THEO LES 22: Anatomie / animaal en vegetatief zenuwstelsel

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Zenuwstelsel

Algemene theorie

Les 22

Vandaag

Nieuwe lesstof: zenuwstelsel 

• Anatomie zenuwcel / zenuwbaan
• Prikkels en prikkeloverdracht
• Animale en vegetatieve zenuwstelsel

Leerdoelen

Je weet de bouw van een zenuwcel (neuron)  en kan de verschillende onderdelen beschrijven hoe ze bijdragen aan een prikkeloverdracht

Je weet het verschil tussen het sympathische en parasympathische zenuwstelsel  en uitleggen hoe beide systemen samenwerken om het lichaam in balans te houden (homeostase).

Je kan voorbeelden geven van situaties waarin het sympathische zenuwstelsel actief is (bijvoorbeeld bij stress of inspanning) en wanneer het parasympathische zenuwstelsel actief is (bijvoorbeeld bij rust en herstel).

Zenuwstelsel

Doel:

Prikkeloverdracht: informatie ontvangen tot reactie op de prikkel

Zintuigen 5:

• gevoel - de huid
• reuk - neus
• smaak - tong
• gehoor - oren
• gezichtszintuig - ogen

Verschillende prikkels:

• sensibele prikkel - gevoelszenuwcel
• sensorische prikkel - zintuigelijk prikkels
• motorische prikkel - bewegingszenuwcel

Tekenopdracht prikkelgeleider

Gezamenlijk een prikkelgeleider tekenen: 

Gezamenlijk een prikkelgeleiding tekenen

Je ligt op de massagetafel en voelt een koude wind op je huid. Welk deel van de zenuwcel/ zenuwbaan ontvangt deze informatie?

1. Sensorisch
2. Motorisch
3. Sensibel

Je ziet een raam open staan. Welk deel van de zenuwcel/ zenuwbaan wordt hierbij geprikkeld?

1. Sensorisch
2. Motorisch
3. Sensibel

Door de koude wind krijg je kippenvel op je lichaam. Welke zenuwcel of zenuwbaan is verantwoordelijk voor deze reactie?

1. Het ontvangen informatie
2. Reactie op de informatie

Welk type prikkel geeft informatie voor beweging door?

1. Sensibele prikkel
2. Motorische prikkel
3. Sensorische prikkel

Neuronen

• Cellichaam
• Celkern
• Uitlopers = zenuwvezels = neurofibrillen

Neurofibrillen

• Dendrieten

• Neurieten = axonen 

Dendrieten

• Geleiden prikkels naar het cellichaam toe = receptoren

• Zenuwcel heel veel korte dendrieten 

Neurieten = axonen

• Geleiden prikkels van het cellichaam af = effectoren

• Zenuwcel heeft meestal één lange neuriet 

Myelineschede

= Mergschede (koker) met myeline (vetachtige stof)

Plaats: zit om de neurieten ter bescherming

synaps

De communicatie tussen 

2 neuronen en  

de plek waar de impuls overspringt van de ene neuron naar de andere neuron

Neurotransmitters = overdrachtsstof van de ene zenuwcel naar de andere zenuwcel

Impuls = elelktrisch signaal wat door een zenuwcel wordt gemaakt en voortgebracht 

Indeling zenuwstelsel 

• Animale zenuwstelsel = willekeurige zenuwstelsel 

• Vegetatieve zenuwstelsel = onwillekeurige zenuwstelsel = autonome zenuwstelsel

Animale zenuwstelsel

• Prikkelbaarheid

• Beweging

Vegetatieve zenuwstelsel

• Groei
• Voortplanting
• Stofwisseling

Sympatisch zenuwstelsel

Werking: 

• bewust: lopen, opstaan, drinken
• Stimulerend/activerend
• 3Fjes = freeze, flight, fight 

Bevordert dissimilatie 

De prikkeloverdracht staat onder invloed van:

• Adrenaline
• Nor-adrenaline

Parasympathisch zenuwstelsel

Werking:

• onbewust: slapen, ademen, spijsvertering
• Rustgevend/kalmerend en hersteld
• Activeert spijsverteringsorganen

Bevordert assimilatie

De prikkeloverdracht staat onder invloed van acetylcholine

Para-sympathicus	Sympathicus
Vernauwen bronchiolen	Verwijden bornchiolen
Pupil vergroten	Pupil verkleinen
Zweetproductie neem toe	Zweetproductie neemt af
Speeksel aanmaak neemt toe	Speeksel aanmaak neemt af
Traanvocht neem toe	Traanvocht neemt af
Spijsvertering neem toe	Spijsvertering neemt af

Para-sympathicus	Sympathicus
Verwijden bronchiolen	Vernauwen bronchiolen
Pupil verkleinen	Pupil vergroten
Zweetproductie neem af	Zweetproductie neemt toe
Speeksel aanmaak neemt toe	Speeksel aanmaak neemt af
Traanvocht neem toe	Traanvocht neemt af
Spijsvertering neem toe	Spijsvertering neemt af