Voorbereidingsles Keramiek

• Kunstzinnige oriëntatie, Wereldoriëntatie
• Basisschool
• Groep 7,8

1. Opwarmertje

Waar drink jij uit?

Ga staan als je uit een zelfde soort 

beker of glas drinkt.

Duralex glas (onbreekbaar, tenminste bijna onbreekbaar).

Plastic bekers.

Kopjes en schotels.

Mok van aardewerk.

Theeglazen uit Marokko.

Een blikje.

Dombo, kinderbeker met twee oren. Ontwerp Richard Hutton, voor  Gispen.

Kopjes met merkteken van porselein. Studio Zand Amersfoort.

Waarom drinken mensen uit verschillende soorten drinkgerei?

Bespreek met de leerlingen waarom ze denken dat mensen verschillende soorten drinkgerei gebruiken.

- De keus is afhankelijk van de leeftijd van de gebruiker. 

- De keus is afhankelijk van het soort drankje. 

- De keus is afhankelijk van in welke cultuur je leeft. 

- De keus is afhankelijk van je persoonlijke smaak.

Andere tijden, ander drinkgerei...

Glas

Gevonden in het graf van een vrouw bij Rhenen. Zeer fijn geblazen glaswerk uit ongeveer 600.

Rijksmuseum voor Oudheden Leiden

Drinkbeker aardewerk

Rond 1300 gemaakt van klei op een draaischijf, daarna geglazuurd en gebakken. 

Rijksmuseum van Oudheden Leiden.

Kopjes en schotels 

Geglazuurd blauw-wit Chinees porcelein van rond 1800.

Museum Flehite.

Drinknap aardewerk

Duimpotje gemaakt van klei ongeveer 2500 voor Chr. 

Provinciaal Depot voor Bodemvondsten Noord-Holland. 

Bierpul

Gemaakt rond 1650 van brons. Hierin schuimde het bier goed en bleef het lang koel. 

Rijksmuseum van Oudheden Leiden.

Drinkbeker met gezicht

Romeins aardewerk van ongeveer het jaar 60.

Rijksmuseum van Oudheden.

Theekopjes 

Gemaakt van glas in Frankrijk rond 1970. 

Klik op het vraagteken om iets meer te weten te komen over dit drinkgerei.

Verschillende landen, verschillend drinkgerei...

Yerba Maté beker

Uit Zuid Amerika, gemaakt van een kalebas. Voor Yerba Maté thee.

Wegwerp theekopje

Deze kopjes worden gebruikt in treinen in Nepal en zijn gemaakt van klei. Na gebruik kun je ze weggooien.

Collectie Studio Zand.

Drinkhoorn

Drinkbeker uit Congo (Centraal Afrika)gemaakt van een hoorn. 

Museon Den Haag.

Houten mok

Model zoals ze traditioneel gemaakt werden in Zweden (Lapland) door de Lappen.

Drinkbeker 

Gemaakt van aardewerk in India. Wordt gebruikt voor Lassi (een soort vruchten-yogurt).

Prive collectie.

Chinees porcelein

Chinees porcelein werd vanaf de 16de eeuw zeer beroemd en wordt over de hele wereld geïmporteerd en nagemaakt.

Prive collectie.

Klik op het vraagteken om iets meer te weten te komen over dit drinkgerei.

2. Materialen quiz

Drinkgerei wordt gemaakt van verschillende materialen. 

Die materialen hebben verschillende eigenschappen. 

En de materialen worden met verschillende technieken gevormd tot een beker/glas/mok/kop en schotel.

Welke materialen 

geleiden niet goed?

Sleep ze in het gele vak.

Als een materiaal snel de warmte overneemt, geleidt het goed.

Maar ... als je niet je handen wilt branden aan je kopje is het belangrijk dat het materiaal niet goed geleidt.

Welke materialen geleiden niet goed?

Materialen die niet goed geleiden.

Hoe vorm je materialen?

Hout en kalebas bewerk je tot een drinkbeker door het te ...

1. gieten
2. blazen
3. kneden
4. snijden

Hout bewerk je met  beitels, gutsen en messen

Glas bewerk je tot een drinkglas door het te ...

1. gieten in een mal
2. blazen
3. kneden
4. snijden

Glasblazen: 

Een buisje van glas wordt verhit in vuur zodat het dik vloeibaar wordt. Door te blazen kun je er de buis breder maken en er vormen in aanbrengen.

Hiervoor moet je wel heel veel ervaring hebben!

Klei bewerk je tot een kopje of mok door het te ...

1. gieten in een mal
2. draaien op een pottenbakkersschijf
3. blazen
4. vormen met je handen

Vloeibare klei kun je in een mal gieten. 

Na 6 minuten giet je de mal weer leeg en blijft er in de mal blijft een dunne wand van klei zitten. Die laat je drogen en kan er later uit gehaald worden. 

Dan wordt de pot/vaas/mok in de kleioven gebakken.

Foto's Studio Zand.

Draaien op een pottenbakkersschijf.

foto kleien met je handen 

Marije

Klei vormen met je handen.

3. Doe opdracht

Maak nu zelf een duimpotje van klei.

Dit duimpotje is gemaakt van klei ongeveer 2500 voor Chr. en gevonden in Noord Holland.

Zo'n potje  kun je eenvoudig zelf maken in  6 stappen.

Provinciaal Depot voor Bodemvondsten Noord-Holland. 

     Stap 1. Pak een bolletje klei, 

     zo groot als een ...

Stap 2. Kneed de klei.

 Totdat deze zacht is. En zodat alle luchtbelletjes eruit zijn.

 Stap 2. Kneed de klei.

 Totdat deze zacht is. 

 En zodat alle luchtbelletjes eruit   

 zijn.

Stap 3. Maak een balletje van de klei.

Stap 4. Zet je duimen in het 

midden van het balletje. 

- Duw je duimen naar binnen. 

- Draai de klei  in je handen, zodat de rand overal even dik wordt.

- Als het goed is heb je na een tijdje een potje in je handen!

De kleirand mag wel ongeveer 8 mm dik blijven, dan is het potje minder kwetsbaar. 

Stap 5. Versier het potje.

      - Maak de klei zo glad mogelijk. 

      - Maak patronen in de klei met verschillende voorwerpen: 

      touw, sateprikkers of kanten stofjes.

Stap 6. Laat het potje drogen.

Om een voorwerp van klei waterdicht en hard te maken wordt deze normaliter afgebakken wordt in een kleioven. Die wordt tot wel 1000 graden opgestookt.

Veel aardewerk wordt geglazuurd, dat is de glimmende gekleurde laag over de klei.

Welkom bij Studio Zand!

Leerlingen hebben kennis gemaakt met het met de hand vormen van keramiek. 

Tijdens de workshop bij Studio Zand maken leerlingen een beker door porselein te gieten in een mal. In de volgende dia's krijgen ze alvast en kijkje bij Studio Zand.

Dit is Studio Zand. In de Nieuwe Stad, vlakbij het Eemplein.

Hier werken Frans Ottink en Erna Huppelschoten. Ze hebben een winkel...

... en een studio waar ze potten, vazen, servies en kunstwerken maken van keramiek. 

Dit is Frans.

En dit is Erna. 

Binnenkort gaan de leerlingen hier zelf ambachtelijk aan de slag.

... tot snel bij Studio Zand!