01_Intro hormonen

• Toegepaste biologie
• Secundair onderwijs

Intro hormonen

Toegepaste biologie

Hoe voel je je?

😒🙁😐🙂😃

Inhoud

• Wat zijn hormonen?
  
• Hormonen en hun invloed op veranderingen puberteit
  
• Beïnvloeding hormonenhuishouding door externe factoren
  
• Hormonale anticonceptie
  
• Andere contraceptiva
  

Wat weet je nog over hormonen uit de vorige les (video)?

Wat zijn hormonen

Signaalmoleculen (= boodschappers), die worden aangemaakt door endocriene klieren en getransporteerd via het bloed, om elders in het lichaam, bij een doelwitorgaan een effect hebben

Wat zijn hormonen

Hormonen komen via de bloedsomloop overal in het lichaam maar hebben alleen bij het doelwitorgaan een effect.

Waarom reageren alleen de cellen van doelwitorganen?

Receptoren!

hormonen <-> neurotransmitter

Het zenuwstelsel coördineert de werking van het lichaam met behulp van elektrische impulsen. Deze impulsen zorgen er dan voor dat er in de synaps van het neuron neurotransmitters vrijkomen die het signaal overdragen aan het volgende neuron. 

Hormoonstelsel is trager maar effecten hebben langere duur

-> samenwerking en ondersteuning 

Functies hormonen

• Reguleert functies in het lichaam 
• Specifiek voor doelwit
• Zet cellen aan tot actie: versnellen, vertragen, starten & stoppen
  
• Werkt samen met zenuwstelsel voor behoud van evenwicht (homeostase)

Wat is een hormoon?

1. Een proces
2. Een signaalmolecule
3. Een stof die zorgt voor je geslachtsorgaan
4. Een stof waar je door groeit

Productie

Productie van hormonen in gespecialiseerde cellen:

•  Endocriene cel -> verzameld in endocriene klier = hormoonklier

voorbeeld: schildklier, hypofyse

• Neurosecretoire cellen: gespecialiseerde zenuwcellen (zenuwstelsel + hormonen) 

bijvoorbeeld: in hypothalamus

Centrale aansturing van hormonen

Klieren

Hormoonklieren zijn endocrien. D.w.z. dat het product van de kliercellen aan het bloed wordt afgegeven.

Endo = binnen

bv testis, ovaria, bijnieren, schildklier, hypofyse

Klieren

Sommige andere klieren zijn exocrien. D.w.z. dat het product van de kliercellen aan het uitwendige milieu wordt afgegeven (via een afvoerbuis).

Exo = buiten

bv zweetklieren, traanklieren, maagsapklieren

Gemengde klieren

De alvleesklier en de geslachtsorganen werken zowel endocrien als exocrien.

Endocriene klieren maken hormonen aan, die worden afgegeven aan het:

1. inwendige milieu
2. uitwendige milieu

Exocrien of endocrien: traanklier

1. exocrien
2. endocrien

Exocrien of endocrien: ovaria

1. exocrien
2. endocrien

Welke klier omvat veel neurosecretoire cellen?

Hypofyse

Bijnier

Hypothalamus

traanklier

Regeling

• Hormoon ontvangen -> doelwitcel past metabolisme aan (nieuwe eiwitten, ...)
• Sterkte signaal afhankelijk van concentratie hormoon in bloedbaan 
• Concentratie langdurig hoog -> desensitisatie
•  Afbraak hormonen in lever

-> regelkring

Negatieve terugkoppeling

De meeste hormonen werken met een negatieve terugkoppeling.

Ze remmen hun eigen aanmaak waardoor een effect niet steeds sterker wordt.

Voorbeeld

Hypothalamus geeft neurohormonen af, waarop de hypofyse TSH produceert, een schildklier stimulerend hormoon. 

De schildklier maakt thyroxine aan, dit hormoon verhoogt de stofwisselingssnelheid in doelwitorganen. 

Een hoge concentratie thyroxine remt de afgifte van neurohormonen in de hypothalamus en TSH in de hypofyse --> de afgifte van thyroxine neemt af.

Bij een lage concentratie thyroxine stopt deze remming.

Oxytocine tijdens de bevalling

Positieve terugkoppeling

Hormoon oxytocine  heeft een positieve terugkoppeling.

Positieve terugkoppeling

Hormoon oxytocine heeft een positieve terugkoppeling.

Oxytocine tijdens de borstvoeding

De meeste hormonen werken met een .... terugkoppeling

1. positieve
2. negatieve
3. geen idee

Waar gebeurt de afbraak van hormonen?

1. lever
2. bloed
3. geen idee
4. neurosecretoire cellen

Hoe heet het proces waarbij doelwitcellen ongevoelig worden voor een hormoon na langdurige hoge concentratie?

Wat heb je vandaag geleerd over hormonen?