Nederland in het interbellum

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Nederland in het interbellum

Paragraaf 2.4

Wat was het interbellum ook alweer?

1. De periode tussen WOI en WOII
2. De crisisjaren van de jaren 30
3. Een andere benaming voor WOI
4. Een andere benaming voor WOII

Nederland na WOI

• Gevolgen: grote vluchtelingenstroom uit België en het Nederlandse leger stond gedurende de gehele WOI paraat, waardoor er een tekort aan arbeiders ontstond
• Dankzij de neutraliteit pakte Nederland zich toch snel op
• Vele verwoestingen in buurlanden → vraag naar Nederlandse producten
• Hierdoor was er nauwelijks werkloosheid en groeide de welvaart
• Allerlei nieuwe apparaten op de markt en ontwikkeling luchtvaart

Verzuilde samenleving

• Sinds de invoering van het algemeen kiesrecht in 1919 kregen de confessionele partijen meer dan de helft van de stemmen → absolute meerderheid 
  
• Gescheiden werelden: eigen kranten, vakbonden, ziekenfondsen, scholen en sportclubs → verzuiling
• Een middel om evenwicht te creëren → geen overheersing van één dominante groep
• In het interbellum nam de verzuiling verder toe

Waar begon de crisis van de jaren '30?

1. Rusland
2. Nederland
3. Verenigde Staten
4. Duitsland

Economische wereldcrisis 

• Ook Nederland werd in 1929 getroffen door de beurskrach in NY Wallstreet 
• De VS heeft veel leningen uitstaan in Europa en eist het geld plots terug
• Landen om ons heen beschermen de eigen economie door handelsbeperkingen
• Industrie en landbouw krijgen met deze maatregelen te maken
• De productie en handel dalen en de werkloosheid schiet omhoog

Werkeloosheid in Nederland

• Werklozen kregen een uitkering 
• Strenge controle → 2 keer per dag naar het stempellokaal
• Daar moesten ze een kaart laten stempelen om te voorkomen dat ze 'zwart' bijverdienden
• Er werden projecten georganiseerd om werklozen een nuttige tijdsbesteding te geven → werkverschaffing

De grote depressie in 

Nederland

• In 1933 ging Hendrik Colijn de regering leiden (leider van de protestantse ARP) 
• Deze nieuwe minister-president vond dat je in crisistijd niet meer moest uitgeven dan dat er binnenkwam
• De overheid moest zich aanpassen aan de teruglopende economie

De aanpassingspolitiek

• Deze aanpassingspolitiek stond bekend om bezuinigen en investeren
• In 1934 werden de werkloosheidsuitkeringen en de salarissen van ambtenaren verlaagd
• In eerste instantie werden de doelen van de regering niet behaald en werden de problemen alleen maar erger
• Toenemende kritiek → Jordaanoproer 1934

Einde crisis

• Pas vanaf 1936 leefde de economie weer op
• Oorzaken: devaluatie gulden, New Deal in de VS en het ging steeds beter met de Duitse economie
• Colijn kreeg hiervoor alle lof → hij had 'het schip van staat veilig door de storm geloodst'

Stelling I: In Nederland was in de jaren 1919 - 1929 nauwelijks werkloosheid en een groeide welvaart, omdat er veel vraag was naar Nederlandse producten door de verwoestingen in buurlanden.

Stelling II: Omdat Nederland neutraal was tijdens de WOI heeft het land geen gevolgen ondervonden

1. I is juist en II is onjuist
2. I is onjuist en II is juist
3. Zowel I als II is juist
4. Zowel I als II is onjuist

Op deze afbeelding komt de toename van de verzuiling tijdens het interbellum goed naar voren. Leg uit waarom?

Koppel het begrip aan de juiste afbeelding

Stempelen

Beurskrach

Werkverschaffing

Aanpassings-

politiek

Aanvankelijk lijkt het erop dat de crisis Nederland overslaat, maar toch leidde de beurskrach in NY Wallstreet uiteindelijk ook tot een economische crisis in Nederland? Zet de volgende zinnen in de juiste volgorde:

1. Banken in Europa gaan over de kop
2. Landen beschermen hun eigen economie door handelingsbeperkingen op te leggen
3. De VS eist haar leningen in Europa plots terug.
4. De industrie en landbouw in Nederland komen in de problemen.

1. 1 - 3 - 2 - 4
2. 4 - 2 - 3- 1
3. 3 - 1 - 2 -4
4. 2 - 4 - 3 - 1

De controle bij uitkeringen in de crisis was streng. Werklozen moesten twee keer per week een kaart laten stempelen om te voorkomen dat er zwart werd gewerkt.

1. Waar
2. Niet waar

Wat hield de aanpassingspolitiek van Hendrik Colijn in?

1. Hierdoor probeerde hij de nieuwe minister-president te worden
2. Hierdoor werd er bezuinigd op uitkeringen en salarissen
3. Hierdoor werd er een wereldwijd vredescontact gesloten
4. Hierdoor werd er geld geleend van de Verenigde Staten

Op de afbeelding hiernaast is de Jordaanoproer in 1934 te zien. De Jordaanoproer was een reactie op?

1. De verzuiling
2. De aanpassingspolitiek
3. De beurskrach
4. De stempellokalen