4TL Hoofdstuk 5 Hoe werkt de overheid?

• Economie
• Middelbare school
• vmbo lwoo, t
• Leerjaar 4

4TL Hoofdstuk 5 Hoe werkt de overheid?

Collectieve Goederen

Collectieve goederen worden door de overheid gemaakt en zijn voor iedereen beschikbaar.

• Politie.
  
• Brandweer.
• Leger.
• Zorg.
• Infrastructuur, zoals dijken aanleggen en onderhouden.

Waarom doet de overheid dit?

• Voor iedereen belangrijk
• Kwaliteit bewaken
• Apart betalen is niet mogelijk
• Belangrijk dat het voor iedereen toegankelijk is

Particuliere sector

De particuliere sector bestaat uit bedrijven en burgers.

Bedrijven in de particuliere sector streven naar winst.

Marktwerking

Bedrijven concurreren met elkaar

Bedrijven concurreren op prijs, product, service enzovoort

Overheidsdiensten in de particuliere sector

Aanbesteding

Openbaar vervoer

Afval ophalen

Aan de slag

Maken opdrachten 1 t/m 6 - pag. 138-140

Planeconomie

Er zijn landen waar de overheid bepaalt wat er geproduceerd wordt, hoeveel, door wie en tegen welke prijs. Van marktwerking is geen sprake. 

Zo’n economie noem je een planeconomie.

China en Cuba waren in het verleden planeconomieën, nu is Noord-Korea dat bijvoorbeeld nog.

Vrije markt Economie

             Vraag en aanbod bepalen volledig de prijs van goederen.                     De overheid grijpt NIET in met regels of wetgeving. 

Er is geen land dat helemaal een vrije markt economie heeft.

 

Sociale markteconomie

• Vraag & aanbod bepaalt de prijs
• De overheid kan wel ingrijpen met wet- en regelgeving.
• Grotendeels marktwerking

Aan de slag!

Maken opdrachten 1 t/m 5 - pag. 142-143

Adviesorganen

Instanties die de overheid advies geven:

• Centraal Planbureau (CPB)
• Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
• Sociaal-Economische Raad (SER)

CPB

Bestudeert de gevolgen van het overheidsbeleid en doet voorspellingen over de economie

CBS

Verzamelt, bewerkt en publiceert cijfers voor de overheid, burgers en bedrijven

SER

Adviseert de regering over sociaal-economische onderwerpen, zoals bijv. pensioenen

Bruto binnenlands product 

BBP: Bruto binnenlands product = de waarde van alle producten die in een land geproduceerd worden

Recessie 

Economische crisis

Wanneer er een economische crisis is, gaan veel bedrijven failliet, of er ontstaat minder vraag naar hun producten. Werknemers kunnen dan werkloos worden.

Aan de slag

Maken opdrachten t/m 9 - pag. 144-145

Solidariteitsbeginsel

Sociale verzekeringen

Bij de sociale verzekeringen hebben we:

• Werknemersverzekeringen
• Volksverzekeringen

Aan de slag!

Maken opdrachten 1 t/m 5

Maken rekenopdracht 4

Sociale voorzieningen

Sociaal minimum

Wat is het sociaal minimum? Het sociaal minimum is het bedrag dat u minimaal nodig heeft om van te leven. Dat bedrag is niet voor iedereen hetzelfde.

Verzorgingsstaat

 Nederland wordt een verzorgingsstaat genoemd, omdat het een land is waar veel geld wordt besteed aan onderwijs, gezondheidszorg en uitkeringen.

Aan de slag!

Maken opdrachten t/m 8 van 5.3 - pag. 146-149

Maken rekenopdrachten 4 t/m 6 - pag. 160

 

Aan de slag!

Maken opdrachten 1 t/m 6 - pag. 150-152

Maken rekenopdrachten 7 t/m 12

Directe belastingen

Betaal je rechtstreeks aan de overheid

Loonbelasting

Inkomstenbelasting

Vennootschapsbelasting

Indirecte belastingen

Kostprijs verhogende belastingen

Betaal je niet rechtstreeks aan de overheid

BTW

Accijns

• De onroerendezaaksbelasting
   (OZB) is de belasting die
    gemeenten opleggen aan
    eigenaren van grond, huizen en
    andere gebouwen.

Onroerendezaakbelasting (OZB)

Aan de slag!

Maken opdrachten 5.4

Maken rekenopdrachten t/m 14