TIJD deel 3 Vanitas

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

VANITAS

Wat weet je over 'Vanitas'?

Een gedoofde kaars, een leeg glas, een horloge en een doodshoofd – dit zijn niet zomaar wat voorwerpen bij elkaar. Elk object draagt de boodschap uit dat onze tijd eindig is. Memento Mori – gedenk te sterven.

Een gedoofde kaars, een leeg glas, een horloge en een doodshoofd – dit zijn niet zomaar wat voorwerpen bij elkaar. Elk object draagt de boodschap uit dat onze tijd eindig is. Memento mori – gedenk te sterven.

De Haarlemmer Pieter Claesz werd beroemd met stillevens met een beperkt palet. In dit schilderij gebruikte hij naast bruin en groen een klein beetje blauw voor het lint van het horloge. Meer kleur had hij niet nodig om het er levensecht uit te laten zien.

Pieter Claesz (1597-1660) heeft in zijn leven heel veel stillevens gemaakt. Vrijwel al zijn stillevens verwijzen naar het sterven en de tijdelijkheid van het leven en het plezier.

Welke voorstellingsaspecten verwijzen naar de dood?

Pieter Claesz schilderde dit vanitas realistisch.

Noem een voorbeeld van het aspect licht waaraan je dat kunt zien.

Je zou kunnen zeggen dat het vanitas stilleven van Pieter Claesz een

1. Religieuze functie heeft.
2. Een mythologische functie heeft.
3. Wervende functie heeft.
4. Een educatieve functie heeft.

Pieter Claesz schilderde dit vanitas realistisch.

Noem een voorbeeld van het aspect textuur waaraan je dat kunt zien.

Hans op de Beeck combineert in dit vanitasstilleven oude en nieuwe vanitas objecten. Het is gemaakt van gezandstraald glas.

Waar het het vanitas bij Pieter Claesz draait om de eindigheid van het leven zou je het bevroren vanitas van Hans op de Beeck anders kunnen interpreteren. Wat wil Hans op de Beeck duidelijk maken over TIJD met zijn bevroren vanitas?

Wat is het grootste verschil met het vanitas van Pieter Claesz?

Je zou kunnen zeggen dat het werk van Hans op de Beeck geënsceneerd is. Leg uit waaraan je kunt zien dat het werk geënsceneerd is.

Het werk van Hans op de Beeck is vervreemdend. Noem twee aspecten van de vormgeving die vervreemdend zijn.

Kleur - alles is grijs. In de werkelijkheid om je heen is niet alles grijs

Compositie - de compositie is vervreemdend. Er liggen objecten bij elkaar die samen een beeld vormen. Zo heb je een enorme schedel, maar ook een klein bureau. Alles staat niet in werkelijke verhouding tot elkaar. 

Benoem een aspect van de voorstelling dat vervreemdend overkomt.

We leven in een tijd gevuld met spullen die ons leven sneller, slimmer, makkelijker en ook moeilijker maken. Een welvarende cultuur. We willen steeds meer, steeds nieuwer en hoe meer we maken, hoe meer er overbodig raakt. Jeanette May laat in haar serie Tech Vanitas zien dat we luxe en design omarmen maar dat het tegelijk vluchtig is.

Mark Scheider vertaalt de klassieke Vanitas stillevens van de 17e eeuw één op één met de tijd van nu door hedendaagse voorwerpen te gebruiken maar met de compositie en belichting zoals toen.

Wait is een persoonlijk kunstwerk van de kunstenaar NEOC (Coen Kamp). De tikkende wekkers staan symbool voor de periode waarin hij wachtte op de doktersuitslag over zijn toekomst. Het tikken maakt ons bewust van de tijd.