Blok 5 spelling: leestekens

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Blok 5 spelling: leestekens 

Welke leestekens ken je?

Komma

Een komma geeft rust in de zin aan. Je gebruikt een komma...
1. voor of na een aanspreking: - Jeroen, wil jij even.. 
2. tussen de delen van een opsomming: -  officieren, onderofficieren.. 
3. tussen twee persoonsvormen: - zodra ik tijd heb, kom ik naar je toe
4. tussen de hoofdzin en een bijzin (als de delen lang zijn): - ..computer heeft geleverd, staat bekend als.. 
5. voor en achter een bijstelling: - Michiel de Ruyter, onze bekendste zeeheld, was.. 

Dubbele punt

Een dubbele punt dient om iets aan te kondigen. 
1. een citaat (directe rede): - De directeur zei: 'We moeten.. 
2. een gedachte; let op: bij een gedachte gebruik je geen aanhalingstekens: - Irina dacht: daar heb ik helemaal geen zin in.
3. een opsomming: - Bertus spreekt wel zes talen: Nederlands, Frans..
4. een uitleg of toelichting: - Ik wil niet naar Ameland op vakantie: er is daar niets te beleven. 

Aanhalingstekens

Aanhalingstekens gebruik je..
1. bij citaten: gesproken tekst - 'Kun je me even helpen met die zware kist?' vroeg Ferry aan z'n broer. 
2. als het woord zelf bedoeld wordt en niet de betekenis: - Met hoeveel e's schrijf je 'amfibieën'? 
3. als het woord op een speciale manier gebruikt wordt: - Toen onze halve klas een onvoldoende had, zei de docent dat we het weer 'geweldig' gedaan hadden. 

Puntkomma

Een puntkomma gebruik je..
1. tussen hoofdzinnen die sterker met elkaar samenhangen dan losse zinnen: - Onze klas wil in de natte maand maart op kamp gaan; ik vind dat niet verstandig.
2. als afsluiting van de onderdelen van lange opsommingen: - Tijdens de werkweek in Vlaanderen voerden we allerlei opdrachten uit: we moesten een stuk duingebied opmeten met een waterpas; we deden proefjes met slootwater uit diverse slootjes; we zochten naar.. 

Kies het juiste leesteken op de plaats van de *:
Ik ga echt geen boeken van Harry Potter lezen * ik vind die verhalen veel te onwaarschijnlijk.

1. komma
2. puntkomma
3. dubbele punt

Als Irina vaker zou trainen * zou ze volgend jaar zeker in Dames 1 spelen.

1. komma
2. puntkomma
3. dubbele punt

Laten we vandaag maar naar het strand gaan * voor morgen wordt regen voorspeld.

1. komma
2. puntkomma
3. dubbele punt

Bij diarree voel je je meestal niet erg ziek * toch moet je wel oppassen voor uitdroging.

1. komma
2. puntkomma
3. dubbele punt

Welke vier leestekens hebben we in deze les behandeld?

Accenttekens

• accent aigu: streepje voorover
• accent grave: streepje achterover
• accent circonflexe: dakje
• cedille: 'komma' onder de c

Is zestien ampere/ampère genoeg?

Haar acné/acne is soms erg opvallend.

Is dat wel lekkere patee/paté?

Hij wilde persé/per se naar de film.

Die enquete/enquête is opgesteld door de leerlingen.

Is dat nu echt serieus/sérieus?

Voila/Voilà, daarmee is het werk afgelopen.

1. Voila
2. Voilà

Okee/Oké, daar kan ik me wel bij neerleggen.

1. Okee
2. Oké

Blok 5 spelling: leestekens

Maak nu opdracht 1, 2 4 en 5. Bij het maken van de opdrachten kun je ook de theorie die op de volgende dia's staat gebruiken.  

Accenttekens

Met accenttekens geef je aan hoe je een woord uitspreekt. 

Er zijn twee soorten accenttekens.

Met een klemtoonteken leg je extra nadruk op een woord. Je gebruikt hiervoor altijd een accent aigu. Klanken die je met twee letters schrijft, krijgen twee accenten.

• Dat had ik écht niet gezien.
• Hij heeft héél lang geslapen.
• Nee, ik vroeg om de sáús.

Accenttekens

Met een uitspraakteken geef je aan hoe je een klinker uitspreekt. Met een accent aigu maak je de klank langer, zoals in mee. Met een accent grave maak je de klank korter, zoals in met. Het accent circonflexe gebruik je bij sommige Franse leenwoorden.

• café, saté
• crème, caissière
• gênant, enquête

In andere woorden gebruik je uitspraaktekens als de cedille, de umlaut en de tilde.

• Curaçao, reçu
  
• überhaupt, röntgen 
• señor