Nova - H3 Water les 2a

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 1

Les 2

HW: Hoofdstuk 3 
§3: 1 t/m 8

Vandaag

HW bespreken

uitleg

proef thermometer ijken

werken aan HW

HW bespreken

paragraaf 1: 1 t/m 9

paragraaf 2: 1 t/m 8

Hoeveel denk je nog te weten over
'H3 Water'?

Alles is mij duidelijk

Het zit redelijk in mijn hoofd

Ik zie nog te veel gekke woorden

Ik snap er niks van

Herhaling

Laten we eens kijken wat we nog weten over

'H3 Water' paragraaf 1 en 2.

3.1 IJs, water en waterdamp

Fasen

Vaste fase

Kenmerken van een vaste stof zijn:

• Een vaste stof heeft wel een eigen vorm
  
• Een vaste stof kan niet worden samengeperst

Voorbeelden van vaste stoffen:

• Steen, plastic, zout, ijzer, hout

Fasen

Vloeibare fase

Kenmerken van een vloeistof zijn:

• Een vloeistof heeft geen eigen vorm
  
• Een vloeistof heeft een horizontaal oppervlak
  
• Een vloeistof kan niet worden samengeperst

Voorbeelden van vloeistoffen:

• Water, benzine, alcohol, azijn

Fasen

Gasvormige fase

Kenmerken van een gas zijn:

• Een gas heeft geen eigen vorm
• Een gas kun je wel samen persen
• Een gas verspreidt zich door de ruimte waar het in zit

Voorbeelden van gassen:

• Aardgas, zuurstof, CO2, chloorgas, stikstof

Gas

Vloeibaar

Vast

Wolk

Stoom

IJsklontje

Zeewater

Sneeuw

Stoom en Wolk

in principe waterdamp. Tenzij je de stoom kunt zien dat is vloeibaar

Leerdoelen vorige les

3.1.1 Je kunt de drie fasen van water herkennen in de praktijk.

3.1.2 Je kunt de drie fasen waarin water kan voorkomen beschrijven met het deeltjesmodel.

3.1.3 Je kunt met het deeltjesmodel verklaren waarom ijs en veel andere vaste stoffen een kenmerkende kristalstructuur hebben.

*3.1.4 Je kunt uitleggen wat cohesie en adhesie zijn.

herhaling

Elke stof bestaat uit moleculen.

Een molecuul is het kleinste stukje van een materiaal dat nog alle eigenschappen heeft van dat materiaal. Water bestaat bijvoorbeeld uit watermoleculen.

(Moleculen bestaan weer uit atomen)

stofeigenschappen

kleur: goud heeft een eigen kleur

geur: benzine kun je ruiken,, azijn ook,  water niet

smaak: suiker heeft een zoete smaak

brandbaarheid; aardgas is brandbaar, water niet

giftigheid: koolmonoxide is een giftig gas

dichtheid: 1 L  water weegt 1 kg. 1 L veren is veel lichter. 1 L ijzer is veel zwaarder

kookpunt: het  kookpunt van alcohol is 78  °C

smeltpunt: het smeltpunt van alcohol is -114  °C

oplosbaarheid in water: keukenzout lost goed op in water, zand niet., olie niet.

geleidbaarheid van stroom: koper geleidt de stroom goed. zand niet.

Het kookpunt van stikstof ligt bij −196 °C, het smeltpunt bij −210 °C.
Bij −197 °C is stikstof:

1. vast
2. vloeibaar
3. gasvormig

3.2 Temperatuur

Temperatuur

Temperatuur T, meet je met een thermometer in °C (graden Celcius) of K (Kelvin).

absolute nulpunt: de moleculen staan helemaal stil

0 K = -273 °C

Reken om:
20 °C = ….K

Reken om:
190 K = … °C

Hieronder zie je een vloeistof thermometer. 

Zet de namen bij de juiste nummers

Schaalverdeling

Stijgbuis

Reservoir

Wat voor vloeistof wordt vaak gebruikt in een vloeistofthermometer?

1. Alcohol
2. Water
3. Kwik
4. Ruitenwisservloeistof

De vloeistof in een vloeistofthermometer...

1. Krimpt, als de temperatuur stijgt
2. Krimpt, als de temperatuur daalt
3. Zet uit, als de temperatuur stijgt
4. Zet uit, als de temperatuur daalt

Wat voor soort thermometer is dit?

1. Koortsthermometer
2. Vloeistofthermometer
3. Oventhermometer
4. Buitenthermometer

Sleep de temperatuurmetingen  naar het juiste meetbereik in graden Celsius

-10 tot 100 °C

35 tot 42 °C

60 tot 300 °C

0 tot 1800 °C

Meten van de temperatuur 

van je lichaam

Meten van de temperatuur 

van een oven

Meten van de temperatuur 

van lava uit 

een vulkaan

Meten van de temperatuur van kokend water

Leerdoelen vorige les zelfstandig

3.2.1 Je kunt beschrijven hoe je de temperatuur van de lucht om je heen kunt meten.

3.2.2 Je kunt de onderdelen van een vloeistofthermometer benoemen.

3.2.3 Je kunt uitleggen hoe een vloeistofthermometer werkt.

3.2.4 Je kunt een digitale thermometer beschrijven.

3.2.5 Je kunt uitleggen wat het meetbereik van een thermometer is.

Leerdoelen deze les

3.2.6 Je kunt een thermometer voorzien van een schaalverdeling in graden Celsius door gebruik te maken van het smeltpunt van ijs en het kookpunt van water.

3.3.2 Je kunt beschrijven hoe de fase-overgangen van water een belangrijke rol spelen bij allerlei weersverschijnselen.

3.3.1 Je kunt de zes fase-overgangen van stoffen benoemen.

3.3.3 Je kunt met het deeltjesmodel verklaren hoe het komt dat de temperatuur een belangrijke rol speelt bij smelten en verdampen.

3.3 Veranderen van fase

Waterdamp is ...

1. Zichtbaar
2. Onzichtbaar

Sleep de faseovergang naar het juiste nummer in de afbeelding

condenseren

vervluchtigen

smelten

stollen

rijpen

verdampen

Welke fase heeft het kaarsvet op plaats B?

1. Vast
2. Vloeibaar
3. Gas

Welke faseovergang zie je in het plaatje?

1. Verdampen
2. Condenseren
3. Sublimeren
4. Koken

Welke fase heeft het water op plaats A?

1. Gas
2. Vast
3. Vloeibaar

In welke fase zit water als het mist?

1. Vast
2. Gas
3. Vloeibaar

Welke fase heeft het water op plaats C?

1. Vast
2. Vloeibaar
3. Gas

Door welke faseovergang is dit ijs ontstaan?

1. Rijpen
2. Bevriezen
3. Smelten
4. Condenseren

Dichte mist ontstaat als er veel waterdruppels in de lucht hangen. Na een heldere dag ontstaat er plotseling dichte mist.
Wat kun je dan zeggen over de temperatuur?

1. Het is kouder geworden
2. De temperatuur is hetzelfde gebleven
3. Het is warmer geworden

3.4 Kookpunt en smeltpunt

Smeltdiagram van water

• Temperatuur onder het smeltpunt = vaste stof = ijs
• Temperatuur tussen het smelt- en kookpunt = vloeibare stof = water
• Temperatuur boven het kookpunt = gasvormige stof = waterdamp

Wat is de fase van water
als het 65°C is?

1. Vast
2. Vloeibaar
3. Gas

Wat is de fase van water
als het 105°C is?

1. Vast
2. Vloeibaar
3. Gas

Het kookpunt

Tijdens het koken:

• Temperatuur is 100 °C
• De temperatuur blijft constant
• Waterdampbellen ontstaan door de hele vloeistof

Het kookpunt is een stofeigenschap

Verdampen en koken: overeenkomst

Bij allebei is er de

fase-overgang

van vloeibaar

naar gasvormig

Verdampen en koken: verschillen

Verdampen:

• Gebeurt alleen aan het oppervlak
• Kan tussen het smelt- en kookpunt  plaatsvinden
• Water kan dus verdampen tussen 0 en 100 °C!

Koken:

• Kan alleen bij het kookpunt!

Smeltpunt en kookpunt

• Onder het smeltpunt =
  vaste fase
• Tussen smelt- en kookpunt = vloeibare fase
• Boven het kookpunt = gasvormige fase

Laten we eens even samen kijken...

Tussen welke 

temperaturen is

alcohol een gas en

water vloeibaar ?

Bekijk de grafiek hiernaast goed. Wat is het stolpunt van deze stof?

1. 400 graden Celsius
2. 250 graden Celsius
3. 100 graden Celsius
4. Kun je niet zeggen

Kwik heeft een smeltpunt van -39°C en een kookpunt van 357°C.
Welke fase heeft kwik als het 30 °C is?

1. Vast
2. Vloeibaar
3. Gas

Kwik heeft een smeltpunt van -39°C en een kookpunt van 357°C. Bij welke temperatuur is kwik een gas?

1. -40°C
2. -38°C
3. 356°C
4. 358°C

Aluminium heeft een smeltpunt van 660 °C en een kookpunt van 2467 °C.
Welke fase heeft aluminium bij 100 °C?

1. Vast
2. Vloeibaar
3. Gas

Hoe goed denk je dat je de stof van
'H3 Water' nu begrijpt?

1. Heel goed
2. Goed
3. Redelijk
4. Niet goed