16.3 Fosforkringloop

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H16 Systeem aarde en de mens

Deze les:

- 16.3 Fosforkringloop

- Zelfstandig werken: opdr. 16.3

- 16.4 Ecosystemen kantelen dl1

Fosfor = P
Voor welke organische stoffen
heb jij P nodig?

Fosforkringloop

Fosfor komt vrij uit gesteenten en bodem (lithosfeer) door verwering.

Planten nemen P op als anorganische fosfaat en vormen er DNA, ATP en fosfolipiden van, die zo in de voedselketen komen. 

Door sterke binding P met bodemdeeltjes spoelt maar een klein deel (7%) uit, kan via sediment weer gesteente worden. 

Rhizosfeer

Opname P door planten is moeizaam, omdat P gebonden is aan bodemdeeltjes. 

Bacteriën in de rhizosfeer (omgeving wortels) scheiden zuren uit waardoor P vrijkomt van bodemdeeltjes.  

De plant voorziet deze bacteriën van organische stoffen (= symbiose). 

Mycorrhiza

Plantenwortels zijn vergroeid met schimmels tot mycorrhiza  = symbiose

Voordeel plant:

Schimmeldraden zijn dun en groeien, ze bereiken makkelijker de P voor opname. 

Opname van P

Opname van het negatief geladen P verloopt in twee stappen:

- Schimmelcellen pompen actief H⁺ naar buiten via het enzym ATP-ase

- Via een symport gaan H⁺ en P_i^- samen de schimmelcel weer in.

Opname van P

Van welke vorm van symbiose is er sprake tussen plant en bacterie? En tussen plant en schimmel?

1. Bacterie: commensalisme Schimmel: mutualisme
2. Bacterie: mutualisme Schimmel: commensalisme
3. Bacterie: commensalisme Schimmel: commensalisme
4. Bacterie: mutualisme Schimmel: mutualisme

Schimmels pompen eerst H+ actief naar buiten, dan symport H+ en P naar binnen. Welk transport kost energie in de vorm van ATP?

1. H+ naar buiten pompen
2. Symport naar binnen
3. Geen van beide
4. Beide

Menselijke invloeden

- Groeiende wereldbevolking = groeiende voedselproductie

- 80% van de gewonnen fosfaat uit mijnen gaat naar kunstmest

- Wereldwijde voorraad winbare fosfaat is klein (er is nog maar voor 90 tot 200 jaar aan fosfaat beschikbaar)

PROBLEEM: 

FOSFOR RAAKT OP BINNEN 80-200 jaar!

Waar is dat fosfaat gebleven?

Mijnen maken kunstmest: Op Nederlandse akkers hoopt P op: er zit door veel kunstmestgebruik nog veel in de bodem! (duizenden kilo's)

In onze poep en plas! 
Dat spoelen we door de plee.... en gaat naar zee. UIT DE ZEE KUN JE HET NIET HALEN.  Uitspoelen = voor eens en altijd kwijt!

In poep en plas van vee. 

Wat kunnen we doen? 

Minder P in kunstmest gebruiken

Rioolwater zuiveren (wetgeving aanpassen)

Mest van vee gebruiken ipv kunstmest

......

Zelfstandig

- Vragen over oefentoets Stikstofkringloop?

- Maken 16.3 opdr. 1 t/m 7 + nakijken

Klaar? Lezen 16.4 Ecosystemen kantelen