Blok 3: Wat is normaal?

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Prinsjesdag

2023

Na deze les...

Lesdoel

•  weet je wat en wanneer Prinsjesdag is
• kan je uitleggen wat de troonrede is en wie deze voorleest
• weet je wat er in het koffertje van de Minister van Financiën zit
• kan je uitleggen wat er in de Rijksbegroting staat
• weet je wat de Miljoenennota is en kan je vertellen welke onderdelen jij belangrijk vindt

Prinsjesdag...

Samengevat

In de Ridderzaal leest de Koning de troonrede voor. Met de troonrede gaat de Koning in op de plannen van de regering voor het komende jaar.

Prinsjesdag is altijd op de derde dinsdag in september. De vakantie is voorbij en het nieuwe werkjaar van de regering start.

Na de troonrede gaat de Minister van Financiën naar de Tweede Kamer met een koffertje. In dat koffertje zitten de Rijksbegroting en de Miljoenennota.

De Rijksbegroting beschrijft de uitgaven, inkomsten en verplichtingen voor het komende jaar. De Miljoenennota laat zien hoeveel geld er binnenkomt en hoeveel geld wordt uitgegeven. In de Miljoenennota staat ook hoe het geld zal worden verdeeld.

Weet je het nog allemaal?

Quiz

Wanneer is het Prinsjesdag?

Vraag 1

1. De eerste dinsdag van september
2. De tweede dinsdag van september
3. De derde dinsdag van september
4. De vierde dinsdag van september

Wat wordt er tijdens Prinsjesdag door de koning voorgelezen?

Vraag 2

1. De Miljoenennota
2. De Rijksbegroting
3. De regeringsagenda
4. De Troonrede

 Wat zit er in het koffertje van 

de Minister van Financiën?

Vraag 3

Troonrede

-------- ----- ----- ----- -- ------ ------- ---- -------- ------- --- --- ------ -

Rijksbegroting

• ----- ---- --
• ----- - - ---
• --- - - -----
• -- ----- ---

                     

Grondwet

1. ----- --- 
2. ----- ---
3. -- --- --
4. --- -- ---

Stembiljet

• ----- --- 
• ----- ---
• -- --- --
• --- -- ---

Miljoenennota

          ------ 

             ----

          ------

               ---

            ----- €

Koppel de woorden aan het 

juiste icoon.

Vraag 4

"Leden van de 

Staten Generaal"

Statement maken

Minister van Financiën

Start van het regeringsjaar

Inkomsten en uitgaven van NL

Wat is de Rijksbegroting?

Uitleg

De Rijksbegroting bestaat uit de begrotingsvoorstellen van alle ministeries. In de Rijksbegroting staat hoeveel geld elk ministerie krijgt en welke uitgaven zij het komende jaar verwachten. 

Wat staat er in de Rijksbegroting?

Uitleg

De Rijksbegroting bestaat uit de begrotingsvoorstellen van alle ministeries. In de Rijksbegroting staat hoeveel geld elk ministerie krijgt en welke uitgaven zij het komende jaar verwachten. 

De Rijksbegroting geeft antwoorden op de volgende vragen:

• Wat willen we bereiken?
• Wat gaan we daarvoor doen?
• Wat gaat dat kosten?

Wat is de Miljoenennota?

Uitleg

De Miljoenennota is een toelichting op de plannen die in de Rijksbegroting staan.

Ook staan er de verwachte inkomsten (bijvoorbeeld belastingen, aardgas) en geplande uitgaven (bijvoorbeeld zorg, onderwijs) in beschreven.

De Miljoenennota gaat in op nationale en internationale economische situatie. En laat zien hoe Nederland er financieel voorstaat.

De Miljoenennota geeft uitleg over de Rijksbegroting en beantwoordt vragen als:

• Wat zijn de belangrijkste plannen van het kabinet voor het volgende jaar?
• Wat gaan die plannen kosten?
• Welk effect hebben de plannen op burgers en bedrijven?
• Hoe gaat het de bankrekening van het land? Komt er wel genoeg geld binnen? Geven we niet te veel geld uit?
• Is er een tekort en zo ja, hoe groot is het tekort?
• Houden we ons aan Europese afspraken en doelen? 
• Hoe gaat het met de Nederlandse economie?

Wat staat er in de Miljoenennota?

Uitleg

Gebruik deze slide eventueel als startpunt om leerlingen nader onderzoek te laten doen naar de inhoud van de Miljoenennota.

Laat iedere vraag door een groepje onderzoeken. De bevindingen kunnen klassikaal gedeeld worden of ge-upload op de laatste pagina van deze les.

Kijk maar eens mee met de plannen voor 2023

Uitleg

Voor 2023 heeft de regering het geld op de volgende 

manier verdeeld over de uitgavenposten verdeeld:

Zorg

Sociale Zekerheid

Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Gemeenten en provincies

Justitie en Veiligheid

Overig

Leg uit hoe de grafiek gelezen moet worden, wanneer leerlingen moeite hebben met het interpreteren van de cijfers.

Laat de leerlingen eventueel uitrekenen hoeveel miljarden er naar de verschillende uitgavenposten gaan. Zo krijgen zij een beter beeld bij de verschillen tussen deze uitgavenposten.

Blok 3: Wat is normaal?

Planning

• Introductie
• Uitleg Blok 3
• Zelfstandig werken
• Afsluiten

Wat is voor jou normaal?

Kennen en kunnen

Aan het einde van de les kan je:

• Vertellen waarom mensen afspraken maken met elkaar
• Vertellen wie de baas is in Nederland
• Uitleggen hoe een wet tot stand komt
• Voorbeelden noemen van Nederlandse tradities

Wat betekent het begrip samenleving?

Rechtsstaat

Nederland is een rechtsstaat: dat is een staat waar de rechten en plichten van burgers en overheid zijn vastgelegd in een grondwet.

Zoals vrijheid van meningsuiting of het verbod op discriminatie

Zowel de burgers als de overheid moeten zich aan de regels houden.

Bestuur Nederland

Nederland is een parlementaire democratie, dat betekent dat het Nederlandse volk de mensen kiest die in het parlement zitten. Het parlement bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer.

Hier stemmen we om de vier jaar voor. Of eerder als een kabinet valt.

Eerste Kamer

Tweede Kamer

Weg van een wet

Kabinet (ministers en staatssecretarissen) maken een wet

De wet wordt besproken in de Tweede kamer en aangepast

Als de meerderheid van de kamer ermee instemt, gaat de wet naar de Eerste Kamer.

Is de meerderheid van de Eerste kamer het ermee eens, dan is de wet officieel goedgekeurd en wordt deze ondertekent door de koning

Aan de slag

Maak opdracht: 1, 3, 4, 7, 8, 10, 11

Ben je klaar?

Kijk je opdrachten na

Werken aan je PO

Kennen en kunnen samenvatten

Blok 3: Wat is normaal?

Planning

• Introductie
• Uitleg Blok 3
• Zelfstandig werken
• Afsluiten

Wat voor een staatsvorm is Nederland?

1. Een democratie
2. Een directe democratie
3. Een parlementaire democratie
4. Rechtsstaat

Om de hoeveel jaar mogen we stemmen voor de Tweede Kamer?

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Wie maken de wetten in Nederland?

1. De eerste kamer
2. Het kabinet
3. Het parlement
4. De Tweede kamer

Welke weg legt een wet af?

1. Kabinet, Tweede Kamer, Eerste Kamer, koning
2. Tweede kamer, kabinet, Eerste Kamer, Koning
3. Koning, kabinet, Eerste Kamer, Tweede Kamer
4. Kabinet, Eerste kamer, Tweede Kamer, koning

Waar of niet waar? De burgers stemmen voor de Eerste kamer

1. Waar
2. Niet waar

Wie bepalen wie er in de Eerste kamer komen?

1. Gemeenteraad
2. Kabinet
3. Tweede kamer
4. Provinciale staten

Wat weet je nog van prinsjesdag?

Kennen en kunnen

Aan het einde van de les kan je:

Voorbeelden noemen hoe mensen keuzes maken als zij voorzien in hun behoeftes

Voorbeelden noemen hoe mensen met natuurlijke hulpbronnen omgaan

Uitleggen waarom landen verschillende keuzes maken bij de productie van voedsel en goederen

Wat zijn voor jullie basisbehoeften?

Basisbehoeften: Dingen die noodzakelijk zijn om te kunnen leven.

- Eten en drinken

- Kleding

- Woning

- Medicijnen

- Kennis

Luxe producten waar je niet meer zonder kan.

- Telefoon

- Fiets, auto of OV

Samenwerken voor behoeftes

• Niet ieder land heeft alles wat zijn inwoners wil
• Daarom moeten landen en bedrijven samenwerken om hun burgers te bieden wat ze willen.
• Denk aan de supermarkt, daar kan je alles halen wat je maar kan wensen.
• Dat komt door import en export van producten

Globalisering: bedrijven die over de hele wereld steeds meer gaan samenwerken

natuurlijke hulpbronnen

Ieder land heeft natuurlijke hulpbronnen, dat zijn dingen uit de natuur die mensen gebruiken.

Voorbeelden zijn water, olie of voedsel.

Wanneer er teveel natuurlijke hulpbronnen uit de natuur gehaald worden, dan kan de natuur dat niet meer herstellen.

Wat hoort er bij jouw cultuur?

Cultuur zijn alle regels en gewoonten hoe mensen leven en met elkaar omgaan. Per land of gebied verschillend

Aan de slag

Maak opdracht: 12, 14, 15, 16, 17, 21

Ben je klaar?

Kijk je opdrachten na

Werken aan je PO

Kennen en kunnen samenvatten