C20 P8W2 TV 4 : "Steden en staten" - 2

De Middeleeuwen

Tijdvak 3 (500 - 1000)

Tijdvak 4 (1000 - 1500)

Waar staan we nu?

• TV3 = afgerond. Je hebt een samenvatting én een printscreen van score diagnostische toets op it's learning ingeleverd
• Vorige week hebben we de derde en laatste les van tijdvak 3 behandeld : "Monniken en ridders". (wk 7+8)
• Was de expeditie leuk en leerzaam ?

Leerdoelen Grieken en Romeinen

• De student kan in eigen woorden de opkomst van handel en het ontstaan van steden uitleggen.
• De student kan in eigen woorden uitleggen wat stadsrechten zijn, waarom deze werden verleend en wat de gevolgen waren voor de koning.
• De student kan in eigen woorden uitleggen hoe centralisatie ontstond en wat de gevolgen hiervan zijn.
• De student kan uitleggen waarom er conflicten ontstonden tussen vorsten en pausen in de late ME.

Heb je de online toets gemaakt van tijdvak 3 ? Deze toets kun je maken via de software van Noordhoff

JA

NEE

Heb je de samenvatting van tijdvak 3 : "Monniken en ridders" ingeleverd op Itslearning ?

JA

NOG NIET

De middeleeuwen worden opgedeeld in vroege en late. na 1000 is de late ME. Zoals zichtbaar is ben je dan al op de helft van onze geschiedenis...

Hoe zat het ook alweer met de Middeleeuwen?

• De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en vóór de Nieuwe Tijd.

• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode

• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
• Late Middeleeuwen: 1000-1500

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'
• Er komt meer handel
• Geld komt weer terug
• Bevolking groeit

• Er ontstaan steden

• Macht van de steden neemt toe
• De adel krijgt (soms) minder macht

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

Verbeteringen in de landbouw

Rond het jaar 1000

• Drieslagstelsel
  
• IJzeren ploeg
• Halsjuk

Steeds meer handel

• Verbeteringen in de landbouw leveren meer oogst op
  
• Overschotten worden verkocht of geruild op markten 
• Geld wordt steeds meer gebruikt als (handig) ruilmiddel
• Einde aan de aanvallen van Vikingen in West-Europa: meer veiligheid
• Handelaren komen daardoor in verschillende landen en nemen andere producten (wijn of zijde) mee.

Steden ontstaan

• Handelaren komen vaak op dezelfde plek: om te overwinteren en hun spullen op te slaan.
• Deze plekken liggen op een goede plek: kruispunten van wegen en/of rivieren, meestal in de buurt van een kasteel of klooster
• Op deze plekken waren vaak al jaarmarkten
• Langzaam ontstaan hieruit nederzettingen, die uitgroeien tot steden.

Werken in een gilde

• Omdat de oogst groter wordt, hoeft niet iedereen meer boer te zijn: er ontstaan andere beroepen: ambachten
• Mensen met hetzelfde ambacht zitten in een gilde.
• Het gilde controleerde ook de kwaliteit van de producten en stelde de verkoopprijs vast.
• Bij ziekte en overlijden kreeg het gezin hulp van het gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden. Je was dan vaak al ver boven de 30 jaar!

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Een voorbeeld van een meesterproef.

Om meester te worden moest een poort worden gemetseld.

De Hanze

• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

• Een groep steden in Europa werkte samen om meer handel te krijgen. 
• Ze noemden hun vereniging de Hanze.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

Video

Canonclips: De Hanze

Lees 4.2 uit je boek en maak de opdrachten van het werkblad. 

00:21-00:26

Begrippen uit deze les

• drieslagstelsel
• halsjuk
• jaarmarkten
• Hanze
• ambachten
• meester
• gezel
• meesterproef
• gilde

Jaartallen uit deze les

• Rond 1000: aanvallen van de Vikingen stoppen
• Na 1000: ontstaan van steden
• 1267: oprichting van de Hanze

Schrijf 3 dingen op die je
deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les
nog niet zo goed hebt begrepen

Afsluiten

Wat ga je de aankomende dagen doen?

• Je rondt de de samenvatting van TV4  af
• Heb je je boek, dan kun je de diagnostische toetsen maken! 
• Je neemt 69 t/m 71 als voorbereiding op de volgende les, óf bekijk het volgende filmpje :
• https://schooltv.nl/video/columbus-de-ontdekkingsreiziger-geen-indie-maar-amerika/#q=%22ontdekkingsreis%22
• 
  

In de volgende les:

• TV5: Tijd van ontdekkers en hervormers (deel 1/3)
•