3.1 De overheid of mensen zelf?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H3 Verzorgingsstaat

 3.1 De overheid of mensen zelf?

Verzorgingsstaat?

Leerdoelen

• Je kunt de drie reguleringsmechanismen van de welfare triangle noemen en toelichten aan de hand van voorbeelden.
• Je kunt uitleggen voor welke reguleringsmechanismen de verschillende politieke stromingen een voorkeur hebben.
• Je kunt in concrete maatschappelijke vraagstukken een voorkeur voor een reguleringsmechanisme of combinatie van reguleringsmechanismen formuleren en onderbouwen.

3.1 De overheid of mensen zelf?

Nederland is een verzorgingsstaat. Betekent dat ook dat de overheid altijd voor iedereen moet zorgen? Of moeten familie en vrienden dat doen? En wat mogen we eigenlijk van mensen zelf verwachten?

Wie gaat er nu zorgen voor mevrouw Boesten?

Na een flinke val kan de 83-jarige niet meer alleen wonen.

Geen plek in het verpleeghuis - Crisisopvang?

Zoon en dochter wisselen af: Docent en eigen bedrijf

Wie zorgt er voor mensen die hulp nodig hebben?

Een samenleving waarin de overheid zich garant stelt voor noodzakelijk geachte materiële en immateriële voorzieningen voor alle burgers.

Verzorgingsstaat

Iedere samenleving moet antwoord geven op de vraag wie er zorgt voor de hulpbehoevenden. Wie zorgt er voor een hulpbehoevende oudere? Wie biedt een werkloze een inkomen? En wie zorgt voor de opleiding van een jongere?

Wie zorgt er voor mensen die hulp nodig hebben?

• Familie en Vrienden->: Buren brengen soep naar een zieke buurvrouw.

• Hulp van de overheid-> 'Tafeltje-dek-je' biedt gesubsidieerde maaltijden voor hulpbehoevenden.

• Zelfs in samenlevingen met hulp van de overheid blijft particulier initiatief bestaan ->  Voedsel- en kledingbanken kunnen naast overheidsuitkeringen bestaan.

• Belangrijk is wel om te weten waar de eindverantwoordelijkheid ligt

Is zorg een taak van de overheid?

• De overheid kan de zorg voor hulpbehoevenden betalen.
• Financiering via belastingen of premies maakt zorg toegankelijk voor alle burgers -> Minister is verantwoordelijk

Voordelen:

Alle hulpbehoevenden krijgen dezelfde behandeling en hulp.

Zelfde zorg nodig is zelfde behandeling: Gelijkheid.

Nadelen:

Standaardisatie kan leiden tot gebrek aan individuele keuze.

Burgers betalen verplicht mee, ongeacht of ze persoonlijk gebruikmaken van de zorg.

Moeten mensen voor elkaar zorgen?

• Familie, vrienden, en vrijwilligers bieden zorg aan hulpbehoevende, soms met ondersteuning
• Voordeel Mantelzorg-> versterkt de banden in de samenleving zonder overheidsbemoeienis -> particulier initiatief -> naastenliefde -> kost de samenleving geen geld
• Nadeel -> Geen ondersteuning wanneer er geen netwerk is.

Kunnen mensen zorg zelf regelen en betalen?

Zorg is ook via de markt te regelen;

• Zelf regelen en betalen, niet door familie/vrienden en niet wettelijk geregeld door de overheid.
• Wederkerigheid: betaling voor ontvangen zorg.
• Verzekering: voor het geval dat..
• Voordeel-> Keuzevrijheid; welke hulp wanneer,  'gewone' belasting en premies kunnen lager. 
• Nadeel-> Duur, ongelijkheid.

Voor welk mechanisme kiezen we in Nederland?

Drie mechanismen in de samenleving:

• Overheid
• Particulier initiatief
• Markt

Verbeeld in de welfare triangle.

Bij vrijwel alle zorgvragen moet de keuze gemaakt worden vanuit welk mechanisme(n) de ondersteuning wordt geregeld en betaald.

Voor welk mechanisme kiezen we in Nederland?

Voorbeelden van mechanismen:

• Medicijnontwikkeling-> Markt
• Basis- en voortgezet onderwijs-> Overheid
• Sportverenigingen-> Particulier initiatief

Samenleving kan mechanismen combineren:

Nederland: Vergoeding van ziektekosten via overheid en markt

Voor welk mechanisme kiezen we in Nederland?

 Zorgverzekering in Nederland:

• Overheid verplicht zorgverzekering voor basiszorg.
• Mensen met laag inkomen krijgen toeslag voor premie.
• Marktprincipe bij keuze van verzekeraar.
• Aanvullende verzekering 
• Eigen risico: Marktwerking-> Als je gebruikmaakt van zorg, betaal je het eigen risico.

Wat is de beste keuze?

Hoe denken Liberalen hierover?

Hoe denken Sociaal democraten hierover? 

Hoe denken Christen democraten hierover? 

Wat is de beste keuze?

Liberalen ->  Sterke voorkeur voor de markt, individuele vrijheid, voorwaarde van concurrentie. 

Sociaal democraten -> Kritiek op markt vanwege ongelijkheid, sterke overheid die op basis van wetgeving hulp en zorg (her)verdeelt.

Christen democraten -> Particulier initiatief, naastenliefde, gezin als hoeksteen van de samenleving

SP: Voorstander van Nationaal Zorgfonds, nadruk op overheidsregulatie.

PvdA: Voorkeur voor overheid als mechanisme.

De overheid of mensen zelf?

Eén reguleringsmechanisme, een combinatie van verschillende mechanismen, welke keuze de beste is, hangt af van de waarden die centraal staan.

In de afgelopen twee eeuwen heeft de Nederlandse overheid meer taken overgenomen van de markt en het particulier initiatief. 

Lezen:  H3.1 De overheid of mensen zelf?

Blz. 123 t/m 127

Opdrachten maken: 1 t/m 7

Opdrachten