1.1 tot en met 1.7

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3,4

Welkom

3 HAVO ||  2022 - 2023

Ongelijkheid

Programma

• Theorie Ongelijkheid H1
• Aan de slag
• Evaluatie

Ongelijkheid

Productiefactoren

Alles wat je nodig hebt, kun je indelen in de volgende productiefactoren:

Kapitaal

Arbeid

Natuur

Ondernemerschap

Primaire inkomens

• Overdrachtsinkomen

• Inkomen uit bezit 

• inkomen uit arbeid

Bruto en besteedbaar inkomen

Primair inkomen (loon, pacht, huur, rente en winst) (bruto inkomen)

+ Sociale uitkeringen en toeslagen (huur, zorg en kinderopvang)

- Belastingen en sociale premies (progressief)

= Secundair inkomen = besteedbaar inkomen

In Nederland hebben we een progressief belastingstelsel, wordt daarvan de ongelijkheid groter? Of juist kleiner?

Sparen

Je bouwt vermogen op door te sparen.
Vermogen kan zitten in:

•  aandelen
  
• obligaties
• geld
• spaargeld
• eigenwoning
• kunst, juwelen, vastgoed, etc.

Wil je je vermogen uitrekenen? Dan doen je al je bezittingen - schulden. 

Nivellering en denivellering

Nivellering: De verschillen tussen de inkomens worden in verhouding kleiner.

Denivellering: De verschillen tussen de inkomens worden in verhouding steeds groter.

Maken tot en met 1.6 

Primaire inkomens

Bruto en besteedbaar inkomen

Primair inkomen (loon, pacht, huur, rente en winst) (bruto inkomen)

+ Sociale uitkeringen en toeslagen (huur, zorg en kinderopvang)

- Belastingen en sociale premies (progressief)

= Secundair inkomen = besteedbaar inkomen

In Nederland hebben we een progressief belastingstelsel, wordt daarvan de ongelijkheid groter? Of juist kleiner?

Nivellering en denivellering

Nivellering: De verschillen tussen de inkomens worden in verhouding kleiner.

Denivellering: De verschillen tussen de inkomens worden in verhouding steeds groter.

Reëel inkomen

Vandaag de dag, stijgt of daalt het reëel inkomen?

Nominaal en reëel

Voorbeeld:

• Je loon stijgt met 3%
• De prijzen stijgen met 2%

Is je reëel inkomen gestegen of gedaald?

Indexcijfers

Nominale indexcijfer (Nic): Geeft de verandering in inkomen/ spaargeld

Prijsindexcijfers (PIC): Geeft de verandering in de prijzen 

Reeel indexcijfer (RIC): Geeft de verandering in koopkracht

Reële inkomen

RIC = NIC / PIC x 100

NIC = Nominaal IndexCijfer

PIC = prijsindexcijfer (CPI)

RIC = Reele IndexCijfer

De lorenzcurve

Lorenzcurve

Lorenzcurve

Wat zegt deze Lorenzcurve over Brazilië?

Maken tot en met 1.7 + werkblad

Lorenzcurve

Lorenzcurve

Wat zegt deze Lorenzcurve over Brazilië?

Maak van onderstaande zin een economisch juiste tekst door het juiste woord te kiezen.
Kies uit de woorden die tussen haakjes staan.
Als de inkomensverschillen kleiner worden, verandert Lorenzcurve b in ...... (Lorenzcurve a / Lorenzcurve c ).

In een land – vergelijkbaar met Nederland – is er sprake van een progressief belastingstelsel en een uitgebreid sociale zekerheidsstelsel.

Leg uit welke Lorenzcurve in figuur 1 betrekking heeft
op de secundaire inkomensverdeling.

Reëel inkomen

Vandaag de dag, stijgt of daalt het reëel inkomen?

Nominaal en reëel

Voorbeeld:

• Je loon stijgt met 3%
• De prijzen stijgen met 2%

Is je reëel inkomen gestegen of gedaald?

Indexcijfers

Nominale indexcijfer (Nic): Geeft de verandering in inkomen/ spaargeld

Prijsindexcijfers (PIC): Geeft de verandering in de prijzen 

Reeel indexcijfer (RIC): Geeft de verandering in koopkracht

Reële inkomen

RIC = NIC / PIC x 100

NIC = Nominaal IndexCijfer

PIC = prijsindexcijfer (CPI)

RIC = Reele IndexCijfer

Mijn salaris is gestegen van €2000 naar € 2040 per maand. De prijzen namelijk gemiddeld met 2% toe.
Wat is mijn RIC?

1. -5%
2. 91,2
3. 95
4. 100

Mijn salaris is gedaald van €2150 naar € 2000 per maand. De prijzen namelijk gemiddeld met 2% toe.
Wat is mijn RIC?

1. -4%
2. 115
3. 91,2
4. 91,02

Voorbeeld
Je zakgeld gaat van €40 naar €45
De prijs van tijdschriften gaat van €2,50 naar €3
Bereken RIC (reële inkomen)

Aan de slag!

- Maken opgave 1.11, 1.12 en 2.11. 

- Werkblad Lorenzcurve afmaken

Klaar? Online opgaven