Wakk 3.10 t/m 3.14

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

4 HAVO ECONOMIE  ||  2021-2022

Programma

• Nakijken
• Opdracht bespreken
• Vorige les
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Nakijken t/m h3.9

Vragen?

Bespreken 3.8

Verandering reëel inkomen

Verandering reëel inkomen = 

verandering nominaal inkomen - inflatie

Als de prijzen stijgen...

Willen mensen ook meer loon!

Prijscompensatie

Als de lonen net zo veel stijgen als de prijzen.

Gevolg

• Hogere lonen betekenen voor bedrijven hogere kosten. Die kosten berekenen zij door in de verkoopprijs van hun producten.
• Als de prijzen stijgen, willen werknemers weer loonsverhoging, enzovoort.
• Dit is de loon-prijsspiraal en die zorgt voor voortdurende inflatie.

Arbeidsproductiviteit

Het vergroten van de productie per werkende

• De actieven meer uren per jaar laten werken --> productie wordt hoger
• Arbeidsproductiviteit per uur verhogen

Verhogen arbeidsproductiviteit

• Gebruik maken van machines, computers etc
• Scholing
• Specialisatie 

Hoger loon door hogere arbeidsproductiviteit?

• Een werknemer produceert per uur meer, dus levert ook meer geld op
• Wanneer werknemers op grond van de gestegen arbeidsproductiviteit bovenop de prijscompensatie nog een algemene loonstijging krijgen, noemen we dat een initiële loonstijging. 

Om wat voor andere redenen kunnen werknemers salarisverhoging krijgen?

Incidentele loonstijging

Een loonstijging die niet voor iedereen geldt en het gevolg is van:

• Promotie
• Overwerken
• Stijging van aantal dienstjaren

Werknemer ziet loon als beloning van zijn werk
Hoe ziet de werkgever dit?

(Internationale) concurrentiepositie

Als de lonen stijgen, worden producten duurder

Gevolg:

• Dit is slecht voor de concurrentiepositie van een bedrijf
• Er zullen minder verkopen plaats vinden
• Winst daalt
• Minder ruimte voor investeringen

 

Kostprijs

Alle kosten die je bij de productie maakt, moet je terugverdienen in de verkoopprijs.

• kostprijs per product. 
• Dat zijn alle kosten die je hebt voor het maken van één product.

Voorbeeld arbeidsproductiviteit

• 1 werknemer maakt 10 hoesjes per uur
• Loon is €20 euro per uur.
• Loonkosten = €20,00 : 10 = €2,00
• Werknemer heeft een cursus gehad
• 1 werknemer maakt 20 hoesjes per uur
• Loonkosten = €20,00 : 20 = €1,00
• Gevolg? → Kostprijs daalt (het is immers goedkoper een product te maken)

Winst

De winst van een bedrijf hoeft dus niet per se te dalen als de arbeidsproductiviteit toeneemt!

Voor een werkgever is het dus belangrijk om de loonkosten per product goed in de gaten te houden

Voorbeeld

• De loonkosten per werknemer stijgen 9%
• De arbeidsproductiviteit 5%

• 109/105 = 103,8
• De loonkosten per product stijgen met 3,8%

Aan de slag

Maken t/m 3.14

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!