Stijlfouten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Formuleren en stijl

Stijlfouten

Wat weet je (nog) over stijlfouten?

Stijlfouten

1. Dubbelop: contaminatie en dubbele ontkenning

2. Barbarismen

3. Incongruentie: getal en onjuist verwijswoord

4. Grammaticale kronkels: onjuiste beknopte bijzin, onjuiste inversie, onjuiste samentrekking, zeugma en ontspoorde zin/anakoloet

Welke fout zie je in de zin: Ik irriteer me vreselijk aan het enorme rotzooi die mensen op straat achterlaten.

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning
3. Barbarisme
4. Incongruentie

Verbeter de zin: Ik irriteer me vreselijk aan het enorme rotzooi die mensen op straat achterlaten.

Contaminatie

· 

Ik erger me vreselijk aan het enorme rotzooi die mensen op straat achterlaten.

· Het irriteert me vreselijk dat mensen rotzooi op straat achterlaten.

Welke fout zie je in de zin: Je start de broodmachine middels een druk op de knop.

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning
3. Barbarisme
4. Incongruentie

Verbeter de zin: Je start de broodmachine middels een druk op de knop.

Barbarisme

'Middels' komt van het Duitse woord 'mittels'. 

De Nederlandse vorm is 'door middel van'.

Je start de broodmachine door middel van een druk op de knop.

Welke fout zie je in de zin: Deze opdracht moet je overnieuw maken totdat je geen fouten meer maakt.

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning
3. Barbarisme
4. Incongruentie

Verbeter de zin: Deze opdracht moet je overnieuw maken totdat je geen fouten meer maakt.

Contaminatie

Deze opdracht moet je over maken totdat je geen fouten meer maakt.

Deze opdracht moet je opnieuw maken totdat je geen fouten meer maakt.

Welke fout zie je in de zin: Ik heb nooit geen rekening gehouden met dit verschrikkelijke noodweer.

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning
3. Barbarisme
4. Incongruentie

Verbeter de zin: Ik heb nooit geen rekening gehouden met dit verschrikkelijke noodweer.

Dubbele ontkenning

Het woordje nooit en geen betekenen hetzelfde. 

Ik heb nooit rekening gehouden met dit verschrikkelijke noodweer.

Ik heb geen rekening gehouden met dit verschrikkelijke noodweer.

Welke fout zie je in de zin: Een deel van de leerlingen kwamen te laat.

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning
3. Barbarisme
4. Incongruentie

Verbeter de zin: Een deel van de leerlingen kwamen te laat.

Incongruentie

Een deel van de leerlingen = enkelvoud 

Het gaat hier om een deel, niet om de leerlingen

Een deel van de leerlingen kwam te laat.

Welke fout zie je in de zin: Dit zijn zaken wat hij niet graag bespreekt.

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning
3. Barbarisme
4. Incongruentie

Verbeter de zin: Dit zijn zaken wat hij niet graag bespreekt.

Incongruentie

Onjuist verwijswoord

Dit zijn zaken die hij niet graag bespreekt.

deze en die verwijzen naar de – woorden

Incongruentie

In de volgende gevallen gebruik je het betrekkelijk voornaamwoord wat:

• na onbepaalde voornaamwoorden: alles, iets, niets, veel, het enige
  

Alles wat hij wist, schreef hij op.

• na een overtreffende trap: het mooiste, het aardigste, het grootste
  

Het mooiste wat ik gelezen heb, zal ik je vertellen.

• als je wat kunt vervangen door datgene wat
  

Wat ik niet vergeten ben, zal ik noteren

• als wat terugverwijst naar een voorafgaande zin.
  

Hij zei toen iets totaal anders, wat me irriteerde.

Welke fout zie je in de zin: Vroeger of later zullen we de coronapandemie achter ons laten.

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning
3. Barbarisme
4. Incongruentie

Verbeter de zin: Vroeger of later zullen we de coronapandemie achter ons laten.

Barbarisme

'Vroeger of later' komt van het Engelse 'sooner or later'. In het Nederlands gebruiken we hiervoor 'vroeg of laat'.

Vroeg of laat zullen we de coronapandemie achter ons laten.

Welke fout zie je in de zin: Het zal voorkomen moeten worden dat zijn cholesterolgehalte niet verder stijgt.

1. Contaminatie
2. Dubbele ontkenning
3. Barbarisme
4. Incongruentie

Verbeter de zin: Het zal voorkomen moeten worden dat zijn cholesterolgehalte niet verder stijgt.

Dubbele ontkenning

Het zal voorkomen moeten worden dat zijn cholesterolgehalte niet verder stijgt.

Voorkomen en niet betekent hetzelfde. 

 

Het zal voorkomen moeten worden dat zijn cholesterolgehalte verder stijgt.

(Stijl)fouten herkennen

Zorg ervoor dat je de theorie beheerst

Kijk goed naar wat er fout kan zijn en geef aan wat er fout is 

Verbeter de zin op de juiste manier

Oefenen:

Digitale omgeving van Kern

Websites zoals Cambiumned 

www.cambiumned.nl

Wat is het?

Pleonasme en tautologie zijn stijlfiguren: manieren om iets op een bijzondere manier te vertellen. 

Doel: extra benadrukken of extra betekenis geven.

Voorbeelden pleonasme

• witte sneeuw
• omhoog stijgen
• snelle sprint
• grijze mist

Voorbeelden tautologie

• vast en zeker
• keurig netjes
• maar echter

Inversie

De meeste zinnen: OPA 

Onderwerp - persoonsvorm - ander zinsdeel. 

Ik loop elke dag een rondje om Groenlo. 

Hoeft niet altijd

Met de Aaltense kermis schenken veel cafés alcohol aan minderjarigen. 

ander zinsdeel - persoonsvorm - onderwerp - ander zinsdeel - ander zinsdeel

Inversie 

Inversie 

Normale volgorde van een zin = OPA (onderwerp, persoonsvorm, ander zinsdeel)

Inversie (omdraaiing van de normale standaard volgorde): 

zinsdeel - persoonsvorm - onderwerp

Morgen geef ik een feestje. 

Onjuiste inversie

Twee hoofdzinnen naast elkaar. PV en O staan dus naast elkaar. 

In die zinnen gaat er soms iets mis met inversie. 

*Zaterdagmiddag heb(PV) ik (O) in Thialf naar de WK Sprint gekeken en - was (PV) ik (O) 's avonds pas om 10 uur weer thuis. 

Welke twee zinnen zijn aan elkaar geplakt? 

1) Zaterdagmiddag heb (PV) ik (O) in Thialf naar de WK Sprint gekeken. = 

2) *Was ik 's avonds pas om 10 uur weer thuis. 

Ik was 's avonds pas om 10 uur weer thuis. 

Inversie

Het omkeren van de gewone volgorde

onderwerp + persoonsvorm.

Morgen gaat hij naar Limburg.

1. inversie
2. geen inversie

Hij gaat daar carnaval vieren.

1. inversie
2. geen inversie

Gaat hij dan 's zondags wel naar de kerk?

1. inversie
2. geen inversie

Ik denk het niet.

1. inversie
2. geen inversie

Maakt hij het niet te bont?

1. inversie
2. geen inversie

Thuis houdt hij het altijd rustig.

1. inversie
2. geen inversie

Inversie mag alleen als..

- een zin vragend is > Maakt hij het niet te bont?

- een zin begint met een ander zinsdeel dan het onderwerp > Morgen ga ik naar de kapper.

- er een bijzin voor de (hoofd)zin staat >  Omdat ik ziek ben, ga ik naar huis.

Waar gaat het vaak mis?

Bij samengestelde zinnen. Dan is er sprake van een onjuiste inversie.

Bepaal bij de volgende zinnen 

A: of er sprake is van inversie

B: of het mag

C: hoe je het op kunt lossen wanneer het niet mag.

Vanochtend stapte hij in de douche en waste hij zich daarna snel.

Hij poetste zijn tanden en kleedde hij zich aan.

Zijn moeder maakte het ontbijt, maar hij lustte de pindakaas niet.

Ontstemd sprong hij op de fiets en trapte hij daarna naar school.

Daar zag hij zijn meisje, maar zij zag hem niet komen.

Opdracht

Maak opdracht 3 op bladzijde 214.