2.1 Ongeslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

2.1 ongeslachtelijke voortplanting

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen op welke manieren er door ongeslachtelijke voortplanting nakomelingen ontstaan die genetisch identiek zijn aan de ouder.
• Je kunt het verloop van de celcyclus beschrijven en de verschillende fasen benoemen. 

Planning

Uitleg ongeslachtelijke voortplanting + celcyclus

Maken opdrachten

Ongeslachtelijke voortplanting

Het ontstaan van nakomelingen uit één ouder.

De nakomelingen zijn genetisch identiek aan de ouder.

Natuurlijke manier (bij planten)

Kunstmatige manier

Wanneer kan kunstmatige klonering gunstig zijn? En wanneer kan dit juist een gevaar opleveren?

Je lichaam bestaat uit zo’n 100.000 miljard cellen en pakweg een derde daarvan sterft elke twee maanden door normaal onderhoud.

Mag genetische modificatie bij mensen? 

• Chinese genendokter die tweeling hiv-resistent maakte moet 3 jaar de cel in

He Jiankui

Uitleg celcyclus

Teken en schrijf mee :) 

Celcyclus

1. M fase: mitose (kerndeling) en celdeling vinden plaats
2. Interfase (= G1, S en G2): periode tussen twee delingen
   

Celcyclus

G1-fase:

1. Plasmagroei (cel neemt in grootte toe)
2. Cel maakt eiwitten die nodig zijn om DNA te kopiëren.

Celcyclus

S-fase:

DNA wordt gekopieerd (DNA-replicatie)

Celcyclus

G2-fase:

1. Cel neemt in grootte toe
   
2. Maakt eiwitten die nodig zijn voor de mitose
   
3. Organellen gekopieerd
4. Celmembraan gevormd
   

Celcyclus

M-fase:

1. Mitose! (Uitleg volgt morgen!)

Celcyclus

G0-fase:

1. Tijdelijke of blijvende rust

Belangrijke termen: chromatide en centromeer

Binastijd!

Vergelijk je aantekeningen met Tabel 76A, wat vind je allemaal terug?

(Tabel 70B)

Celcyclus

De erfelijke eigenschappen van een organisme liggen vast in het DNA.

Karyogram: binas tabel 70B

Iedere dochtercel moet het DNA 'krijgen' van de moedercel -> hiervoor wordt het DNA in de chromosomen gekopieerd

Binas tabel 70A

Vervolg BS2.1 

Planning 

Les 1

Korte herhaling (met binas) celcyclus (15 min.)

Opdracht 1 t/m 6 in het boek (15 min.)

Uitleg mitose (15 min.).

Les 2

Vervolg uitleg mitose (15 min.)

Werkblad mitose en opdracht 7 t/m 9 & 11 + 12 (30 min.)

Herhalingsvragen

1. Wat is ongeslachtelijke voortplanting?

2. Hoeveel chromosomen zitten er in een lichaamscel? (hoe kan je dit in je binas vinden?)

3. Wat is het verschil tussen de chromosomen in de G1-fase en na de S-fase? (deels binas)

4. In welke fase van de celcyclus vindt de daadwerkelijke celdeling plaats? (binas)

S-fase

• DNA wordt gekopieerd (DNA-replicatie)


• 1 chromosoom bestaat nu uit 2 chromatiden
• de 2 chromatiden zijn identiek! 

Levenscyclus van een cel

BINAS 76A

Opdracht 10

Tijdens een onderzoek is gedurende een celcyclus de hoeveelheid DNA in een cel gemeten. Het resultaat van dit onderzoek is in de afbeelding  hiernaast weergegeven.

In het diagram zijn vier perioden aangegeven. Neem de letters over en geef bij elke letter aan met welke fase van de celcyclus deze periode overeenkomt.

Aan het werk

Maak opdracht 1 t/m 6

Klaar? Lees BS2.1: mitose  

De mitose ...

... bestaat zelf ook uit een aantal 'fasen'

0

Mitose - Profase                BINAS 76B1

• Kernmembraan verdwijnt
• Chromosomen spiraliseren
• Verdubbeling centrosoom (=2x centriolen) + vorming trekdraden

Mitose - Metafase

• Trekdraden houden chromosomen op hun plaats in het midden v.d. cel
• Trekdraden verbinden centromeren met centrosomen. 

Mitose - Anafase

• Trekdraden trekken de chromatiden uit elkaar.
• De chromosomen zijn nu weer 'normaal'.

Mitose - Telofase

• Chromosomen despiraliseren
• Nieuw kernmembraan ontstaat
• Trekdraden verdwijnen
• Celdeling

Mitose

Moet ik dit leren?

BINAS 76B1

Zet de fasen van de mitose in de juiste volgorde:

1

2

3

4

5

6

7

8

Belangrijke begrippen: centrosoom (spoellichaampje), centriolen, trekdraden, spoelfiguur/kernspoel