Les 18 - Grammatica §5 Lijdend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Les 18 - Grammatica §5 Lijdend voorwerp

Hallo 1vhtb

Pak je spullen alvast (boek/Nieuw Nederlands/pen+schrift) en je leesboek

Wat gaan we doen vandaag?

• 10 minuten lezen
• Nakijken huiswerk
• Wat weet je al?
• Uitleg lijdend voorwerp
  
• Zelfstandig werken
• Afsluiting
  

Nakijken § 4 opdr. 1 p. 210-211

§ 1 p. 205 Opdracht 4

We nemen opdracht 4 samen door.

p. 210

Opdracht 1

   

Nakijken § 4 opdr. 1 en 3 p. 210-211

Opdracht 2

• 1 De volgende zin bevat drie bijvoeglijke naamwoorden waarvan één stoffelijk bijvoeglijk naamwoord: Aan de houten kapstok hangen kleurrijke gehaakte tasjes. waar / niet waar
  
• waar
• 2 De volgende zin bevat drie bijvoeglijke naamwoorden en niet meer dan twee zelfstandige naamwoorden: De strenge moeder van Pepijn laat je niet binnen met vuile schoenen of een doorweekte jas. waar / niet waar
  
• niet waar
• 3 De volgende zin bevat twee bijvoeglijke en drie zelfstandige naamwoorden: Melle kon als klein jongetje een heel hoge blokkentoren bouwen. waar / niet waar
• waar

Nu gaan we samen opdracht 2 maken.

Nakijken § 4 opdr. 1 en 3 p. 210-211

• a Je hoort een gekookt eitje eigenlijk met een plastic lepeltje te eten.
  
• a Je hoort een gekookt (bn) eitje eigenlijk met een plastic (st.bn) lepeltje te eten.
• b Het kussende stelletje werd door de oplettende conciërge uit het fietsenhok weggestuurd.
  
• b Het kussende (bn) stelletje werd door de oplettende (bn) conciërge uit het fietsenhok weggestuurd.
• c In de historische bibliotheek bevindt zich een marmeren trap met een koperen leuning.
• c In de historische (bn) bibliotheek bevindt zich een marmeren (st.bn) trap met een koperen (st.bn) leuning.

Opdracht 3

d In de statige (bn) villa tref je een eikenhouten (st.bn) parketvloer aan en deuren met geslepen (bn) glas.

e In deze kartonnen (st.bn) doos bewaart de Franstalige (bn) lerares een stapeltje oude (bn) handgeschreven (bn) brieven met een zijden (st.bn) lint erom.

f In zijn knusse (bn) woonkamer kijkt de alleenstaande (bn) man vanaf zijn lederen (st.bn) bank graag naar leerzame (bn) documentaires.

Wat weet je nog?

Ontleed de volgende twee zinnen. Vind de pv, de zinsdelen, wg en ow. Bekijk daarna met je buur of jullie hetzelfde hebben.

Klaartje heeft in de tuin aardbeien geplukt.

Vorig jaar kreeg Chris veel spelletjes voor zijn verjaardag.

Wat weet je nog?

Wat weet je nog?

Klaartje | heeft |in de tuin| aardbeien | geplukt.

pv: heeft

wg: heeft geplukt

ow: Klaartje

Vorig jaar | kreeg | Chris | veel spelletjes | voor zijn verjaardag.

pv: kreeg

wg: kreeg

ow: Chris

LESDOELEN:

Ik kan/weet...

- het lijdend voorwerp in een zin vinden

Zinsdelen

• Alle zinnen bevatten een persoonsvorm, een (werkwoordelijk) gezegde en een onderwerp.

• Veel zinnen hebben ook een lijdend voorwerp. Met het lijdend voorwerp gebeurt iets, het 'ondergaat' wat in het gezegde staat.

Lijdend voorwerp

• Lijdend voorwerp (LV) komt voor in zinnen waarin iets/iemand iets 'overkomt' dus als het ware 'lijdt'. 

• Je vint het LV door de volgende vraag te stellen:

Wat/wie + PV + OW + andere werkwoorden?

Het antwoord op die vraag is het LV.

• Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp.
• Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel.

Dominic geeft een mooi cadeau aan Frédériqé. 

De handeling is geven. Er wordt dus iets gegeven, namelijk een mooi cadeau. Dat mooie cadeau is dus het voorwerp (iets) dat de handeling ondergaat; dat pakje wordt weggegven.

PV = geeft

OW = Dominic (Wie geeft?)

WG = geeft (enige werkwoord)

LV = Wie/wat geeft Dominic? een mooi cadeau

Stappenplan

1. Onderstreep de persoonsvorm.
   
   
2. Verdeel de zin in zinsdelen.
   
   
3. Selecteer het onderwerp (o), het gezegde (wg) en het lijdend voorwerp (lv)

Ik / heb / een auto / gekregen / van mijn ouders. 

OW = Ik

WG = heb gekregen

LV = een auto

LIJDEND VOORWERP

Tim | graaft | een kuil.

Wat graaft Tim? Tim graaft een kuil.

lijdend voorwerp = een kuil

voorbeeld 1

ow

wg

LIJDEND VOORWERP

Een speler | roept | de grensrechter.

Wie roept een speler? De speler roept de grensrechter.

lijdend voorwerp = de grensrechter

voorbeeld 2

ow

wg

LIJDEND VOORWERP

Elin | vertelt | een verhaal.

Wat vertelt Elin? Elin vertelt een verhaal.

lijdend voorwerp = een verhaal

voorbeeld 3

ow

wg

Let op!

Een zinsdeel met een voorzetsel kan geen lijdend voorwerp zijn.

a Tijdens zijn tweede zeereis laat de kapitein Sindbad per ongeluk achter op een onbewoond eiland. b Daar ontdekt hij het ei van de vogel Roc. c Als de vogel wegvliegt, bindt Sindbad zich vast aan een poot van het dier. d De vogel landt om een slang op te eten en Sindbad maakt zich snel los. e Hij bevindt zich in een rotskloof, waar het krioelt van de gigantische slangen. f Uiteraard is Sindbad bang.

g Na een tijdje ziet hij dat kooplui vanaf de rotswand stukken rauw vlees in de kloof gooien. h De stenen bodem ligt namelijk vol met waardevolle diamanten. i Die kleven aan het vlees en worden zo door adelaars mee naar boven genomen. j Daar jagen de kooplui de vogels met veel lawaai angst aan. k Zo kunnen ze de diamanten bemachtigen zonder zelf in de slangenrijke kloof af te dalen. l Sindbad verzamelt diamanten en bindt zichzelf vast aan een groot stuk vlees, waarna hij wordt meegenomen door een adelaar. m Hij keert terug naar Bagdad met een fortuin aan diamanten.

Benoem de juiste woordsoort van de onderstreepte woorden. Kies uit: blw (bepaald lidwoord), olw (onbepaald lidwoord), czn (concreet zelfstandig naamwoord), azn (abstract zelfstandig naamwoord) , zn-e (zelfstandig naamwoord eigennaam), bn (bijvoeglijk naamwoord) of st.bn (stoffelijk bijvoeglijk naamwoord).

Zelf oefenen

Cursus 5 - Grammatica §5 Lijdend voorwerp

Wat: Maak van § 5 opdr. 1 klassikaal,  2  en 3 individueel (blz. 212-214)

Hoe:  Zelfstandig in je schrift.

Hulp: Theorie uit je boek, docent.

Tijd: 15 min.

Uitkomst: Geoefend met bijvoeglijk naamwoord

Klaar?

Lezen in je leesboek of ander huiswerk

a boeken lezen

b honden blaffen

c kusjes vragen

d liedjes zingen

e meisjes plagen

f molens malen

g torens bouwen

h wespen steken

Opdracht 1: Bekijk het rijtje hieronder. We willen deze in twee rijtjes verdelen. Hoe zouden we dit doen?

b honden blaffen

e meisjes plagen

f molens malen

h wespen steken

a boeken lezen

c kusjes vragen

d liedjes zingen

g torens bouwen

Znw doen zelf iets

Znw ondergaan iets, wordt door andere gedaan

LESDOELEN:

Ik kan/weet...

- het lijdend voorwerp in een zin vinden

Fijne dag!

Ruim rustig op en blijf rustig zitten tot de bel gaat.