voornaamwoorden

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Herhaling Latijn voornaamwoorden

-persoonlijk

-aanwijzend

-betrekkelijk

-vragend 

Wat is een voornaamwoord?

Voornaamwoorden verwijzen naar een zelfstandig naamwoord.

Ze staan 'voor' een zelfst. nw in de plaats.

Er zijn verschillende soorten. Hier beperken we ons tot:

- persoonlijk

- aanwijzend

-betrekkelijk

-vragend 

Oefenen in het Nederlands

Geef bij de volgende zinnen aan wat voor soort voornaamwoord het DIKGEDRUKTE woord is. 

HIJ is gek

1. persoonlijk
2. aanwijzend
3. betrekkelijk
4. vragend

DEZE man is gek

1. persoonlijk
2. aanwijzend
3. betrekkelijk
4. vragend

De man, DIE daar loopt, is gek

1. persoonlijk
2. aanwijzend
3. betrekkelijk
4. vragend

AAN WIE moet ik dit boek geven?

1. persoonlijk
2. aanwijzend
3. betrekkelijk
4. vragend

Hij vraagt WELK boek je leest

1. persoonlijk
2. aanwijzend
3. betrekkelijk
4. vragend

Persoonlijk voornaamwoorden

persoonlijk voornaamwoord

Het Latijn heeft eigenlijk geen pers. vnw van de 3e persoon.

De Romeinen gebruikten daarvoor een aanwijzend vnw.

Het meest gebruikte woord is: 

is (hij), ea (zij), id (het)   

enkelvoud

meervoud

Aanwijzende voornaamwoorden

Naast is,ea,id kent het Latijn de volgende aanwijzende voornaamwoorden:

1. hic, haec, hoc = deze, dit (hier bij mij)
2. iste, ista, istud = die, dat (daar bij jou) / negatieve waardering
3. ille, illa, illud = die, dat (daar ver weg) / positieve waardering

Let op verschil ille en iste:

ille puer
die beroemde jongen

iste puer
die akelige jongen

Aanwijzend voornaamwoord:

Hic vir illum equum emit.
Deze man koopt dat paard.

Betrekkelijk voornaamwoord

Betrekkelijke bijzin: herhaling

De man die de moord had gepleegd, werd spoedig gearresteerd.

Daar loopt de jongen, van wie de pen is gestolen

Betrekkelijk voornaamwoord: congrueert in geslacht en getal met antecedent, maar hoeft niet in dezelfde naamval te staan.

De hond, die ik aai, is lief.

Die = betrekkelijk voornaamwoord

Functie in betrekkelijke bijzin = lijdend voorwerp

want: 'wie of wat aai ik'?

DUS: accusativus

1. Het meisje, dat op straat loopt, heeft een rood jurkje aan.

1. nominativus
2. genitivus
3. accusativus
4. dativus

2. De vrouw, van wie ik dit cadeau heb gekregen, heet Simone.

1. nominativus
2. genitivus
3. dativus
4. ablativus

3. De woorden, waardoor ik erg boos werd, werden door de leraar uitgesproken.

1. nominativus
2. accusativus
3. dativus
4. ablativus

4. De meneer, met wie ik praat, heeft een grote neus.

1. accusativus
2. genitivus
3. ablativus
4. dativus

Quis matrem suam amat?
Wordt het vraagwoord hier bijvoeglijk of zelfstandig gebruikt?

1. zelfstandig
2. bijvoeglijk
3. al sla je me dood...?

Zelfstandig of bijvoeglijk?
Cui viro librum dedisti?

1. zelfstandig
2. bijvoeglijk

Zelfstandig of bijvoeglijk?
Quem vir vidit?

1. zelfstandig
2. bijvoeglijk

Quis id fecit?

1. Wie heeft dit gehoord?
2. Wie heeft dit gedaan?
3. Wat deed hij daar?
4. Van wie heeft hij dit gedaan?

Let op het verschil in vertaling tussen:

Quem vir vidit?

EN

Quem virum vidit?

EN

Quis virum vidit?

Samenvatting: 

Vragend voornaamwoord in het Latijn: 

1. Zelfstandig: quis (wie) en quid (wat)

2. Bijvoeglijk: qui, quae, quod (welk/welke)

4. Hoe zie je het verschil tussen een vragend vnw en betr. vnw?

- De vormen van het (bijvoeglijk) vragend vnw en betr. vnw zijn hetzelfde

- stappenplan ter onderscheid:

1. is het een vraagzin? --> vragend vnw.                                         

2. congrueert het met een ander nw? --> vragend vnw
                                Quem virum vidisti? Welke man heb je gezien?

3. staat het aan het begin van een bijzin? --> betr.vnw

                                vir, quem vides, senator est. De man, die je ziet, is senator.

      

let op!

Is de bijzin een afhankelijke vraagzin? (let op pv's als 'vragen/weten dat' in de hoofdzin én is er geen antecedent te vinden? --> vragend vnw

scio, quod templum aedificaret: ik weet, welke tempel hij bouwde

nesciebamus, qui senator id fecisset: wij 

rogatis, quem aedem novimus?