Tijdvak 4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat is geen kenmerkend aspect van tijdvak 3 (500-1000 n Chr)?

1. De verspreiding van het christendom in geheel Europa
2. Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur
3. De vrijwel volledige vervanging van een agrarische cultuur door een autarkische agrarisch-stedelijke cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid
4. Het ontstaan en de verspreiding van de islam

Feodalisme 

Hofstelsel

Horigen

Domein

Economie

Politiek 

Leenheer

Trouw / macht

Autarkisch

Oorzaak / oorzaken van de toegenomen veiligheid na 1000 n Chr is / zijn:

1. Godsvredebeweging
2. Het feodale stelsel / leenstelsel
3. Einde aan de invallen van o.a. de Vikingen

Wat zijn voorbeelden van stadsrechten, en wat moesten steden doen in ruil voor stadsrechten?

Stadsrecht

In ruil voor stadsrecht

Een stadsmuur bouwen

Soldaten leveren in oorlog

Zelf wetten maken/rechtspreken

Zelf markten organiseren

Belasting betalen

Kenmerkend voor de vroege middeleeuwen is:

1. hofstelsel
2. geldeconomie
3. autarkisch-urbane samenleving
4. feodale verhoudingen in het bestuur

Na 1000 n Chr zorgt de toegenomen veiligheid in Europa voor o.a.:

1. opkomst geldeconomie
2. groei van de steden
3. het verdwijnen van het hofstelsel
4. bevolkingsgroei

Leg uit dat het verlenen van stadsrechten goed waren voor zowel de stad als voor de landsheer

Oorzaken ontstaan van steden

Gevolgen ontstaan van steden

Geldeconomie

Uitvindingen landbouw

Oprichting Hanze

Toenemende handel

Ontstaan marktplaatsen

Ontstaan gildes

Kopen van stadsrechten

Stadsbestuur met schout, schepenen en burgemeester.

Paragraaf 4.3

KA: Het conflict tussen de wereldlijke en geestelijke macht om het primaat (= opperheerschappij)

Vroege Middeleeuwen (500-1000)

Late Middeleeuwen (1000-1500)

feodale verhoudingen

herendiensten

handelsnetwerken (vb Hanze

drieslagstelsel

kerstening (Europa)

landbouw-stedelijke samenleving

stadsrechten (privileges)

volksverhuizingen

geldeconomie

ridderschap (ontstaan)

gilden

Clovis

hofstelsel

Volgens paus Gelasius (eind 5e eeuw) bestond er in de wereld een tweezwaardenleer, wat inhoudt

1. Dat de macht van God in balans moest zijn met de macht van mensen
2. Dat er altijd een koning en een keizer moest heersen
3. Dat er sprake is van geestelijke macht en wereldlijke macht
4. Dat de paus de beschikking hoorde te hebben over de wereldlijke en geestelijke macht op aarde

Wat is de juiste chronologische volgorde van vroeger naar later met betrekking op de investituurstrijd?
1. De leenmannen van Hendrik IV willen hem niet meer gehoorzamen.
2. Keizer Hendrik IV benoemt toch bisschoppen en zet de paus af.
3. Gregorius VII doet keizer Hendrik IV in de ban.
4. Hendrik IV gaat naar Canossa om boete te doen en krijgt vergiffenis.

1. 2, 3, 1, 4
2. 3, 4, 2, 1
3. 1, 2, 4, 3
4. 2, 1, 3, 4