Hoofdstuk 11. Het vonnis

• Bedrijfseconomie
• MBO
• Studiejaar 3

Hoofdstuk 11. Het vonnis

Hoofdstuk 11. Het vonnis

Een vonnis is een gemotiveerde, voor partijen bindende beslissing van een rechter.

• De rechter bepaalt de dag waarop hij een uitspraak zal doen 
• Bij zijn uitspraak baseert de rechter zich op alle stukken die in het geding zijn aangeleverd en die door de griffie in een dossier zijn verzameld. 

• De rechterlijke uitspraak die volgt op een dagvaardingsprocedure, een vonnis genoemd. 
• De uitspraak in een verzoekschriftprocedure wordt beschikking genoemd. 

Verschillende vonnissen

Als je kijkt naar de inhoud van een vonnis, zijn er drie verschillende soorten.

1. Declaratoir
   
2. Constitutief
3. Condemnatoir

Declaratoir

In het vonnis wordt een bestaande rechtstoestand of rechtsverhouding vastgesteld. 

Zo is een vonnis waarin een verklaring voor recht wordt gegeven dat de overlast van de buurman onrechtmatig is, declaratoir.

Verschillende vonnissen

Constitutief

In het vonnis wordt een bepaalde rechtstoestand geschapen, opgeheven of gewijzigd.

Zo is een vonnis waarin een overeenkomst wordt vernietigd, een constitutief vonnis. Ook een vonnis waarin de rechter een nieuwe grens tussen de erven van twee buren vaststelt, is constitutief. Een derde voorbeeld van een constitutief vonnis is de benoeming van een curator over een persoon die onder curatele is gesteld.

Verschillende vonnissen

Condemnatoir

Een vonnis is condemnatoir als het vonnis voor de gedaagde een veroordeling bevat, zoals het betalen van een geldsom, het afgeven van goederen of het ontruimen van een huurhuis.

Vaak bevat een condemnatoir vonnis ook een declaratoir element, bijvoorbeeld als wordt vastgesteld dat een bepaalde gedraging onrechtmatig is en dat de gedaagde daarom schadevergoeding moet betalen. 

Kenmerkend voor een condemnatoir vonnis is dat de tenuitvoerlegging van het vonnis kan worden afgedwongen met middelen uit het beslag- en executierecht van Boek 2 van het Rv (zie hierover hoofdstuk 14, 15 en 16).

Eind- en tussenvonnissen

Een eindvonnis beëindigt het proces. 

Tussenvonnissen worden gedurende de procedure gewezen. 

Bijvoorbeeld om de bewijslast te verdelen, een getuigenverhoor te gelasten of een voorlopige voorziening voor de duur van de procedure te treffen.

Eind- en tussenvonnissen

Er zijn vier verschillende soorten tussenvonnissen. 

Preparatoir vonnis 

wordt gegeven ter instructie van de zaak zonder dat dit vonnis inhoudelijk invloed heeft op de hoofdzaak en het eindvonnis. Het gaat dan vooral om zaken van procestechnische aard, zoals het besluit over het al dan niet voegen van twee zaken.

Interlocutoir vonnis 

De rechter beveelt voordat hij tot een eindvonnis komt, een bewijs, een onderzoek of een instructie. Een voorbeeld van een interlocutoir vonnis is een vonnis over een getuigenverhoor of over de verdeling van de bewijslast.

Eind- en tussenvonnissen

Provisioneel vonnis

De rechterlijke uitspraak over een voorlopige voorziening

In sommige procedures is het op basis van art. 223 Rv mogelijk de rechter, vooruitlopend op het eindvonnis, een voorlopige voorziening te vragen voor de duur van de procedure. 

Incidentele vonnissen

Alle tussenvonnissen die niet provisioneel, interlocutoir of preparatoir zijn, worden incidentele vonnissen genoemd. 

Een voorbeeld daarvan is het verzoek tot oproeping van een derde in vrijwaring.

Eind- en tussenvonnissen

Verschillende soorten uitspraken 

• Dagvaarding nietig
  
• Rechter onbevoegd
  
• Eiser niet-ontvankelijk
  
• Eis wordt toegewezen of afgewezen
  

Dagvaarding nietig

Om te beginnen kan het zijn dat de rechter aan een inhoudelijke afweging helemaal niet toekomt omdat de dagvaarding nietig is. In zo’n geval kan er geen vonnis worden gewezen. Er moet dan eerst een nieuwe dagvaarding worden uitgebracht.

Verschillende soorten uitspraken 

Rechter onbevoegd

De rechter komt ook niet toe aan een inhoudelijke beoordeling van de vordering als hij zichzelf onbevoegd verklaart. In de meeste gevallen zal hij de zaak dan verwijzen naar de rechter die wel bevoegd is.

Eiser niet-ontvankelijk

Een derde mogelijkheid is dat de rechter de eiser niet-ontvankelijk verklaart in zijn vordering. Een eiser wordt niet-ontvankelijk verklaard als de eis wordt afgewezen om een reden die niets met de inhoud van de zaak te maken heeft, bijvoorbeeld als de eiser te laat is met zijn vordering omdat de termijn voor het indienen ervan al is verstreken.

Verschillende soorten uitspraken 

Eis wordt toegewezen of afgewezen

Bij de laatste twee mogelijkheden geeft de rechter wel een inhoudelijk oordeel over de vordering van de eiser. De rechter kan de vordering van de eiser afwijzen, dan verliest de eiser zijn zaak (en wint de gedaagde), of hij kan de vordering toewijzen, en dan wint de eiser en verliest de gedaagde de zaak.

Verschillende soorten uitspraken 

Werking van het vonnis

Een vonnis heeft kracht van gewijsde als er tegen de uitspraak geen gewone rechtsmiddelen (zoals verzet, hoger beroep en cassatie) meer openstaan.

Als beide partijen uitdrukkelijk berusten in een vonnis, heeft het vonnis al kracht van gewijsde voordat de termijnen voor het instellen van een rechtsmiddel zijn verstreken.

Uitvoerbaarverklaring bij voorraad

Een rechter heeft de bevoegdheid om, op vordering van de eiser, zijn vonnis uitvoerbaar bij voorraad te verklaren (zie art. 233 Rv). 

Normaal gesproken wordt door het instellen van een gewoon rechtsmiddel de executie (uitvoering) van het vonnis opgeschort. Als er dus hoger beroep door een procespartij wordt ingesteld, kan het vonnis nog niet ten uitvoer worden gelegd. Maar als een vonnis uitvoerbaar bij voorraad is verklaard, geldt deze schorsende werking niet. 

De ‘winnende’ procespartij hoeft dan niet te wachten of er een rechtsmiddel wordt ingesteld. De tenuitvoerlegging van het vonnis kan gewoon beginnen, zelfs als het rechtsmiddel al is ingesteld.

Uitvoerbaarverklaring bij voorraad

Een rechter heeft de bevoegdheid om, op vordering van de eiser, zijn vonnis uitvoerbaar bij voorraad te verklaren (zie art. 233 Rv). 

Normaal gesproken wordt door het instellen van een gewoon rechtsmiddel de executie (uitvoering) van het vonnis opgeschort. Als er dus hoger beroep door een procespartij wordt ingesteld, kan het vonnis nog niet ten uitvoer worden gelegd. Maar als een vonnis uitvoerbaar bij voorraad is verklaard, geldt deze schorsende werking niet. 

De ‘winnende’ procespartij hoeft dan niet te wachten of er een rechtsmiddel wordt ingesteld. De tenuitvoerlegging van het vonnis kan gewoon beginnen, zelfs als het rechtsmiddel al is ingesteld.

Uitvoerbaarverklaring bij voorraad

Risico

Door de uitvoerbaarverklaring bij voorraad kunnen problemen ontstaan als dit vonnis later in hoger beroep of in cassatie wordt vernietigd. 

Stel dat een huiseigenaar van de rechtbank toestemming heeft gekregen tot ontruiming van zijn pand. In hoger beroep wordt deze vordering tot ontruiming afgewezen. Maar omdat het vonnis van de rechtbank uitvoerbaar bij voorraad is verklaard, is de huisbaas allang tot ontruiming overgegaan. Dit geeft allerlei problemen.

Uitvoerbaarverklaring bij voorraad

Enkele begrippen

Exploot : Een officieel document dat wordt gebruikt om een juridische handeling uit te voeren, zoals het betekenen van een dagvaarding, vonnis of andere gerechtelijke stukken. Het exploot wordt opgesteld door een gerechtsdeurwaarder en bevat de relevante juridische informatie, zoals de identiteit van de partijen, de inhoud van de juridische handeling en de datum en plaats waarop deze wordt uitgevoerd. Het exploot wordt vervolgens aan de betrokken partijen bezorgd om hen op de hoogte te stellen van de juridische procedure of beslissing.

Enkele begrippen

Grosse : In de juridische context verwijst het begrip "grosse" naar een officieel gewaarmerkt afschrift van een gerechtelijk document, zoals een vonnis, akte, of ander juridisch stuk. Een grosse wordt opgesteld door de griffier of een andere bevoegde ambtenaar van de rechtbank en voorzien van een officieel stempel en handtekening om de echtheid en geldigheid ervan te waarborgen. Dit afschrift heeft dezelfde juridische kracht als het originele document en kan worden gebruikt voor juridische procedures of als bewijsstuk.

Enkele begrippen

Expeditie : Een door de rechtbank gewaarmerkt afschrift van het vonnis dat geen executoriale kracht heeft.

Enkele begrippen

Betekening : Een juridisch begrip dat verwijst naar het officieel overhandigen of mededelen van juridische documenten aan een partij die betrokken is bij een juridische procedure. Enkele kenmerken van betekening zijn:

Officieel proces: Betekening is een formeel en officieel proces dat wordt uitgevoerd volgens de wettelijke voorschriften en procedures. Het moet voldoen aan specifieke regels en vereisten om geldig te zijn.

Doelgericht: Het hoofddoel van betekening is om de betrokken partij op de hoogte te stellen van de juridische procedure, beslissingen, of andere relevante informatie. Dit zorgt ervoor dat alle partijen een eerlijke kans hebben om te reageren op de juridische kwestie.

Al met al is betekening een essentieel onderdeel van het juridische proces dat zorgt voor transparantie, eerlijkheid en rechtvaardigheid in de behandeling van juridische zaken.
 

Enkele begrippen

Juridisch effect: Een correct uitgevoerde betekening heeft juridische gevolgen en wordt beschouwd als een geldige manier om een partij te informeren. Het kan leiden tot bepaalde juridische verplichtingen of deadlines voor de betrokken partij.

Verschillende vormen: Betekening kan op verschillende manieren worden uitgevoerd, afhankelijk van de aard van de juridische procedure en de geldende wetgeving. Het kan bijvoorbeeld persoonlijk worden gedaan door een deurwaarder, per post worden verzonden, of via elektronische middelen worden bezorgd, zoals e-mail of fax.

Schriftelijke registratie: Na het uitvoeren van de betekening wordt meestal een schriftelijk bewijs van betekening opgesteld en ingediend bij de rechtbank als juridisch document. Dit document bevestigt dat de betekening correct is uitgevoerd en kan worden gebruikt als bewijs in de juridische procedure.