#4 Technieken betreffende erfelijkheid en moleculaire genetica

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

www.telegraaf.nl

Leerdoelen

• Je kunt de verschillende klassieke biotechnologie toepassingen benoemen en uitleggen zoals veredeling (via diverse vormen van kloneren en fokken), weefselkweek.
• Je kunt moderne technieken beschrijven en toepassen zoals: merkergeassisteerde veredeling, hybrides, genetische modificatie (plasmide, virale vector en CRISPR-Cas9) en DNA-sequentie technieken.
  

Waarover gaat deze presentatie

Theorie: 8.8 en 8.9 (best wel wat leeswerk)

Werkboek opdrachten: 6, 7, 8, 9, 10

Biotechnologie

Biotechnologie is verzamelnaam voor technieken waarbij organismen worden gebruikt.

- Klassieke biotechnologie

- Moderne biotechnologie

Schimmels en bacteriën worden gebruikt om voedsel te produceren.

Ook voor het maken van medicijnen of zuiveren van water wordt klassieke biotechnologie gebruikt.

Klassieke biotechnologie

'Het gebruik van schimmels en bacteriën'

Klassieke veredeling

Kunstmatige selectie

Veredeling

Supergewassen en supervee

veredelen-fokken

rassen kruisen om betere eigenschappen te krijgen

bijvoorbeeld 1 plant met grotere vruchten, andere plant die sappiger is

kruisen zodat je grote en sappige vruchten krijgt

Moderne techniek: marker-assisted-breeding

genetische modificatie

In dit geval maken we een transgene bacterie, door een menselijk gen in te bouwen

Restrictie-enzymen

Gebruik je hetzelfde restrictie-

enzym bij de plasmide als bij het 

in te bouwen DNA dan passen de 

'sticky ends' aan elkaar.

Let op dat je een enzym kiest dat

niet in je code knipt!

Genregulatie in een prokaryoot 

(gen staat uit)

Genregulatie in een prokaryoot 

(gen staat aan)

Genregulatie eukaryoot

activatoreiwitten

koppelen aan enhancer

= gen aan

repressoreiwitten

koppelen aan silencer

= gen uit

Verschillen prokayoot <> eukaryoot

1. Prokaryote genen zijn georganiseerd in operons: meerdere coderende sequenties achter één promotor. Eukayote genen hebben elk een promotor.
2. Eukaryote genen kennen intronen en exonen, prokayoten kennen dat niet!
3. De genetische codes voor de promotor en terminator voor transcriptie zijn anders in een prokaryoot en eukaryoot.

virus als vector: virus brengt gen over naar host 

plasmide als vector: bacterie gebruikt gen zelf

retrovirus

te gebruiken voor modificatie??

-reverse transcriptase

-integrase

Als een organisme gemodificeerd is

Cisgenese: DNA van dezelfde soort

Transgenese: DNA van een andere
                              soort

Crispr-cas

Gene editing

DNA-sequencing

• In kaart brengen van de DNA van soorten
• DNA-sequentie: De volgorde van de basen (A,C,T,G) in het DNA

Sequencen 

(bepalen van de volgorde van stikstofbasen in het DNA)