4.2 Europa wordt christelijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Par. 4.2

Europa wordt christelijk

Wat gaan we doen?

• Je hebt je tekstboek nodig, verder heb je in een tabblad GWP open staan
• Kiezen toets of opdracht Vikingen
• Uitleg bij par. 4.2
• Tussendoor filmpjes 
• Quizvragen
• Lees zelf de paragraaf, bekijk afbeeldingen en extra filmpjes bij Geschiedeniswerkplaats
• Week van 14 februari maak je de toets of moet de Webquest Vikingen ingeleverd zijn. 
• Als je vragen hebt schrijf je op tijd in voor KWT geschiedenis op dinsdag of vrijdag.
• Vergeet niet de evaluatievragen aan het einde van deze LessonUp te maken. 

Vorige les LessonUp + GWP

LessonUp

• Terugkijken filmpje.

• 
  

Opdracht Vikingen in Cum Laude

Huiswerk in GWP

• opdracht 4 belangrijk
• opdracht 5 koppeling Rijk van Karel de Grote - EU
• opdracht 6 veel mensen rekenen foute antwoorden goed. Vergelijken is alles benoemen.
• opdracht 8 tijd indelen

Leerdoel

In deze paragraaf leer je: 

• op welke manier het christendom in Nederland werd verspreid
• hoe heel Europa christelijk werd
• hoe de christelijke en Germaanse culturen werden vermengd
• waardoor geestelijken belangrijk werden in de samenleving

Kenmerkend aspect bij deze paragraaf:  de verspreiding van het christendom in Europa

Verspreiding van het christendom

Engelse geestelijken (godsdienstige leiders/ mensen die werken voor de Kerk) trokken in 690 naar Midden- en Noord-Nederland. Zij waren missionarissen en hadden van de paus de opdracht (missie) gekregen de heidenen (mensen die volgens de christenen niet het goede geloof hadden) te bekeren tot het christendom.

In Zuid-Nederland hadden de Franken zich al bekeerd tot het Christendom.

Willibrord was een Engelse missionaris die probeerden de Friezen tot het Christendom te bekeren. De Friezen zaten daar niet op te wachten.

Bonifatius was ook een Engelse missionaris die probeerde de Friezen te bekeren. Dit lukte niet: in 754 werd hij door Friezen in Dokkum vermoord.

0

Canonclip Willibrord

https://www.youtube.com/watch?v=OCOY0dXdVIs&t=17s

Christelijk Europa

Om het verzet onder de Germaanse volken, zoals Friezen en Saksen, te breken probeerden missionarissen eerst Germaanse vorsten te bekeren. Die konden er dan voor zorgen dat hun onderdanen zich lieten dopen. 

Toen de Frankische koning Karel de Grote Nederland en Duitsland had onderworpen, ging de uitbreiding van het christendom verder. Rond 1000 was bijna heel Europa christelijk.

Mensen gingen volgens christelijke ideeën leven. Zo stopten de Vikingen bijv. hun plundertochten, omdat moord en diefstal gezien werd als zonde.

0

Studio VO Verspreiding Christendom

https://www.youtube.com/watch?v=mhIYy6VP5bQ

Vermenging van culturen

Toen Europa langzaam christelijk werd bleven Germaanse tradities bestaan. 

Zo leefden namen van de de Germaanse goden Tiwaz, Wodan, Donar en Freya door in de namen van de dagen van de week (dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag).

Om de overgang naar het christendom makkelijker te maken werden christelijke feestdagen op Germaanse feestdagen gevierd.

Bijvoorbeeld: Pasen - lentefeest en Kerstmis - midwinterfeest

Invloedrijke geestelijken

In de zware tijden die de vroege Middeleeuwen voor de meeste mensen waren, zochten zij steun in het geloof.

Zo kregen de geestelijken veel invloed op de samenleving.

Binnen de christelijke kerk kenden men een sterke hiërarchie (volgorde van aanzien en macht). Er waren hoge en lage geestelijken met aan het hoofd de paus, die gezien werd als een "plaatsvervanger" van God op aarde.

De hulp van God

• Het leven van de mensen in de vroege Middeleeuwen was zwaar.
  
• Veel van de dingen om hen heen begrepen ze niet.
  

• Bij ziektes, natuurrampen of hongersnoden vroegen ze God om hulp.
  
• De mensen van de kerk, de geestelijken, hielpen hen hierbij.
  
• Hiervoor moesten de boeren wél belasting betalen...
  

Paleizen...

Tussen 1309 en 1377 woonden de pausen niet in Rome, maar in de Franse stad Avignon. Dit was in die tijd hun paleis, het Palais des Papes.

• De Paus, de leider van de kerk, had in de Middeleeuwen enorm veel macht, soms zelfs meer dan een koning of keizer.

• De Paus en andere hoge geestelijken, zoals bisschoppen, hadden veel grond en woonden in enorme paleizen, vol luxe.

...en kloosters

• Lage geestelijken, zoals priesters, monniken en nonnen, woonden en leefden vaak veel eenvoudiger.

• Monniken en nonnen waren zelf niet rijk, de kloosters soms wél: zij hadden veel grond en kregen pacht van de boeren op hun land.

Leven in een klooster

Zou jij kunnen leven in een klooster?

2.30: opstaan

2.30 - 3.00: studie en meditatie

3.00 - 5.00: kerkdienst /bidden

5:00 - 6:00: studie en meditatie

6:00 - 7:30: kerkdienst /bidden

7:30 - 8:00: werken

8:00 - 9:30: kerkdienst /bidden

9.30 - 12.00: werken

12.00 - 13.30: kerkdienst /bidden

13.30 - 14.00: avondeten

14:00 - 16:15: werken

16:15 - 17:30: kerkdienst /bidden

17:30 - 18:00: studie en meditatie

18:00 - 18:30: kerkdienst /bidden

19:00: slapen

• In een klooster werd veel gebeden door de monniken en nonnen, maar ze werkten ook hard, bijvoorbeeld op het land.

• Daarnaast verzorgden zij de zieken en hielpen mensen bij hun geloof in God.

• In de kloosters werden soms ook oude boeken overgeschreven. 

• Dit duurde heel lang: het was dus echt 'monnikenwerk'.

0

Maurice van der Bij: Echt monnikenwerk

https://www.youtube.com/watch?v=7Xr11M_NjVo

Hebban olla vogala

Van de middeleeuwen wordt vaak gezegd dat ze door en door christelijk waren.

Onze geschreven bronnen uit die tijd zijn vrijwel uitsluitend gemaakt door monniken , omdat zij konden schrijven. Zij schreven natuurlijk vooral over christelijke zaken. 

Een van de oudste teksten in het Nederlands is daarop een bijzondere uitzondering. 

 Een Vlaamse monnik schreef  omstreeks 1100 een liefdesgedicht op de laatste bladzijde van zijn boek: Hebban olla vogala. 

https:

Liedje Hebban Olla Vogala van Klokhuis:

https://www.youtube.com/watch?v=rCL3q_xk39s&t=3s

Wat is de beste omschrijving
van het begrip ‘geestelijken’?
Kies het juiste antwoord.

1. mensen die in God geloven
2. mensen die iedere week naar de kerk gaan
3. mensen die in dienst zijn van de kerk
4. mensen die voor andere mensen bidden

Een vrouwelijke monnik
wordt een non genoemd.

1. Waar
2. Niet waar

Monniken bidden zeventien
keer per dag

1. Waar
2. Niet waar

Het verzorgen en genezen van zieken
was één van de taken van monniken.

1. Waar
2. Niet waar

Monniken zijn geen geestelijken.

1. Waar
2. Niet waar

Door het harde leven gingen veel mensen
het christendom extra belangrijk vinden. Waarom was dat zo?

1. De mensen hoopten dat God hen zou beschermen tegen honger, ziekte en dood.
2. In de Bijbel staat hoe je betere medicijnen kunt maken en hoe je grotere oogsten kunt krijgen.
3. Als je christen was, mocht je in een klooster wonen. Daar was wel genoeg voedsel.
4. Als je arm, maar goed geleefd had, werd je na je dood erg rijk in de hemel.

Sleep de teksten naar de juiste plek in de afbeelding

Ik ben van adel

Ik ben een geestelijke

Ik betaal pacht

Eerste stand

Tweede stand

Derde stand

Huiswerk

• Maak voor de volgende les de opdrachten van par. 4.2. 
• Kijk ook naar de tip onder de vraag.
• Verbeter de opdrachten als je bij controle ziet dat je antwoord niet goed is. 
• Maak evt. extra opdrachten die je krijgt om de stof beter te begrijpen of die een extra uitdaging geven als je daar aan toe bent.
• Het is voor jezelf fijn als je de tekst van par. 4.3 alvast een keer gelezen hebt voor de volgende les op school.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen