5.3 Scheiding van machten

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

5.3 Scheiding van machten

Trias Politica

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen wat de trias politica is en welk doel deze ​

heeft.​

• Je kunt de verschillende machten benoemen en toelichten.​

• Je kunt uitleggen wat het legaliteitsbeginsel is en welk doel ​

het heeft.

Trias Politica

Om te voorkomen dat de overheid haar macht onbeperkt kan ​

gebruiken, is de macht in drie onderdelen opgedeeld:​

• wetten aannemen​

• wetten uitvoeren​

• beoordelen of iedereen zich aan de wet houdt​

​

We noemen dat de trias politica, de scheiding van de politieke ​

macht over de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht

Wetgevende Macht

De wetgevende macht neemt de wetten aan waaraan burgers en ​

de overheid zich moeten houden. ​

​

De wetgevende macht is het parlement.​ 

Het parlement en de ministers mogen ​

beide wetsvoorstellen doen, maar het ​

parlement neemt zo’n wetsvoorstel aan ​

of wijst het af.​

Uitvoerende macht

De uitvoerende macht zorgt ervoor dat eenmaal aangenomen ​

wetten worden uitgevoerd.​

​

In ons land is dat de regering. Ministers ​

zijn verantwoordelijk voor de uitvoering. ​ 

Zij vertellen aan ambtenaren wat ze ​

moeten doen.

Rechterlijke macht

De rechterlijke macht beoordeelt of de overheid en burgers zich ​

aan de wet houden. ​

​

Een belangrijk kenmerk van de rechterlijke​

macht is dat rechters onafhankelijk en​

onpartijdig zijn. Ministers kunnen rechters​

niet ontslaan.​

​

Rechters beoordelen alleen of de wet is overtreden.

Autoritaire Staten

In autoritaire staten bestaat de trias politica niet of zijn de machten​

niet helemaal gescheiden. ​

​

Bijvoorbeeld: rechters worden alleen benoemd als ze​

beloven de regering te steunen. ​

​

En meestal heeft de partij van de machthebbers een grote ​

meerderheid in het parlement. Wetten die de regering indient,​

worden meestal zonder veel discussie aangenomen.

Legaliteitsbeginsel

Bij de trias politica hoort het legaliteitsbeginsel: iedere handeling​

van de overheid moet gebaseerd zijn op een wet. ​

​

De uitvoerende macht mag pas iets doen als het in een wet staat ​

die door de wetgevende macht is goedgekeurd.​

​

En de rechterlijke macht kan iemand pas veroordelen als in een wet​

staat dat iets niet mag.​

Een paar stellingen

Geef je mening! Ben je het eens of oneens?

Aan de slag!

Maak de opdrachten die horen bij 5.3 Scheiding van de machten.