1.2 Politieke stromingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Welkom

Goed dat je er bent!

Pak jouw spullen alvast:

• Doe je boeken open 
• Ga alvast aan de slag met 2.2

Doelen: 

Je kan uitleggen welke politieke stromingen er in de 19e eeuw ontstonden.

Je kan kenmerken van deze stromingen noemen.

Je kan twee politieke kwesties noemen uit de 19e eeuw.

In het parlement zaten verschillende politieke stromingen:

Politieke stromingen

Liberalisme	Vrijheid	Hogere burgerij. Willen dat mensen zoveel mogelijk vrij zijn. De overheid moet zich niet veel bemoeien met mensen en de economie.
Socialisme	Gelijkheid	Arbeiders Vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen (arbeiders) helpen met wetten en regels
Confessionalisme	Geloof	Gelovigen. Het geloof moet centraal staan bij het besturen van het land. Er waren twee groepen confessionelen: protestanten en katholieken Protestanten worden ook wel kleine luyden genoemd

• Vanaf 1848: NL een parlementaire democratie.
  
  Maar democratisch?
• censuskiesrecht
• Vrouwen; geen stemrecht.
• Veel rijke mannen stemden op liberalen->
  Liberalen hadden de macht in het parlement
  
  
• De socialisten wilden algemeen kiesrecht 

tijdlijn.schooltv.nl

Gevolgen industriële revolutie:

• Verstedelijking
  
• De sociale kwestie

Verstedelijking:

• Veel arme mensen trokken naar de fabriek voor werk
• Gevolg: ontstaan steden.

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Probleem slechte leef- en werkomstandigheden van arbeiders werd de sociale kwestie genoemd:

• Lage lonen
• Slechte hygiëne 
• Geen riolering
• Vrouw- en kinderarbeid (lager loon)
• Gevaarlijk werk 

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Rond 1860: weinig sociale wetten.
--> wetten die mensen beschermen tegen gevolgen van armoede, ziekte, ouderdom en werkloosheid.

De enige wet die er was:

• armenwet. 
  (hulp uit armenfonds gemeenten)

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

• Socialisten: 
• Liberalen: 
• Confessionelen: 

Bedenk wat de verschillende stromingen dachten over dit onderwerp.

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Schoolstrijd: conflict over onderwijs 

Twee soorten scholen:

• Openbaar onderwijs: betaald door de staat; voor iedereen
• Bijzonder (gelovig) onderwijs: NIET betaald door de staat; voor katholieken of protestanten
   
• Confessionelen vonden dat Bijzonder onderwijs ook betaald moest worden door de overheid. 
• Liberalen en socialisten wilden dit niet -> gelijkheid, geloven doe je thuis
  

DeBoze burgers

Sociale kwestie en schoolstrijd

Situatie 2e helft 19e eeuw:

• Liberalen aan de macht. 
• Arme burgers voelen zich achtergesteld
• Burgers streven naar gelijke rechten: emancipatie

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Ontstaan verzuiling:

• Protestanten richten eigen scholen, ziekenhuizen en politieke partijen op om leven van hun groep te verbeteren. -> + wilden achterban beschermen tegen 'verkeerde' ideeën
• Socialisten volgen -> wilden kiesrecht en sociale wetten voor arbeiders
• Katholieken volgen ook -> wilden einde aan discriminatie. 

NL kwam in de verzuiling. 

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Om op te komen voor hun belangen, richtten de stromingen elk eigen politieke partijen op. Deze partijen moet je (her)kennen:

-> schema invullen. Gebruik blz. 20 

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Stroming

Partijnaam

Personen

Opgericht

Aanhangers

Om op te komen voor hun belangen, richtten de stromingen elk eigen politieke partijen op. Deze partijen moet je (her)kennen:

§1.2

Politieke stromingen

C

DeBoze burgers

Stromingen organiseren zich

Stroming	Partijnaam	Personen	Opgericht	Aanhangers
Protestanten	Antirevolutionaire partij (ARP)	Abraham Kuypers	1879	gewone protestantse burgers 'kleine luyden'
Liberalen	Liberale Unie	nvt	1885	hogere burgerij
Socialisten (sociaal-democraten)	Sociaal-democratische arbeiderspartij (SDAP)	Pieter Jelles Troelstra	1894	arbeiders
Katholieken	Rooms-Katholieke Staatspartij (RKSP)	Herman Schaepman	1926	katholieken

een affiche (begin 20e eeuw) van de SDAP

een affiche (begin 20e eeuw) voor een katholiek sanatorium (= een soort ziekenhuis voor mensen die langdurig ziek zijn)

Huiswerk 

Leerboek

§1.2: 1 t/m 16 

Oefenboek

§1.2: blz. 7 + 8 

Wat is de sociale kwestie?

1. De armoede onder boeren in de 19e eeuw.
2. De wet kinderarbeid te verbieden.
3. Het besef dat er een oplossing moet komen voor de slecht woon- en leefomstandigheden van arbeiders
4. Wetten waarmee het leven van rijke mensen in de 19e eeuw beter zou moeten worden.

De schoolstrijd staat voor...

1. De strijd tussen ouders en leerkrachten over goed onderwijs.
2. De strijd tussen de confessionelen en de openbaren over goed onderwijs.
3. De strijd tussen de confessionelen en de openbaren over de betaling van de schoolkosten.
4. De strijd tussen de confessionelen en de openbaren om een eigen school te kunnen starten.

Politieke stromingen: socialisten

1. Gelijkheid
2. Op basis van geloof
3. individuele vrijheid
4. Alles houden zoals het was

Politieke stromingen: Liberalen

1. Gelijkheid
2. Op basis van geloof
3. individuele vrijheid
4. Alles houden zoals het was

Van welke politieke stroming is Kuyper de leider?

1. Socialisten
2. Protestanten
3. Katholieken
4. Liberalen

Johan Rudolf Thorbecke was onderdeel van een politieke stroming.

Welke politieke stroming?

1. Liberalen
2. Socialisten
3. Confessionelen
4. Conservatieven

Confessionalisme is een politieke stroming die

1. De arbeider centraal stelt
2. Het geloof centraal stelt
3. Gelijkheid centraal stelt
4. De ondernemer centraal stelt

Bij welke politieke stroming hoorde Troelstra?

1. Liberalen
2. Socialisten
3. Kapitalisten
4. Confessionelen

Wat is emancipatie?

1. Strijd voor gelijke rechten
2. Strijd voor een nieuwe grondwet
3. Strijd voor bijzonder onderwijs
4. Strijd voor algemeen kiesrecht

Wat is verzuiling?

1. De samenleving wordt ingedeeld op basis van levensbeschouwing
2. De samenleving wordt ingedeeld op basis van godsdiensten
3. De samenleving wordt ingedeeld op basis van leeftijd
4. De samenleving wordt ingedeeld op basis van geslacht

De tekenaar is een ... van de verzuiling.

1. tegenstander
2. voorstander

De ARP is een...

1. liberale partij
2. socialistische partij
3. protestante partij
4. katholieke partij

Schaepman is een?

1. Confessioneel
2. Liberaal
3. Socialist

-  Verbind de uitspraken aan de juiste politieke stromingen

SOCIALISME

LIBERALISME

CONFESSIONALISME

FEMINISME

NATIONALISME

Wij willen betere werkomstandigheden!

Wij willen gelijke rechten als mannen!

Nederland is het beste land op aarde!

Wij willen geen verandering en de bijbel als leidraad! 

Wij willen zo weinig mogelijk bemoeienis van kerk en staat!