week 8 De ziekte van Parkinson A2

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Parkinson

wat weet je al van Parkinson?

Substantia Nigra

• Substantia nigra / zwarte kern :

Soepel laten verlopen van bewegingen

• Contact tussen zenuwcellen vindt plaats met behulp van : Neurotransmitters

neuro = zenuw / transmitter = overbrengen 

• De cellen van substantia nigra produceren, dopamine.
  

Parkinson = steeds minder dopamine in de hersenen aangemaakt.  

• Dopamine is een neurotransmitter (boodschapperstof), om de elektrische prikkel over te brengen van de ene naar de andere zenuwcel. 
• Dopamine zorgt er ook voor dat we ons tevreden en beloond voelen.
  

Bradykinesie

Substantia-nigra

Dopamine

Maskergelaat

Rigiditeit

Tremor

Neuro

transmitter

Dopamine 

producerende 

cellen

traagheid 

van

bewegingen

sombere 

gezichts-

uitdrukking

Stijfheid

van'

spieren

Beven

Parkinson is een:

1. Ziekte van de bloedvaten
2. Ziekte van het hart
3. Ziekte van de hersenen
4. Ziekte van de zenuwen

oorzaak en prevalentie

oorzaak is onbekend:

• Genetisch met verhoogde kans?
  
• Omgevingsfactoren; Platteland / pesticiden?
  
• Achteruitgang van hersenen?
  
• Stoornis in eiwitstofwisseling?

prevalentie:

• Gem. leeftijd 45 - 60 jaar
  
• 1 op 14 diagnose jonger dan 40 jaar
  
• 1 op de 300 mensen boven de 60 jaar krijgt Z. van Parkinson
  
• +/- 53.000 personen in Nederland in 2020

Welke motorische symptomen kunnen jullie noemen?

Welke niet-motorische symptomen kennen jullie?

Geestelijke problemen

• Problemen met organiseren en plannen
  
• Traagheid in denken
  
• Dwangmatigheid
  
• Depressief
  
• Hallucinaties
  
• Achterdocht
  
• Geheugen-/concentratieproblemen
  
• Parkinsondementie syndroom
  

Problemen in sociale omgang

• Gesprekken (tijdens verjaardagen) of in grote groepen kosten heel veel energie.

• Traagheid in denken vormt een probleem bij deelname aan sociale activiteiten.

• Bij stress voor deelname aan sociale activiteiten is er kans op toename klachten (tremoren)

• Verminderd initiatief wekt de indruk van desinteresse van de patiënt.

• Wisseling in klachtenpatroon is inherent aan het ziektebeeld, dit wordt door de omgeving vaak niet begrepen.
  

parkinsonisme

1. Bij de ziekte van Parkinson

2. Parkinsonisme als gevolg van medicatie: anti depressiva, antipsychotica, medicatie tegen duizeligheid en misselijkheid en anti-epileptica.
symptomen nemen af bij vermindering of stoppen medicatie, maar bijv. moeilijkheid met lopen kan blijvend zijn. 

3. Multi systeem atrofie of MSA; verzamelnaam voor ziekten waarbij meerdere delen van de hersenen vroegtijdig verouderen en afsterven. Zeldzaam en niet erfelijk. Gemiddelde levensverwachting is 10 jaar na het ontstaan van de eerste klachten. De oorzaak is vaak onbekend. 

Verschijnselen: balansstoornissen, coördinatiestoornissen, bewegingstraagheid, bewegingsarmoede, stijfheid, spraakstoornissen, slikstoornissen, voorovergebogen hoofd,

autonome verschijnselen zoals obstipatie, mictieproblemen, overmatig of juist verminderd transpireren, erectiestoornissen en orthostatische hypotensie.

vervolg parkinsonisme

4. Progressieve supranuclaire paralyse of PSP: Progressieve hersenziekte waarbij neuronen in vooral de basale ganglia en de hersenstam afsterven, en die gepaard gaat met een ernstige valneiging en een verlamming van de oogbewegingen. Gemiddelde levensverwachting is 6 jaar vanaf het begin van de ziekte.

Verschijnselen:

niet meer omhoog en omlaag kunnen kijken zonder het hoofd te bewegen, Balansstoornissen (achterovervallen),

verandering in spraak, slikproblemen, cognitieve problemen, applause sign, gedragsverandering, emotioneel labiel,

 stijfheid, typische houding met opgeheven hoofd en rechte rug lopen en zitten,

vanaf het begin van de ziekte komen deze verschijnselen aan beide zijde van het lichaam voor, terwijl dit bij de ziekte van Parkinson slechts aan een zijde van het lichaam voorkomt.

vervolg parkinsonisme

5. corticobasale degeneratie of CBDG; is een zeldzame vorm van parkinsonisme waarbij delen van de hersenen kleiner worden. De Levensverwachting na aanvang van de ziekte is 5 jaar.

Verschijnselen zijn: stijfheid, apraxie, het gevoel hebben dat een lichaamsdeel niet meer bij je hoort, gevoelsstoornis in de ledematen, Dystonie van de ledenmaten (dat is het aannemen van abnormale houding door het gelijktijdig samentrekken van een reeks spieren).

6. Lewy Body dementie of DLB; hier staat de cognitieve achteruitgang op de voorgrond. 

Verschijnselen zijn; visuele hallucinaties, cognitieve problemen, traagheid, stijfheid, sterke wisseling van klachten, Balansproblemen, soms tijdelijk bewustzijnsverlies, overgevoeligheid voor anti-psychotica.

7. Vasculair parkinsonisme; deze vorm van parkinsonisme treedt op als er meerder gebieden in de hersenen zijn aangedaan door herseninfarcten of bloedingen.

Verschijnselen zijn: spierstijfheid, bewegingsarmoede, bewegingstraagheid, balansstoornissen, wisselingen in cognitieve functies.

De ziekte van Parkinson ontstaat bij de meeste patiënten na het 60e jaar.

1. Ja
2. Nee

Komt Parkinson vaker voor bij mannen of bij vrouwen?

1. Mannen
2. Vrouwen
3. Beide ongeveer hetzelfde
4. Dat is onbekend

Parkinson is met medicatie te genezen.

1. Waar
2. Niet waar

Wat behoort tot de eerste 'vage' klachten van Parkinson?

1. Trillen, freezing, verminderd ruiken
2. Obstipatie, evenwichtsproblemen, stijve spieren
3. Obstipatie, verminderd ruiken, slaapstoornissen
4. Trillen, wanen/hallucinaties, slaapstoornissen

Parkinson kan erfelijk zijn.

1. Waar
2. Niet waar

Tijdens de ON-periode kan de patiënt zelfstandig lopen en aankleden, is verstaanbaar, vlot in zijn reacties en vrolijk.

Tijdens de OFF-periode kan de patiënt niet lopen, is ADL afhankelijk, reageert traag, praat onverstaanbaar en is vaak somber.

On/off fenomeen

BEHANDELING

• Medicatie
  
• Therapie
  
• Acceptatie
  
• Voedingstoestand
  
• Operatie
  

Medicatie

Soorten medicatie:

1. - levodopa (stof die omgezet wordt naar dopamine) is een samenstelling van madopar en sinemet. 
2. - dopamine-agonisten, (bootsen werking dopamine na) zoals; sifrol en apomorfine.

Deze dienen ingenomen te worden met water, thee, koffie zonder melk, tomatensap, bouillon of moes. Niet met vruchtensap, omdat dit de tablet sneller oplost.

• Therapietrouw is belangrijk.
  
• Afwijkende inname tijd kan gevolgen hebben voor de hele dag
  
• Tijden aanpassen aan situatie patiënt
  
• Opname sinemet en madopar afhankelijk van maaglediging en voedselopname
  

Logopedie

• Richt zich op:
  
• Spraakproblemen
  
• Taal en communicatie problemen
  
• Kauw en slikproblemen.
  
• Problemen met speekselbeheersing
  

Ergotherapie

• Biedt ondersteuning op het gebied van:
  
• Wonen
  
• Werken
  
• Vrije tijdsbesteding

Zoekt samen met de patiënt naar oplossingen om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven functioneren

Fysiotherapie

Richt zich op:

• Balans( valpreventie)
  
• Transfers, reiken en grijpen
  
• Verbeteren van bewegingen
  
• Verbeteren van het lopen
  
• Onderhoud van kracht en uithoudingsvermogen
  
• Informatie geven over veiligheid
  
• Adviseren en begeleiden van partner en verzorging
  
• Preventie van contracturen, decubitus, pijn en pneumonie
  

Maatschappelijk werk

• Psycho sociale interventies voor patiënt en partner
  
• Voorlichting over zorg en hulp
  
• Bemiddeling en belangenbehartiging
  
• Hulp om te leren omgaan met de ziekte
  
• Verwijzen naar lotgenotencontactgroepen
  
• Het mede organiseren van zinvolle contacten en activiteiten
  
• Benaderingsadviezen geven aan familie en omgeving
  

psycholoog

De psycholoog biedt de volgende interventies.

• diagnostiek van cognitieve, emotionele en gedragsmatige veranderingen.
  
• cognitieve training om inzicht te krijgen in de cognitieve beperkingen en leren van technieken/ strategieën ter compensatie.
  
• individuele behandeling van psychische klachten, zoals depressie en angst.
  
• Begeleiden van de patiënt en diens zorgsysteem door middel van het benaderingsadviezen gericht op de cognitieve, emotionele en gedragsmatige veranderingen t.g.v. de ziekte.

Ongeveer 70% van de parkinsonpatiënten ontwikkeld een dementie.

De gespecialiseerd Parkinsonverpleegkundige

• Zijn verbonden aan het ziekenhuis.
  
• Werken samen met neurologen om een zo goed mogelijke zorg te kunnen bieden.
  
• Coördineren na de diagnose parkinsonisme alle zorg die de patiënt nodig heeft en stelt een behandelplan op.