Koppelteken h/v 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

koppelteken en weglatingsstreepje

Lesdoel:

Je leert het koppelteken en weglatingsstreepje correct gebruiken. 

Planning:

- Voorkennis + startopdracht

- Instructie per regel

- Verwerking

- Nakijken

- Terugblik

Voorkennis

Welke woorden zijn lastig te lezen en hoe komt dat?

a. autoonderdeel - autoband - autoexpert

b. meeademen - meeeten - meebeleefd

c. skistok - skievenement - skijas

d. mangoijs - schepijs - chocoladeijs

In samenkoppelingen

• rood-wit-blauw
  
• staakt-het-vuren
  
• kant-en-klaar
  
• vergeet-mij-nietje
• glas-in-lood
• kant-en-klaarpakket
• doe-het-zelver

Bij klinkerbotsingen

• zee-egel
  
• toe-eigenen
  
• foto-onderschrift
  
• macho-uiterlijk
• auto-inbraak

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. minijurk
2. mini-jurk

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. winkelcentrum
2. winkel centrum
3. winkel-centrum

Wat is juist?

1. mee-ëten
2. mee-eten
3. meeëten
4. meëeten

Na een teken/cijfer/letters

• %-teken
• 50-jarige
  
• cao-akkoord
• ook in samenstellingen met letters of letterwoorden die uit één of meer hoofdletters bestaan: 
• X-benen
• T-shirt

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. 14 jarigen
2. 14-jarigen

Veel leerlingen halen een

1. vmbo-diploma
2. vmbodiploma

Waar is het koppelteken juist gebruikt?

1. BMIwaarden
2. BMI-waarden

Samenstelling aardrijkskundige namen

• Zuid-Amerika
  
• Noord-Holland
  
• West-Friesland
  

In sommige plaatsnamen

's-Gravenhage

's-Hertogenbosch

ex-  non-  niet-  oud- 

Bij deze woorden ALTIJD een koppelteken.

ex-man

non-actief

niet-gelovigen

oud-president (voormalig president)

Wat is juist?

1. ex-roker
2. ex roker
3. exroker
4. ëxroker

Gisteren zag ik mijn ...

1. oud leraar
2. oud-leraar

Samenstelling met naam (2e deel begint met een hoofdletter)

• kabinet-Rutte
  
• anti-Russich
  
• pro-Amerikaans 

bij gelijkwaardige woorden

Je kunt deze woorden ook omdraaien -> gelijkwaardig

• minister-president
  
• democratisch-liberaal
  
• chef-kok

Wat is de juiste schrijfwijze?

1. adjunctdirecteur
2. adjunct directeur
3. adjunct-directeur

Wanneer je ze niet kunt wisselen:

schrijf je het aan elkaar

• sociaalpedagogisch
  
• privaatrechtelijk
  
• weloverwogen
  

Weglatingsstreepje

Soms kun je een deel van een samengesteld woord weglaten, omdat dat deel wordt herhaald. Plaats dan een weglatingsstreepje:

Psychologie- en natuurkundestudenten.

Fiets-, werk- en taalvakanties.

Gebruik waar mogelijk een weglatingsstreepje.
dorpsstraten en dorpspleinen

Gebruik waar mogelijk een weglatingsstreepje.
grote kinderen en kleine kinderen

Gebruik waar mogelijk een weglatingsstreepje.
hoestsiroop en hoesttabletjes

Gebruik waar mogelijk een weglatingsstreepje.
volle flessen en lege flessen

Wat is een lange afstandsloper?

1. Iemand die lang is en afstanden loopt
2. Iemand die lange afstanden loopt

Als je het niet weet...

• De site van Onze Taal geeft taaladvies en beantwoordt een hoop vragen over de juiste spelling
• De site woordenlijst.org geeft altijd de juiste spelling aan zoals we die met elkaar hebben afgesproken
• Gebruik geen Google!

Korte herhaling

Wat is juist?

1. politie academie
2. politie-academie
3. politieacademie

Wat is juist?

1. studie avond
2. studie-avond
3. studieavond

Wat is juist?

1. rij examen
2. rij-examen
3. rijexamen

Wat is juist?

1. domino effect
2. domino-effect
3. dominoeffect

Wat is juist?

1. gala avond
2. gala-avond
3. galaavond

Wat is juist?

1. televisie antenne
2. televisie-antenne
3. televisieantenne

Wat is juist?

1. auto ongeval
2. auto-ongeval
3. autoongeval

Wat is juist?

1. koffie uurtje
2. koffie-uurtje
3. koffieuurtje

Verwerking

Maak opdracht 2,3 en 5. 

Opdracht 2 

1 Oost-Europees

2 $-teken

3 non-actief

4 aspirant-verkoper

5 intakegesprek

6 half-om-half

7 antiroker

8 havoleerling

Opdracht 3

1 keel-, neus- en oorarts

2 rode en witte rozen

3 pro-Deoadvocaat

4 huis-aan-huis

5 aan-en-uitknop

6 audiovisueel

7 hoofd- en zijstraten

8 kerstbomen en -ballen

Opdracht 5

1 openingsceremonie | jacquet (mannenjas met een lange achterkant)
2 hygiëne | openlijk

3 legende | geregisseerd

4 hiërarchische 

5 journalist | enthousiast 

6 haviken | kieviten | leeuweriken

Je gebruikt het koppelteken.... (noem minimaal één regel)

Gebruik een weglatingsstreepje volgens de regels.