Apes**t

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

Apes**t- The Carters

Leerdoelen:

• Je kan uitleggen waarom deze videoclip behoort tot de massacultuur.
• Je kan op basis van de voorstelling en vormgeving van de videoclip uitspraken doen over de inhoud/boodschap.
• Je kan de getoonde schilderijen plaatsen in een kunsthistorische context (hofcultuur, (classicisme) romantiek en realisme) (vwo).
• Je kan aan hand van de kunstbegrippen van de verschillende disciplines (beeldende middelen, theatrale middelen, etc.) de videoclip Apes**t analyseren. 
• Je kan uitleggen waarom deze videoclip postmodern genoemd kan worden.

Geef drie redenen waarom deze videoclip bij de massacultuur past.

Geef een reden waarom deze videoclip juist niet bij de massacultuur past.

Wat betekent 'Apeshit'?

Waar is de apes**t (woede) op gericht?

Engagement

Je had de vorige vraag waarschijnlijk goed als je de verwijzing naar de knielende American Football speler herkende in het shot met knielende zwarte mannen. Colin Kaepernick bleef niet staan maar knielde wanneer het volkslied werd gespeeld. Hij protesteerde op deze manier tegen politiegeweld en discriminatie. 

Het beeld van Hermes die een sandaal aantrekt... past hier goed bij.

Kaepernick begon zijn protest mede vanwege Alton Sterling, Philando Castile en Charles Kinsey; zwarte mannen die in juli 2016 in de VS doodgeschoten werden door politieagenten.

Dit knielen zorgt voor verschillende reacties...

Het knielen kostte Colin Kaepernick zijn toekomst als professioneel American Footballer, maar zijn protest kreeg vooral na de dood van George Floyd in 2020 massale navolging.

Trump: "Tijdens het volkslied moet je rechtop staan, met een saluut of een hand op het hart. Er zijn andere dingen waar je tegen kunt demonstreren, maar niet tegen onze prachtige Amerikaanse vlag. GEEN GEKNIEL!"

Nike omarmt Kaepernick, briljant of riskant? Motiveer je antwoord.

Strijd- Black Lives Matter

Men zoomt in deze clip in op de kunstwerken, én leggen een link met  de onderdrukking van vrouwen of zwarte mensen. Hier twee werken van Jacques Louis David

De Horatii (uit 'De Eed van de Horatii ') waren een drieling uit de vroege Romeinse geschiedenis die samen strijden voor Rome.

'De Sabijnse maagdenroof' toont hoe de Romeinen vrouwen stalen omdat ze vrijwel alleen mannen in de stad hadden. Verwijzing naar #metoo? 

In de clip worden de schilderijen gecombineerd met beelden van protest. Handen worden in de lucht gestoken als verwijzing naar de Black Lives Matter beweging en daarna worden de wapens uit de schilderijen getoond. Zwarte mensen zullen strijden zoals de Romeinen dat deden.

Queen B 

In 1804 kroonde Napoleon zichzelf tot keizer en werd zijn vrouw Josephine keizerin. 

In de videoclip van Beyoncé zien we haar en andere dansers voor dit schilderij dansen. Beyoncé staat recht onder Josephine alsof zij degene is die door Napoleon gekroond wordt.  Iedereen  gekleed in neutrale legging en top, op Beyoncé na dan, die is uitgedost in het herkenbare motief van Burberry. Duidelijk wie hier nog steeds de Queen is.

Napoleon was een grote kolonisator en verdiende veel geld aan de exploitatie van zwarte slaven. Toen in een deel van het Franse rijk na opstanden de slavernij was afgeschaft, was het Napoleon die dit opnieuw invoerde. 

Beyoncé’s kroning door Napoleon wordt daardoor extra ironisch. Je ziet dit op de volgende slide.

Welke samenwerkingsvorm zagen we in dit fragment?

Uitbuiting

Het portret dat Jaques Louis David maakte van Mme Récamier wordt in de videoclip nog eens subtiel nagebootst door de dansers. 

De dansers spelen niet de rijke Récamier, maar ze vormen met hun lichamen de vorm van de chaise longue waarop Récamier ligt. 

Opnieuw is dit een vrij directe verwijzing naar hoe zwarte mensen in de 18e en 19e eeuw werden gebruikt door blanken. Juist rijken zoals Mme Récamier werden rijker door de uitbuiting van zwarte mensen.

African art

Een prominent beeld in de videoclip is de grote sfinx van Tanis. Het beeld werd gekocht uit een privécollectie rond 1825 en is ruim 4000 jaar oud. De Egyptische kunst wordt vaak meegerekend in de Westerse canon van de kunstgeschiedenis als voorloper van de Griekse en de Romeinse kunst. 

Beyoncé benadrukt in de clip juist dat Egypte in Afrika ligt en als zodanig ook een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van de Afrikaanse kunst.

 Tegelijk is dit beeld een Afrikaans kunstobject dat door Europeanen werd meegenomen en geclaimd voor hun eigen musea. Opnieuw een verwijzing naar de Europese overheersing van Afrika.

Can't believe we made it!

Jay-Z staat voor Het vlot van Medusa, waarop wanhopige passagiers die dreigen te verdrinken worden afgebeeld. 

 Het schilderij is gebaseerd op de beruchte schipbreuk in 1816 even buiten de westkust van Afrika. Bijna 150 mensen moesten dagenlang zonder brood of water op het vlot zien te overleven. 

The Carters willen hiermee wellicht het voortdurende schandaal van de vluchtelingencrisis aanduiden. Daarnaast gaat The Raft of Medusa ook over de nasleep van het kolonialisme en de slavernij. De afgebeelde mensen zijn onderdrukt en wanhopig, maar sommige van hen wisten het toch te redden...

Ai Weiwei

In Praag is sinds vandaag het nieuwste kunstwerk van de politiek geëngageerde Chinese kunstenaar Ai Weiwei te zien: een gigantische rubberboot met vluchtelingen. De boot, die aan het plafond van een expositiezaal hangt, is door de kunstenaar specifiek gemaakt voor de museumzaal in de Tsjechische hoofdstad.

Ai Weiwei koos voor een plek in een Oost-Europees land, omdat in dat deel van Europa het verzet tegen een evenredige verdeling van vluchtelingen over de lidstaten van de Europese Unie het grootst is.

Het werk, Law of the Journey (Wetmatigheid van de reis), is het grootste kunstwerk dat Ai Weiwei heeft gemaakt. De boot is 70 meter lang, aan boord zitten 258 vluchtelingen, en dan dobberen er ook nog enkele in reddingsbanden rond de boot op de museumvloer.

Door deze clip (én boodschap mbt discriminatie en slavernijverleden) in museum het Louvre te filmen leveren de Carters ook kritiek op de Westerse kunstgeschiedenis. Leg dit uit.

Wanneer het nummer begint, staan Jay-Z en Beyoncé aan weerszijden van de Mona Lisa, mogelijk het bekendste werk in het museum. Net als het schilderij kijken ze recht de camera in. Ze staan er niet bij als bewonderaars van de vrouw in het portret. Twee succesvolle zwarte muzikanten die het verdienen om zélf geportretteerd te worden. 

Lyrics

Het liedje opent met het refrein. Naast dat ze hierin pronken met wat ze bereikt hebben, spreken The Carters vooral ook dankbaarheid uit aan hun voorvaderen die grote offers hebben moeten brengen voor hun vrijheid:

Stack my money fast and go (fast, fast, go)

Fast like a Lambo (skrrt, skrrt, skrrt)

I be jumpin’ off the stage, ho (jumpin’, jumpin’, hey, hey)

Crowd better savor (crowd goin’ ape, hey)

I can’t believe we made it (this is what we made, made)

This is what we’re thankful for (this is what we thank, thank)

I can’t believe we made it (this a different angle)

Have you ever seen the crowd goin’ apeshit? Rah!

Dit portret van een zwarte vrouw speelt ook een prominente rol in de clip van Beyoncé en Jay-Z. Het schilderij werd gemaakt net na 1800 en toont een zwarte vrouw: eindelijk niet als onderworpene maar gewoon als geportretteerde. Het is een trotse vrouw die gezien mag worden en één van de weinige zwarte dames is in de geschiedenis van de Westerse kunst. Beyoncé neemt dezelfde trotse houding aan, in een dure jurk van Versace.  

Afrodite (Venus) is de verpersoonlijking van het Westerse schoonheidsideaal. De Venus van Milo werd rond 1820 gevonden op het Griekse eiland Melos/Milo zonder armen, maar werd meteen omarmd als Griekse schoonheid. Beyonce staat in de clip voor het beeld met haar lichaam in dezelfde S-achtige vorm, alsof een zwart schoonheidsideaal naast een wit schoonheidsideaal wil zetten. 

... het idee van een zwarte venus heeft ze eerder laten zien.

De clip zoomt (zoals gezegd) vooral in op de kunstwerken waarin vrouwen en zwarte mensen worden onderdrukt... maar ook op kunstwerken waarin ze juist ontbreken. In de clip zie je eerst een shot van het schilderij van Théodore Géricault.  Hierop een jager uit de Keizerlijke Garde van Napoleon, een witte man op een wit paard. Meteen gevolgd door een shot van een zwarte man op een zwart paard.

Die vergelijking deed mij erg denken aan dit werk van Kehinde Wiley. Zijn schilderij is een hedendaagse kopie van een werk van de Franse schilder Jacques-Louis David.

Het verschil is dat hij Napoleon verving door een hedendaagse Afro-Amerikaanse man. Hiermee slaat Wiley heel mooi een brug naar een klassieke tijd, waarin slechts blanke aristocraten afgebeeld werden op dit soort werken, en de hedendaagse multiculturele samenleving. Precies hetzelfde idee.

In de clip Apes**t  zie je een wit figuur met vleugels en lijkt op een engel. In de kunstgeschiedenis worden (aarts)engelen juist vaak als witte personen voorgesteld. Het is mogelijk dat de video daarom opent met een zwarte engel. 

Op internet werd zelfs een link gelegd met de dood van de rapper XXXXtentacion's (twee dagen vóór het uitbrengen van de clip)

Dit witte figuur met vleugels is alleen geen engel maar de Nikè van Samothrake. Een standbeeld van de godin van de overwinning. Beyoncés kostuum is op het beeld gebaseerd. Dit is dus ook haar overwinning. Ze staat hand in hand met haar man Jay-Z. Wellicht gaat dit over het samen overwinnen van een flinke huwelijkscrisis (nadat Jay-Z was vreemdgegaan) wat resulteerde in hun nieuwe album 'Everything is Love'.

Het kostuum van Beyoncé is gebaseerd op de Nikè van Samothrake. Leg dit uit aan de hand van twee aspecten van de vormgeving.

Welke structuur heeft deze dans?

1. Opeenstapeling
2. Canon
3. Opeenvolging
4. Omkering

Sidi: 'Martha Graham was a very famous choreographer and i worked with her company last year. I felt like Apesh**t was an ode to a woman choreographer  and this was my way of paying hommage to the contraction of Martha Graham. I made it my own... so it had this kind of crunch effect, yes. You pull inside and then back, like you're broken and then returned to stillness'.

Door welke techniek van Graham werd Sidi Larbi Cherkaoui geïnspireerd?

In dit korte fragment zag je het schilderij 'Paolo en Francesca' van Ary Scheffer. Dit is een verhaal uit De Goddelijke komedie (Dante). Francesca gaat vreemd met Paolo. Ze werden betrapt door haar man en vermoord. Meteen daarna  de Pietà van Rosso Fiorentino. Christus die van het kruis wordt gehaald en is gestorven voor onze zonden. 

In de clip zijn Paolo en Francesca zwart. Ook dit zou kunnen verwijzen naar het vreemdgaan van Jay-Z en het feit dat Beyoncé hem heeft vergeven.

Deze clip is multidisciplinair. Leg dit uit.

Leg uit waardoor je deze videoclip postmodern zou kunnen noemen.

Wat zou het gevolg van deze clip kunnen zijn voor het Louvre?

                            Humor

Plusopdracht

Zoek op internet de kunstwerken die te zien zijn in deze videoclip. Bij welke stijl/stroming kan je de verschillende werken indelen. Welke kenmerken van die stijl of stroming zie je in het werk terug?