1.2 Het verteringsstelsel & 1.3 Chemische vertering

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 1 Vertering

1.2 Het verteringsstelsel

1.3 Chemische vertering

Lesprogramma

• Huiswerk
• Wat weet je al.
• Leerdoelen
  
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Waaruit bestaat het verteringsstelsel?

Leerdoelen

• Je kunt de bouw, werking en functies van de verteringsorganen van de mens beschrijven en de relatie tussen bouw en functie uitleggen.
• Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen  organen en orgaanstelsels van de mens en andere eukaryoten.
• Je kunt beschrijven waar en op welke wijze voedingsstoffen worden verteerd in het darmkanaal en verklaren op welke wijze factoren dit kunnen beïnvloeden.

Het verteringsstelsel

mechanische en chemische vertering

Opdracht: 15 minuten voorbereiding

In een groepje van 2/3 bestudeer je 1 van de volgende organen.

Maak aantekeningen!

Bs 2 en 3 Mond + slokdarm: vertering door speeksel + uitleg slikken

Bs 2 en 3  Maag + maagportier: vertering + openen en sluiten maagportier

Bs 2+ 3 twaalfvingerige darm: functie van gal en darmsap

B2 + 3 twaalfvingerige darm: alvleessap

Bs 4 Dunne darm: vorm en functie

Bs 4 Dikke darm + endeldarm

Gebruik je Binas: tabel 82

Doel: nabootsing vertering van koolhydraten, eiwitten en vetten

Het darmkanaal

Eiwitten 

• Pepsinogeen geactiveerd tot pepsine door zoutzuur in maag
• Trypsinogeen geactiveerd tot trypsine door enterokinase in twaalfvingerige darm
• Peptidasen in dunne darmsap

Vetten 

• Lipase in alvleeskliersap
• Vetzuren verlagen pH

Verteringsproducten (van vet)

Niet opneembaar

Niet opneembaar

Opneembaar

Opneembaar

Koolhydraten

• Amylase in speeksel en alvleeskliersap
• Maltase, sacharase en lactase in dunne darmsap

Lengte darmkanaal

Mond

• Mechanische vertering: kauwen voedsel (groter oppervlak)
  
• Chemische vertering: speeksel met slijm en enzymen

Speeksel

Speekselklieren in je mond produceren speeksel.

Speeksel bestaat uit water, slijm en het enzym amylase.

Dit enzym begint met de vertering van zetmeel.

Chemische vertering

Mechanische vertering

Maag

Maagwand produceert maagsap

Kliercellen maken H+ en CL- (HCL)

Andere cellen produceren slijm of pepsinogeen

Pepsinogeen = inactief enzym

HCL en pepsine kan pepsinogeen activeren

Maag

• Voedsel via slokdarm naar maag
• Kringspier aan beide kanten
• Maagsap met enzym, zoutzuur en slijm

12-vingerige darm

• Afvoerbuis lever en galblaas: gal (galkleurstoffen en galzouten)
• Afvourbuis alvleesklier: alvleessap

Gal

Wordt gemaakt in de lever
Wordt bewaard in de galblaas

Maakt vetdruppeltjes klein=
emulgeren

Emulgeren door galzouten

alvleessap

De alvleesklier produceert alvleessap (enzym).

Alvleessap breekt eiwitten, zetmeel en vetten af.

Neutraliseert tot pH = 8 mbv HCO3-

Dunne darm

• Toevoegen enzymen
• Opname water, voedingsstoffen en verteringsproducten (resorptie)

Dikke darm

• Resorptie water, mineralen, vitaminen
• Darmbacterien voor vertering en produceren van vitaminen

4.4 verteringsorganen

Vertering bij dieren

Fagocytose

Intracellulaire vertering:

voedingsvacuole

Extracellulaire vertering:

Maagdarmholte

Wat zie je op het plaatje?

1. Voedingsstoffen
2. Voedingsmiddelen

Welk van de onderstaande voedingsstoffen is geen brandstof?

1. Vetten
2. Nucleinezuren
3. Koolhydraten
4. Eiwitten

Wat is vertering?

1. Energie in voedingsstoffen gebruiken om te bewegen.
2. Voedingsstoffen gebruiken om cellen te bouwen.
3. Voedingsstoffen klein maken zodat ze in het bloed kunnen worden opgenomen.
4. Voedingsstoffen opnemen in het bloed.

Welke voedingsstof wordt door lipase verteerd?

1. eiwitten
2. koolhydraten
3. vetten
4. vitamines

Wat is de belangrijkste functie van deze voedingsstof in je lichaam?

1. bouwstof
2. brandstof
3. reservestof
4. beschermende stof

Wat is de functie van peristaltiek?

1. Het verkneden van verteringssappen en de voedselbrij
2. Het voortduwen van de voedselbrij
3. Beide
4. Geen van beide

Welke spieren zijn betrokken bij de peristaltiek?

1. Lengtespieren
2. Kringspieren
3. Beide
4. Geen van beide

In de afbeelding is de peristaltiek in een deel van het darmkanaal schematisch getekend.
Zijn op plaats 1 de kringspieren in de wand van het darmkanaal ontspannen of samengetrokken? En hoe zit
het op die plaats met de lengtespieren?

1. De kringspieren en de lengtespieren zijn allebei ontspannen.
2. De kringspieren zijn ontspannen en de lengtespieren zijn samengetrokken.
3. De kringspieren zijn samengetrokken en de lengtespieren zijn ontspannen.
4. De kringspieren en de lengtespieren zijn allebei samengetrokken.

Maag

pepsine activeerd ook pepsinogeen.

Werking enzymen optimaal bij pH 2,5

Vertering mbv gal is

1. mechanische vertering
2. chemische vertering
3. geen van beiden

Is het kauwen op je eten mechanische of chemische vertering?

1. mechanische vertering
2. chemische vertering

Op welke wijze vindt vertering plaats bij de zoetwaterpoliep?

1. intracellulair
2. extracellulair
3. zowel intracellulair als extracellulair

Peristaltische bewegingen zijn een vorm van chemische vertering

1. Waar
2. Niet waar

Enzymen zorgen voor de chemische en mechanische vertering

1. Goed
2. Fout

Wat is de rol van voedingsvezels bij vertering?

1. ze zorgen voor oppervlakte vergroting
2. ze zorgen voor een goede darmperistaltiek
3. ze helpen bij vertering van vet
4. Ze zorgen voor een de dunne darm

Welk sap bevat enzymen voor de vertering van zetmeel, eiwitten, vetten en suikers ?

1. Speeksel
2. Maagsap
3. Alvleessap
4. Darmsap

Huiswerk

Lezen 1.2 en 1.3

Maken opdrachten t/m 24