Paragraaf 3.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

H3 Nederland en Indonesië

    §3.1 Handelen in Oost-Azië

Lesdoelen

Je weet wanneer en waarom de VOC werd opgericht

Je weet waar de VOC factorijen stichtte

Je kan vier oorzaken noemen waardoor de VOC failliet ging

Specerijen

• Meer smaak, lange houdbaarheid, medicijn en zeldzaam. 
  
  
• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.
  
  

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Herken jij deze VOC producten?

Koffie

Gember

Thee

Kruidnagel

Anijs

kaneel

Peper

Europese landen willen zelf winst maken

• De Portugezen ontdekken de route naar Azië
  (1498).
• 
  Portugezen houden deze Carreira da India strikt geheim.

• Nederlanders willen dat ook!
• Spionage...
• Jan Huygen van Linschoten reist mee.
  

Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederland in Oost-Indië, aan.

• De reis duurde 2,5 jaar. Van de 900 bemanningsleden overleven 250 de reis. 

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop naar Oost-Indië is bewezen.

Tekstboek

Lezen TB blz. 58

Route naar Oost-Azië

De Indonesische Eilanden

en

Winstgevende specerijen

Wie was de eerste Nederlander in Indonesië?

1. Cornelis de Manhout
2. Columbus
3. Cornelis de Houtman
4. Indonesië was al ontdekt

Waarom wilden de Nederlanders de route naar Indonesië weten?

1. Vonden ze leuk
2. Om specerijen te eten
3. Om kaarten te maken
4. Om winst te maken met de specerijenhandel

Een bewering: De reis van Cornelis de Houtman was aan de ene kant wel een succes, maar aan de kant niet.
Leg dit uit. Doe het zo: Het was een succes omdat, ... maar je kan het je ook niet succesvol noemen omdat ...

Voor de Nederlanders kwamen, was er op Java

1. Alleen oerwoud waar bijna niemand woonde
2. Levendige handel met andere gebieden in Azië
3. een verenigd islamitisch koninkrijk
4. voortdurend oorlog en hongersnood

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse (compagnieën) bedrijven gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling.

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook.

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering grijpt in.
• Om concurrentie tegen te gaan werd VOC opgericht. (Alle compagnieën in één bedrijf)

• De VOC kreeg het monopolie op de (handel in Azië. Andere Nederlandse handelaren en bedrijven mochten er geen handel drijven. 
• VOC mocht ook namens Nederland forten bouwen, oorlog voeren, land veroveren en besturen. 

Jan Pieterszoon Coen

• In 1619 veroverde JPC de Javaanse havenstad Jayakarta. Nederlanders hernoemde de stad Batavia. Batavia werd het hoofdkwartier van de VOC.
  

• Berucht vanwege het gebruik van geweld.
• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden.

Factorij

• Een factorij is een versterkte handelspost. In het buitenland, met kantoren en pakhuizen. 
• De VOC had factorijen in heel Azië.
• Er was veel onderlinge handel. 

           Zie bron 8, informatieboek blz. 60

• Ze hadden toestemming van de plaatselijke vorsten. 
• Voordeel vorsten: deelname handel, steun VOC oorlogen tegen andere vorsten. 

Boek op pagina 92

Opdrachten 1, 3, 4, 8, 

Ondergang VOC

De VOC werd in 18e eeuw minder winstgevend:

1. Corruptie, handelaren houden winst in eigen zakken.
2. Slecht bestuur, slechte boekhouding
3. Buitenlandse concurrentie.
4. Oorlog Nederland en Engeland.
5. Fransen veroveren Nederland. 

1799 -  VOC failliet

Wat was geen oorzaak van de ondergang van de VOC?

1. Oorlog Duitsland
2. Corruptie
3. Slechte boekhouding
4. Buitenlandse concurrentie

Wanneer ging de VOC failliet?

1. 1699
2. 1602
3. 1789
4. 1799

Noem drie oorzaken voor het failliet gaan van de VOC

H3 Nederland en Indonesië

    §3.2 De kolonie Nederlands-Indië 

Kolonie

1816: Indonesië werd kolonie van Nederland

Gezag werd afgedwongen door KNIL 

Eerst alleen bemoeienis met Java

Wanneer werd Indië een kolonie van Nederland?

1. 1819
2. 1818
3. 1816
4. 1817

Wat is de KNIL?

Met welk gebied bemoeide Nederland zich de eerste jaren mee?

Onder welke voorwaarde mochten de plaatselijke vorsten zelfstandig blijven?

1. Als ze bleven handelen met de VOC
2. Als ze geld gaven
3. Als ze soldaten leverden
4. Zolang ze de Nederlanders maar niet lastig vielen

Atjeh-Oorlog

1873: KNIL valt Atjeh aan.

30 jaar, 100 000 doden.

Guerilla oorlog!

Van Heutsz krijgt Atjeh in handen--> veel geweld.

Tekstboek

Uitbreiding Nederlandse Invloed

en 

Bloedbad op Bali

& 

Europees Kolonialisme 

Noem 3 redenen waarom een kleine groep overheersers over Nederlands-Indië kon heersen

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden.

• Nederland lieten Indonesiërs voor zich werken

• Met dat geld kan Nederland een modern land worden.

Er kwam veel kritiek op het cultuurstelsel 

Mede door het boek Max Havelaar 

Na alle kritiek

werd het cultuurstelsel afgeschaft en kregen ondernemers het voor het zeggen. 

Tijdens het Cultuurstelsel (1830-1870) moesten de boeren producten aan Nederland leveren.

Welke producten waren dat?

1. aardappels en vlees
2. specerijen
3. brood en groente
4. koffie en suiker

Het cultuurstels leidde voor de eenvoudige boeren tot...

1. Meer geld.
2. Hongersnood.
3. Meer producten.
4. Minder werk.

Waarom leidde het Cultuurstelsel tot hongersnoden?

Omdat de boeren

1. Minder geld gingen verdienen.
2. Steeds minder zin kregen om te werken.
3. Veel producten voor de export moesten leveren
4. In hongerstaking gingen.

Huiswerk

Paragraaf 3.2: 

Vraag 8, 9, 10 en 11