Thema 5: BS 2: chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Thema 5 Erfelijkheid en evolutie

BS 2 Chromosomen

Even een stukje herhalen!

Genotype

Eigenschappen die vastliggen in je genen (in je DNA).

Dit genotype is erfelijk en ligt vast.

Bijvoorbeeld: oogkleur, haarkleur, huidskleur

 Fenotype en Genotype 

• Fenotype: uiterlijke kenmerken, makkelijk aan te passen, wordt bepaald door je DNA en invloeden uit je omgeving (milieu)
  
  
• Genotype: eigenschappen die vastliggen in je genen, zijn niet aan te passen en erf je van je ouders
  
  
• Fenotype wordt bepaald door het genotype EN door invloeden van het milieu (invloeden van het milieu zijn bijvoorbeeld haren verven, sporten, zon, plastische chirurgie etc)

DNA

Celkern

Cel

Chromosoom

BS 2 Chromosomen

Leerdoelen

je kunt uitleggen hoeveel chromosomen er in een lichaamscel zitten.

 Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.

Je kunt uitleggen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.

Je kunt uitleggen hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

Chromosomen paren

• 23 paren.
• 1 van vader, 1 van moeder. 
• 46 chromosomen.
• Elk paar dezelfde genen soms andere informatie (blauwe/ bruine ogen).

Karyogram:

Elke gewone lichaamscel bevat:

1. 23 Chromosomen
2. 34 Chromosomen
3. 46 Chromosomen
4. 92 Chromosomen

Hoe kun je aan een karyogram zien of iemand een jongen of meisje is?

Variatie genen

• In geslachtscellen geen paren. 
• 1 chromosoom per paar doorgegeven.
• Meiose: celdeling van geslachtscellen waarbij chromosomen verdeeld worden. 

Variatie in genotype

• Door geslachtelijke voortplanting.
• Vader 1/2 en moeder 1/2 chromosomen.
• Deel dat vader en moeder doorgeven elke keer anders.
• Toeval!

Waardoor wordt bepaald of iemand een jongen of een meisje wordt?

1. Doordat de moeder een X of Y chromosoom doorgeeft.
2. Doordat de vader een X of Y chromosoom doorgeeft.
3. Dat kiezen ouder voor de geboorte.
4. Dat is niet bekend.

Leg uit waarom broertjes en zusjes er nooit hetzelfde uitzien (uitzondering: eeneiige tweeling).

Hoe kan het dat eeneiige tweelingen er wel (bijna) hetzelfde uitzien? Leg je antwoord uit.

Aan de slag!

Klaar? Maak de opdrachten online