H2 §8 Brandstof uit de diepte

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 2

§8 Brandstof uit de diepte

Pak je:

• lesboek + schrift open op tafel
• opdrachtenboek

Lesboek blz. 50-51

Planning

Leerdoelen

Instructie

padlet

Terugblik

Lesboek blz. 50-51

Leerdoelen

• De leerlingen kunnen in eigen woorden het inkolingsproces uitleggen.
• De leerlingen kunnen uitleggen wat een dalingsgebied is.
  
• De leerlingen begrijpen waarom aardgas niet uit de bodem ontsnapt.
  
• De leerlingen kunnen het verschil uitleggen tussen reservoirgesteente en moedergesteente.
  
• De leerlingen kunnen het verschil uitleggen tussen dagbouw en schachtbouw. 

Lesboek blz. 50-51

0

Een indeling van de geschiedenis in geologische tijdperken.

Geologische tijdschaal

Lesboek blz. 50-51

Hoelang leven wij mensen al op aarde?

prokaryoten en eukaryoten zijn organismen

Ontstaan steenkool

• 299 - 359,2 miljoen jaar geleden

Lesboek blz. 50-51

Ontstaan steenkool

'Nederland' was een moeraslandschap.

Gelegen rond de evenaar

Lesboek blz. 50-51

Video - opdracht

Hoe?

• Alleen in stilte

Wat?

• Noteer de drie stappen van het inkolingsproces.

Lesboek blz. 50-51

Inkolingsproces

Stap 1:

Bomen en planten sterven af. Afgestorven plantenresten verteren niet onder moeraswater. Er ontstaat veen.

Stap 2:

Het gebied daalt. Rivieren en zee zetten dikke lagen zand en klei af. Het veen komt dieper te liggen. Druk en temperatuur stijgen. Het veen verandert in bruinkool. 

Stap 3:

Door nog meer toename van druk worden water en gassen uit het veen geperst. Hierdoor krijgen we door de tijd steenkool. 

Lesboek blz. 50-51

Dalingsgebied

• een gebied dat miljoenen jaren lang wegzakt en wordt opgevuld met sedimenten.

Lesboek blz. 50-51

Opdracht inkolingsproces

Hoe?

• Alleen
• Fluisterstem met buurman/vrouw

Wat?

• teken de drie stappen van het inkolingsproces in drie stripkaders

Lesboek blz. 50-51

Opdracht inkolingsproces

Opdracht inkolingsproces

Bron 46 inkolingsproces

Lesboek blz. 50-51

Aardgas

Lesboek blz. 50-51

Steenkool

Waarom vinden we in Nederland alleen in het noorden aardgas in de bodem?

Als je het nieuws via krant, tv, radio of

internet ook maar een beetje volgt, dan kom

je veel berichten tegen die op de een of andere

manier met energie te maken hebben.

Vaak gaan die berichten over problemen die

met energie te maken hebben.

Noem twee dingen die nu in

het nieuws zijn over energie. Raadpleeg

internet, TV of krant. Vermeld de bron!

1. Noteer eerst de titel
2. Noteer dit is in het nieuws omdat: + uitleg
3. Noteer de bron:

1. Noteer eerst de titel
2. Noteer dit is in het nieuws omdat: + uitleg
3. Noteer de bron:

Leerdoelen - terugblik

• De leerlingen kunnen in eigen woorden het inkolingsproces uitleggen.
• De leerlingen kunnen uitleggen wat een dalingsgebied is.
  
• De leerlingen begrijpen waarom aardgas niet uit de bodem ontsnapt.

Lesboek blz. 50-51

Dagbouw - ENCI groeve

Schachtbouw - schacht 4 staatsmijn Emma

Dagbouw: de winning van steen- en bruinkool in de openlucht.

Schachtbouw: winning van steenkool door aanleg van verticale en horizontale gangen.

Ten eerste moeten verschillende technische problemen overwonnen worden, zoals de afvoer van het grondwater en de circulatie van lucht. Dit eerste vereist pomp- en/of bevriezingsinstallaties; om aan het tweede te voldoen worden er bij grote diepte gewoonlijk meerdere schachten geboord, zodat er een luchtinlatende en luchtuitlatende schacht is.

Ook is de productieprijs hoger. Dat komt doordat de arbeiders, grondstoffen en materiaal steeds naar beneden of omhoog gebracht moeten worden en dat kost veel energie. Niettemin hebben de meeste schacht- en diepbouwmijnen een eigen energiecentrale.

Ook het risico op dodelijke ongevallen is groter. Als de mijngangen niet voldoende gestut zijn, kunnen ze onder het enorme gewicht van de bovenliggende grond inzakken. In koolstofhoudende lagen kunnen er bovendien gassen voorkomen die snel ontbranden (zoals aardgas of methaangas). Mijngasexplosies zijn erg gevaarlijk, zie bijvoorbeeld de Mijnramp van Marcinelle.

Door de enorme druk zijn de ondergrondse lagen samen gedrukt en vergruisd. Bij het losmaken van die lagen komt er dus veel stof vrij. Sommige stofdeeltjes worden door het slijm uit de longen gehaald, maar dat gebeurt niet bij bijvoorbeeld steengruis. Op lange termijn leidt dat tot stoflongen.

Dagbouw

• Gesteente aan de oppervlakte
• graafmachines
• ontstaan gigantische kuil

schachtbouw

• gesteente dieper dan 300 meter
• verticaal naar beneden
• duur
• gevaarlijk
• ongezond → stoflongen, lawaai, hoge temperaturen 

www.rijksoverheid.nl

Welk land heeft de grootste steenkoolvoorraad?

Noem twee landen die per inwoner veel steenkool verbruiken.

Waar in Nederland is dit?

Waarom is dat daar?

www.rijksoverheid.nl

Check-in duo's - eerste fase

Wat?

• Nakijken §8

Hoe?

• Samen tot één antwoord komen
• Fluisterstem

Padlet -  de mijnen

Wat?

• Padlet invullen over gekozen onderwerp

Hoe?

• in duo
• fluisterstem