TH1 H3.2 Arm en rijk

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 3: Arm en Rijk 

Aan welk gegeven kun je
zien of een land arm is of niet?

welvaart of welzijn

Welvaart meet de rijkdom van een land op basis van inkomen.

- BNP

- BNP/hoofd

Welzijn meet de rijkdom van een land op basis van levensomstandigheden.

Welvaart

Zegt iets over de rijkdom van een land, een regio, maar ook van een gezin of persoon.

"De dikte van de beurs! "

Welzijn

Bij welzijn gaat het om hoe jij je voelt en leeft.

- ben je gelukkig,

- hoe voel jij je?

- heb je voldoende eten / drinken?

- hoe zijn de sanitaire voorzieningen?

- enz.

Welvaart

Welzijn 

Het bruto nationaal product is een grove meting van de welvaart Het bnp als maatstaaf voor de welvaart in een land is niet altijd even acuraat, omdat deze geen rekening houd met relatieve armoede, de informele sector en koopkracht . Er zijn veel alternatieven voor het bruto binnenlandsproduct. Hier een selectie van de belangrijkste internationale bijdrages en de Nederlandse initiatieven.

Welzijn is een totaal ander begrip dat buiten de economie staat. Welzijn is je gevoel van ‘wel bevinden’. Een voorbeeld: Je gaat op je vrije dag (welvaart) lekker uit eten (welvaart) met je vriend/ vriendin waar je heel erg verliefd op bent (welzijn) en je geniet enorm van het leven (welzijn).

Hier extra uitleg over de verschillende factoren van welzijn.

De beroepsbevolking als indicator voor de welvaart van een land.

Welvaart wordt bepaald door wat mensen in een land verdienen

Welvaart?

Hoe kun je dan aan een land zien hoe welvarend een land is?

Hoe meet je dat?

Hiervoor wordt gekeken naar indicatoren zoals:

- BNP (Bruto Nationaal Product) of BBP (Bruto Binnenlands Product)

- BNP per hoofd  of BBP per hoofd.

- Armoedegrens.

- Werkgelegenheid.

Indicatoren zijn gegevens die je iets kunnen vertellen over de situatie. Zo laten economische indicatoren je zien hoe rijk een land is, maar bijvoorbeeld ook hoe de rijkdom is verdeeld.

• Bruto = Alles wat bij elkaar opgeteld...
  
• Binnenlands = ....in een land...
  
• Product = ...wordt gemaakt 

Welvaart

• BBP – bruto binnenlands product 

    = Alles wat in een jaar in een land verdiend.

• BBP per hoofd = Alles wat in een jaar in een land verdiend wordt gedeeld door aantal inwoners.
  
• Armoedegrens = het inkomen dat je minimaal nodig hebt om te kunnen leven.
• Werkgelegenheid => Is er genoeg werk of zijn er werklozen?
  

Aantal consumptiegoederen per 1000 inwoners

Je kijkt hoeveel spullen mensen in een land hebben.

% mensen onder de armoedegrens

• Je kijkt naar het aantal mensen dat te weinig geld heeft om te overleven.
  
• 1,25 dollar per dag
  

BBP  <> BBP per hoofd

Het is niet helemaal eerlijk om alle inkomens van een land te vergelijken met een ander land. Wanneer je meer inwoners hebt, kan je BBP ook een stuk hoger zijn. Daarom delen we het BBP van een land door het aantal inwoners, zodat je het gemiddeld inkomen ziet. Dit noemen we het "BBP per hoofd". Zo kun je landen wél met elkaar vergelijken.

Werkgelegenheid > wel / geen werk hebben bepaald je salaris!

beroepsbevolking = aantal mensen tussen de 20 en 67 die kunnen en willen werken.

Verdeling beroepsbevolking:

Hoe meer mensen in de landbouw werken, hoe armer een land

Verdeling van de beroepsbevolking

Hoe zijn werkende mensen verdeeld over de sectoren:

- primaire sector = landbouw sector

- secundaire sector = industrie sector

- tertiaire sector = diensten sector

Verdeling van de beroepsbevolking

laat zien in welke 'sector' mensen werken (in %)

- primaire sector: landbouw en visserij

-secundaire sector: industrie

-tertiaire sector: dienstensector

De economische sectoren

De primaire sector is de economische sector die grondstoffen en voedsel levert. Deze sector beslaat de sectoren landbouw, veeteelt, jacht, visserij en de delfstoffenwinning. De verwerking van deze grondstoffen gebeurt in de secundaire sector.

De secundaire sector staat bekend als de industrie. Dit betreft alle bedrijven en activiteiten die de grondstoffen van de primaire sector verwerken. De producten worden doorgaans door de tertiaire sector aan de consument doorverkocht.

De tertiaire sector omvat de commerciële dienstverlening: bedrijven die met de verkoop van hun diensten winst willen maken. Tot de tertiaire sector rekent men onder andere winkels, horeca, theaters, kappers, groothandels, transportbedrijven, verhuurders, uitzendbureaus, accountants, advocaten, adviseurs en ICT-bedrijven.

Verband

Wat is het verband tussen de welvaart in een land en de verdeling van de beroepsbevolking?

Hoe meer mensen werken in de 

....................................

hoe..............................het land.

Welzijn 

• Levensverwachting

• Alfabetiseringsgraad

• Koopkracht
  

Welzijn

De rijkdom van een land gemeten op basis van levensomstandigheden. 

Human Development Index (HDI)

Hoe hoger de HDI,

hoe rijker het land

Maatstaf voor de ontwikkeling van een land, waarbij de mens meer centraal wordt gesteld.

• levensverwachting
• bnp
• analfabetisme
• onderwijs

Ga via de link in volgende dia naar de website van de HDI. HDI staat voor 'Human Development Index'. De HDI meet voornamelijk economie, armoede, analfabetisme, onderwijs en levensverwachting in een bepaald land of gebied. Door dit van elk land te meten kan men vervolgens landen vergelijken op basis van de vernoemde criteria. Hoe hoger men scoort op het HDI, hoe welvarender een land is. 

hdr.undp.org

Alfabetiseringsgraad

Hoeveel procent van de mensen in een land kunnen lezen en schrijven. 

Waarom is dit percentage belangrijk? 

het meten van ontwikkeling

ontwikkelingspeil

HDI

human development index =

een soort rapportcijfer van de verenigde naties over

inkomen,onderwijs en zorg.

analfabetisme

lezen en schrijven onderwijs

levensverwachting

hoe oud mensen worden

artsendichtheid

aantal artsen per km2

landbouw en urbanisatie

meer zelfvoorzienend

meer mensen trekken naar steden voor beter leven

bevolkingsgroei

in arme landen sneller.

te weinig geld en kennis voor geboortebeperking

elk kind is een werkkracht.

kinderen zorgen voor je als je ouder bent.

Welzijn in rijke landen

Deze vrienden hebben niets te klagen.

Waarom?

• Geld 
  
• Alle voorzieningen die zij nodig hebben
  

Zij hebben een hoog welzijn

Hoe meet je welzijn?

levensverwachting    =

koopkracht                  =

alfabetiseringsgraad =

hoe oud wordt een baby die nu geboren wordt

% van de bevolking ouder dan 15 jaar dat kan lezen en schrijven.

wat kan ik voor een euro in een land kopen.

VN-welzijns-index --> HDI

Door VN opgestelde rangschikking van landen naar welzijn. 

Welzijn in arme landen

Op het platteland in Nigeria is het welzijn laag door:

• een lage koopkracht
  
• een lage levensverwachting
  
• een lage alfabetiseringsgraad
  

Gebrek aan...

• geld
  
• geen werk
  
• multinationals
  
• corruptie
  

Welzijn op de kaart

Wat is het verband tussen levensverwachting en alfabetiseringsgraad?

Hoe hoger de levensverwachting hoe hoger de alfabetiseringsgraad.

Op welke andere wereldkaart lijkt deze kaart?

bnp/hoofd en de kaart van de welvaart

Hoe komt dat?

Welvaart heeft grote invloed op koopkracht, levensverwachting en onderwijs

De wereld Ingedeeld op basis van welvaart en welzijn

VS = centrum

•  rijk
  
•  diensten-maatschappij
  
•  hoge productiviteit
  

Brazilië = semiperiferie:

•  niet echt rijk 
  
•  wel al veel industrie 
  

India = periferie:

•  arm 
  
•  sterk agrarisch 
  
•  lage productiviteit 
  

Wat kun je met een bepaald bedrag kopen?

(koopkracht en BNP/hfd)

Hoeveel mensen kunnen lezen en schrijven (onderwijs)

(Analfabetisme)

levensverwachting (gezondheid)

hdr.undp.org

WELVAART

WELZIJN

Bbp per persoon

Alfabetisering

Koopkracht

Werkgelegenheid

Beroepsbevolking

Levensverwachting

Hoe is de verdeling van de beroepsbevolking in armere landen?

1. Meeste mensen werken in een fabriek
2. Meeste mensen werken in de landbouw
3. Meeste mensen werken in de dienstensector
4. Gelijk verdeeld tussen industrie, landbouw en diensten

Met het percentage mensen dat werkt in de primaire sector wordt bedoeld:.....

1. Hoeveel mensen er werken in de landbouw
2. Hoeveel mensen er werken in de industrie
3. Hoeveel mensen er werken in de dienstensector

Waar ligt de armoedegrens wereldwijd?

1. $40 per dag
2. $5 per dag
3. €20 per dag
4. $1,25 per dag

Hoe rijk is Nederland?

1. het rijkste land ter wereld
2. top 10
3. top 20
4. top 25

Wat hoort er niet bij?

1. Analfabetisme
2. Armoede
3. koopkracht
4. Levensverwachting

China is een .... land:

1. Koploper
2. Volger
3. Achterblijver

De welvaart in een land kun je het best bepalen op basis van.........?

1. BNP
2. HDI
3. HDI/ hfd
4. BNP/hfd

Met het percentage mensen dat werkt in de secundaire sector wordt bedoeld:.....

1. Hoeveel mensen er werken in de landbouw
2. Hoeveel mensen er werken in de industrie
3. Hoeveel mensen er werken in de dienstensector

Stelling: de gemiddelde Nederlander verdient €33.000 per jaar.

1. juist
2. onjuist

Hoe oud mensen gemiddeld worden zegt iets over:

1. Analfabetisme
2. Gezondheidszorg
3. Werkgelegenheid
4. De verdeling van de beroepsbevolking

Met het percentage mensen dat werkt in de tertiaire sector wordt bedoeld:.....

1. Hoeveel mensen er werken in de landbouw
2. Hoeveel mensen er werken in de industrie
3. Hoeveel mensen er werken in de dienstensector