Paragraaf 2 en 3 H4

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Doelen:

De belangrijkste kenmerken van de stroomgebieden van Rijn en Maas kunnen uitleggen.

Kunnen uitleggen dat klimaatverandering leidt tot afvoerproblemen van de grote rivieren en daardoor tot een hoger overstromingsrisico.

Doelen:
Je begrijpt wat het verband is tussen menselijk ingrijpen en de vertragingstijd en een onregelmatiger regiem.

je weet en begrijpt de globale indeling van een rivier in de benedenloop van Nederland.

0

0

Stroomgebied

Het verzamelgebied van een rivier waarbinnen alle neerslag en grondwater via de zijrivieren uiteindelijk in de hoofdrivier stroomt. 

stroomgebied van de Maas en de Rijn

waterscheiding = grens tussen 2 stroomgebieden

Rijn:

• grote rivier
• vertakt zich bij Lobith (NL)
• water verdeelt zich
• Pannerdens kanaal
• Waal, IJssel
• naar noordzee of IJsselmeer
• 3 mnd per jaar te weinig water via de Rijn.
• stuwen nodig

Maas:

• kleine rivier
• Grensmaas (België en NL)
• grotendeels onbedijkt
• ondiep voor scheepvaart
• Julianakanaal

Waterscheiding

Stroomstelsel/ lengteprofiel

Dit is de hoofdrivier met alle zijrivieren samen in een stroomgebied. 

Dit stelsel bestaat uit 3 delen: 
Bovenloop, middenloop, benedenloop. 

3 delen

Bovenloop: steil, veel erosie, hoog in de bergen, dicht bij de oorsprong van de rivier. 

Middenloop: Loopt door een dal waar de rivier zich heeft ingesneden. 
Benedenloop: Dicht bij de monding, veel sedimentatie, weinig erosie, meanderen! 

Regiem & debiet

Verschil in waterafvoer: regiem

Totale hoeveelheid water op een bepaald punt: debiet. 

Benedenloop

Bovenloop

Sedimentatie

Erosie

Hogestroomsnelheid

Lage stroomsnelheid

Deze rivier heeft...

1. Een hoog debiet en een laag regiem
2. Een laag debiet en een hoog regiem
3. Een hoog debiet en een hoog regiem
4. Een laag debiet en een laag regiem

Verval & verhang

Verval: hoogteverschillen tussen 2 plaatsen. 

Verhang: verval (hoogteverschil) / afstand tussen de twee gebieden. 

Wat is het verval tussen Weert (33 meter) en Langres bi Avrecourt (409 meter)

Het verval is dus 376 meter. Wat is het verhang tussen Langres bi Avrecourt en Weert wanneer de afstand 776 km is?

Meanderen

Het maken van bochten.

In de buitenbocht is er erosie.

In de binnenbocht is er sprake van sedimentatie.

1. meanderende rivier
2. Puinwaaier
3. dekzand
4. vlechtende rivier

Klimaatveranderingen

De KNMI'14-scenario's beschrijven samen de hoekpunten waarbinnen de klimaatverandering in Nederland zich, volgens de nieuwste inzichten, waarschijnlijk zal voltrekken. Ze geven de verandering rond 2050 en 2085 weer ten opzichte van het klimaat in de periode 1981-2010.

De vier KNMI'14-scenario's verschillen in de mate waarin de wereldwijde temperatuur stijgt ('Gematigd' en 'Warm') en de mogelijke verandering van het luchtstromingspatroon ('Lage waarde' en 'Hoge waarde').

Klimaatveranderingen

Klei

Komgronden

Rivier

Oeverwal

Stroomrug

Zand

Winterdijk

Zomerdijk

Uiterwaard

Kribben

Komgronden

Oeverwal

Breedteprofiel rivier in de benedenloop

Kanalisatie

Het recht trekken van de meanders om de bevaarbaarheid van de rivier te verbeteren.

Kribben

Deze houden de rivier in zijn stroombed en verbeteren de bevaarbaarheid.

De buitenbochten worden op deze manier beschermd tegen erosie.

Stuwen

Deze regelen de waterstand in de rivier om de rivier bevaarbaar te houden voor de schepen.

Waterafvoer

Verstening vertragingstijd

vertragingstijd

De vertragingstijd neemt hierdoor af.

Het water komt dus sneller in de rivier.

Hierdoor neemt de piekafvoer toe.

Noodoverloopgebied

Toegewezen gebied waar de rivier in noodsituaties kan overstromen. 
Er zit dan in de winterdijk een verlaging, waardoor het water hier kan wegstromen. 

Zeespiegelstijging

1. Gletsjers in berggebieden en landijs op Groenland en Antarctica smelten. Er komt daardoor meer water in de oceanen terecht. 
    2. Het zeewater wordt door hogere temperaturen ook iets warmer. Warmer water zet uit en neemt meer ruimte in beslag. Dit is de belangrijkste oorzaak van zeespiegelstijging.

3. Relatieve zeespiegelstijging

Wat zal de belangrijkste oorzaak zijn voor de verwachte zeespiegelstijging?

1. afsmelten van drijfijs
2. het afsmelten landijs
3. toename water in de kringloop
4. uitzetten van het zeewater