8. 12 nov: literatuur, leesboek en recensie

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Communiceren doe je samen 2

Welkom vwo4B

Op tafel:

Map/schrift, pen, oefenboek, leesboek

• Jas uit en over je stoel.
  
• Telefoon in je tas.
• Tas op de grond.

Communiceren doe je samen 2

• Literatuur
• Leesboek
• Recensie 
• Aan de slag

Vandaag dinsdag 12 november:

Leerdoelen

1. R
2. T1
3. T2
4. I

Planning periode 1:

Communicatie

2 Onderwerp en hoofdgedachte

4 Inleiding, kern en slot

6 Alinea's en verbanden

26 Recensie

Taal

9 Framing

Literatuur

Literair werk lezen

1 De kunst van lezen en schrijven

2 Fictie en werkelijkheid

3 Literaire genres

In PTO 1 geef je antwoorden bij een leestekst én schrijf je een boekopdracht. 

Communiceren doe je samen 2

Termen vandaag: 

• Fictie
• non-fictie
• realistische fictie
• autobiografische roman
  
• biografische roman
  
• alter ego
  
• autofictie

Communiceren doe je samen 2

Verzonnen of werkelijkheid? 

• fictie = verzinsel van de schrijver
  
• non-fictie = gebaseerd op controleerbare feiten
  
• Grens is soms moeilijk te trekken!

Communiceren doe je samen 2

Vraag. Leg uit wat 'realistische fictie' betekent. 

Schrijf je antwoord op. 

Communiceren doe je samen 2

Vraag. Leg uit wat 'realistische fictie' betekent. 

Antwoord: het is fictief (verzonnen), maar in het verhaal zitten gebeurtenissen die echt plaats hadden kunnen vinden (non-fictief). 

Communiceren doe je samen 2

De grens tussen werkelijkheid en verzonnen is soms moeilijk...

Voorbeeld 1: 

Hersenschimmen (1984) - Bernlef

Gaat over hoe het is om de ziekte Alzheimer te krijgen. Bernlef deed hier onderzoek naar vóórdat hij het boek schreef. Hierdoor lijkt het net alsof Bernlef het zelf heeft meegemaakt. 

Communiceren doe je samen 2

De grens tussen werkelijkheid en verzonnen is soms moeilijk...

Voorbeeld 2: 

De Cock en ... (1963...) - Baantjer

Baantjer werkte zelf jaren bij de politie. Hij schreef boeken over ervaringen die hij had opgedaan en over gebeurtenissen die hij zelf had meegemaakt. Zo lijkt het levensecht. 

Communiceren doe je samen 2

Vraag 1. Waarom kan iemand die een ander aanzet tot racisme voor de rechter worden gesleept?

Vraag 2. Waarom kan een schrijver die een personage beschrijft die zelf een ander tot racisme aanzet, niet worden aangeklaagd? Ook niet als de personage lijkt op een bestaand persoon? 

Schrijf de antwoorden in je schrift/map.

Communiceren doe je samen 2

Vraag 1. Waarom kan iemand die een ander aanzet tot racisme voor de rechter worden gesleept?

Antwoord:

Iemand die aanzet tot racisme kan voor de rechter worden gesleept omdat die de wet overtreedt (artikel 1 van de Nederlandse grondwet).

Communiceren doe je samen 2

Vraag 2. Waarom kan een schrijver die een personage beschrijft die zelf een ander tot racisme aanzet, niet worden aangeklaagd? Ook niet als de personage lijkt op een bestaand persoon? 

Antwoord: 

De personage is een fictief persoon. Deze persoon bestaat dus niet echt.

Schrijvers krijgen deze bescherming, omdat anders iedereen die zich aangesproken voelt door wat een personage zegt of doet, de schrijver kan aanklagen. Hierdoor zou het voor een schrijver praktisch onmogelijk worden om nog een verhaal te publiceren. (Ditzelfde geldt voor andere vormen van fictie, zoals film, toneel en strips.) 

Communiceren doe je samen 2

Huiswerk bespreken - opdracht 6:

• 6 a Bijvoorbeeld: Je ziet een emotioneel beladen ontmoeting van de ouders met de ontvanger van het hart van hun verongelukte zoon.
• b Bijvoorbeeld: De blik van Erv Basdon is dankbaar, verbindend (intens contact met ouders en de fotograferende broer) en teder (troostende handen op de rug van beide ouders).
• c Bijvoorbeeld: De politieke boodschap van de foto is antiracistisch: de mens is niet verdeeld in blank en zwart, maar één.

Communiceren doe je samen 2

• autobiografie 

auto-bios-grafia (uit het Grieks)

zelf - leven - schrijven

• biografie
  

bios-grafia (uit het Grieks)

leven - schrijven

Vraag:

Wat is een verschil en overeenkomst tussen een autobiografie en een biografie? Schrijf het antwoord in je schrift/map.

Huiswerk opdracht 4

Communiceren doe je samen 2

Vraag 4:

Wat is het verschil tussen een autobiografie en een biografie?

Antwoord:

• In een autobiografie schrijft de auteur over zijn eigen bevindingen/ervaringen (auto = zelf)
• In een biografie schrijft de auteur over de bevindingen/ervaringen van een ander. 

Communiceren doe je samen 2

Vraag 4:

Wat is het overeenkomst tussen een autobiografie en een biografie?

Antwoord:

• De overeenkomst tussen autobiografie en autofictie is dat de auteur zelf de hoofdpersoon is. 

Communiceren doe je samen 2

Vraag: 

Is een autobiografische roman non-fictie (de werkelijkheid)? Leg uit. 

Schrijf het antwoord in je schrift.

Communiceren doe je samen 2

Vraag: 

Is een autobiografische roman non-fictie (de werkelijkheid)? 

Antwoord: 

Als de schrijver alles opschrijft zoals het heeft plaatsgevonden, dan is de autobiografische roman non-fictie.

Maar ...

• Heeft de schrijver wel alles opgeschreven zoals het heeft plaatsgevonden?
  
• Heeft de schrijver bepaalde gebeurtenissen spannender gemaakt dan ze waren?
  
• Is de schrijver altijd objectief gebleven of ook soms subjectief.  Het zijn immers de ervaringen van de schrijver en gevoelens maken die vast niet altijd objectief.
  
• Is het verhaal controleerbaar?
  
• Heeft er ook maar één ding niet exact zo plaatsgevonden zoals het opgeschreven is, dan is het fictie. 

Communiceren doe je samen 2

Autofictie:

Combinatie tussen autobiografisch en fictie:

Verhalen waarin de schrijver zelf de hoofdpersoon van zijn boek is.

Bijvoorbeeld:

Ilja Leonard Pfeijffer in La superba en Grand Hotel Europa.

Communiceren doe je samen 2

Binnen een autobiografische roman:

Alter ego: in plaats van hun eigen naam te gebruiken, kiezen ze een alter ego.

Bijvoorbeeld:

• Max Havelaar - Eduard Douwes Dekker (naam auteur) / Multatuli (pseudoniem of schuilnaam auteur)
  
• Simon Vestdijk - Anton Wachter
  
• Gerard Reve - Frits van Egters 
• Tomas Ross - Willem Pieter Hogendoorn

Begrippen uit deze les

• Fictie
  
• non-fictie
  
• realistische fictie
  
• autobiografische roman
  
• biografische roman
  
• alter ego
  
• autofictie

Op dinsdag bespreken we een deel van het boek. Zorg ervoor dat je het boek meeneemt en dat je zelfstandig verder leest. 

Schrijf in steekwoorden op wat de Beitelaar en het hoofdstuk framing met elkaar te maken hebben. 

Weet je al meer over zaterdag 27 juli? 

H. 26 Recensie

Je kunt de kenmerken van een recensie benoemen. 

Schrijf minimaal twee kenmerken op van een recensie. 

Inhoud van een recensie:

- feitelijke beschrijving

- jouw respons/mening

Opbouw recensie

1. korte samenvatting 

(zonder einde van het verhaal)

2. beoordeling met uitleg 

(bolletjes/sterretjes/een cijfer)

3. mening met argumenten

feitelijke en waarderende uitspraken

De film werd uitgebracht in oktober 2023.

1. feitelijke uitspraak
2. waarderende uitspraak

De film betovert van begin tot eind door de prachtige omgeving en krachtige acteerprestaties.

1. feitelijke uitspraak
2. waarderende uitspraak

De personages zijn diepgaand en het verhaal is meesterlijk opgebouwd.

1. feitelijke uitspraak
2. waarderende uitspraak

De schrijver heeft meerdere prijzen gewonnen voor zijn debuutroman.

1. feitelijke uitspraak
2. waarderende uitspraak

Overleg alleen fluisterend met diegene naast je. 

Lees blz. 117 in je theorieboek. 

Maak opdracht 1 t/m 3 (blz. 118). 

We bespreken de antwoorden in deze les.

Communiceren doe je samen 2

• 1 a een feitelijke beschrijving en je respons
  
• b feitelijke beschrijving: in de eerste drie alinea’s van de recensie respons: laatste alinea
• 2 Bijvoorbeeld: Ja, in de tekst wordt gezegd dat de kwaliteit wisselend is, van erg geestig tot te technisch taalkundig. Dat komt overeen met een gemiddelde beoordeling van 3 sterren.
• 3 a Feitelijke uitspraken: Van Oostendorp gaat in op taalverschijnselen in de Nederlandse taal; Van Oostendorp is een professor.
• b Waarderende uitspraken: enorm droge uitspraken; opmerkelijke stijl; verrassend, leerzaam en vermakelijk

Communiceren doe je samen 2

Huiswerk: 

pg 118 opdracht 4

Begrippen uit deze les