Paragraaf 3.1 - Organismen en hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

3.1 Organismen in hun omgeving

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt beschrijven welke biotische en abiotische factoren invloed op organismen hebben
• Je kunt beschrijven wat een ecosysteem is
• Je kunt met voorbeelden uitleggen hoe planten zijn aangepast aan hun ecosysteem

3.1 Organismen in hun omgeving

Welke factoren hebben invloed op organismen?

• Biotische factoren (levende invloeden)
  - Voedsel, vijanden, schuilplaats, soortgenoten
•  Abiotische factoren (niet-levende invloeden)
  - Water, licht, temperatuur, wind
• Biotische + abiotische factoren > ecosysteem
  - Hoe het gebied eruit ziet (samenstelling)

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn planten aangepast aan hun ecosysteem?

• Voorjaarsbloeiers > leven in donkere bossen
  - groeien en bloeien voordat bomen bladeren krijgen
• Klimplanten > leven in donkere bossen
  - heeft hechtworteltjes aan stengel, groeit tegen boom omhoog naar het licht
• Wortelrozetten > leven in dichtbegroeide grasland
  - platte bladeren op de grond, creëert zo ruimte voor zichzelf, boven en onder de grond
• Woestijnplanten -> zuinig met water
  - weinig water verdampen uit bladeren (cactus geen bladeren, maar stekels)
  - kleine bladeren met vette waslaag of haren op bladeren

3.1 Organismen in hun omgeving

• Wat? Maken 3.1 – Opdracht 1 t/m 12
• Hoe? Blz. 132 t/m 138
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 12 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

3.1 Organismen in hun omgeving

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt met voorbeelden uitleggen hoe dieren zijn aangepast aan een koude of hete omgeving
• Je kunt uitleggen hoe de snavels van vogels zijn aangepast aan hun voedsel en hoe de poten van vogels zijn aangepast aan hun leefwijze
  
• Je kunt uitleggen hoe het gebit van dieren is aangepast aan hun voedsel

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan kou en hitte?

• Zoogdieren en vogels zijn warmbloedig (lichaamstemperatuur constant), rond 37° C
  
• Koude omgeving?
  - Vogels -> opgezette veren
  - Zoogdieren -> wintervacht, korte poten en kleine oren
  - Laag stilstaande lucht tussen veren of vacht > isolatie
  - Zoogdieren in water > dikke speklaag
• Warme omgeving?
  - Zoogdieren -> zomervacht, korte haren
  - Grote oren en langere poten
  
• Schutkleur = aanpassing aan omgeving

3.1 Organismen in hun omgeving

Hoe zijn dieren aangepast aan hun leefwijze?

Zoogdieren -> plooikiezen, hoektanden, knipkiezen

• plooikiezen > vermalen van planten (planteneters)
• hoektanden > prooi vasthouden (alleseters, vleeseters)
• knipkiezen > vlees in stukken scheuren (vleeseters)

3.1 Organismen in hun omgeving

Vogels -> haak-, zeef-, pincet- en kegelsnavel

• Haaksnavel > prooi aan stukken scheuren (roofvogels)
• Zeefsnavel > plantjes en diertjes uit water zeven (watervogels)
• Pincetsnavel > insecten lospeuteren uit bomen (weide- en tuinvogels)
• Kegelsnavel > zaden kraken (tuinvogels)

3.1 Organismen in hun omgeving

Soorten poten -> grijp-, zwem-, stelt- en klimpoten

• Grijppoten > klauwen met scherpe nagels (roofvogels)
• Zwempoten > zwemvliezen tussen de tenen (watervogels)
• Steltpoten > lange poten met lange tenen (weidevogels)
  - makkelijker door ondiep water of hoog gras lopen
• Klimpoten > tenen naar voren en achter (tuinvogels)
  - op en neer lopen langs boomstammen

3.1 Organismen in hun omgeving

• Wat? Maken 3.1 – Opdracht 12 t/m 25
• Hoe? Blz. 139 t/m 145
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 12 t/m 25 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)