Leesvaardigheid tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Leesvaardigheid

De leesstrategie waarbij je de titel, inleiding, tussenkopjes en bron leest en de plaatjes bekijkt, noemen we

1. globaal lezen
2. zoekend lezen
3. nauwkeurig lezen
4. oriënterend lezen

Het doel van oriënterend lezen is

1. voorkennis activeren
2. de betekenis van woorden achterhalen
3. weten wat de kernzinnen van de alinea's zijn
4. weten wat de hoofdgedachte van de tekst is

Leesstrategieën 

- orienterend lezen    

doel: weten waar de tekst over gaat en voorkennis activeren

- globaal lezen.            

doel: weten wat de deelonderwerpen zijn

- nauwkeurig lezen

doel: tekstbegrip en hoofdgedachte vinden

- zoekend lezen           

doel: antwoord zoeken op een vraag die je hebt

- kritisch lezen               

doel: controleren of tekst objectief en betrouwbaar is

Het leesdoel waarbij je de lezer wilt overhalen, noemen we

1. overtuigen
2. informeren
3. activeren
4. amuseren

Het leesdoel waarbij je de lezer wilt overtuigen van je mening, noemen we

1. overtuigen
2. informeren
3. activeren
4. amuseren

In een tekst waar argumenten staan, is het leesdoel

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. amuseren

In een tekst waar de schrijver de lezer iets wil uitleggen of wil leren, is het tekstdoel

1. informeren
2. activeren
3. overtuigen
4. amuseren

Leesdoelen

- informeren  

- activeren

- overtuigen

- amuseren

De kenmerken die horen bij het onderwerp, zijn:

1. een woord of paar woorden
2. een hele zin
3. vinden met orienterend lezen
4. staat meestal in het slot van de tekst

Juist of onjuist?
De hoofdgedachte is datgene wat de schrijver over het onderwerp wil zeggen.

1. juist
2. onjuist

Juist of onjuist?
De hoofdgedachte is altijd een hele zin

1. juist
2. onjuist

Het onderwerp is wat de schrijver over de tekst wil zeggen

1. juist
2. onjuist

Verschil onderwerp en hoofdgedachte

onderwerp	hoofdgedachte
vinden met orienterend lezen	vinden met nauwkeurig lezen
een woord of paar woorden	een hele zin let op: geen vraagzin!
waar de tekst over gaat	wat de schrijver over het onderwerp wil vertellen
meestal eerste vraag in een toets	meestal laatste vraag in een toets

De kernzin is de belangrijkste zin van de alinea

1. juist
2. onjuist

De hoofdzaak van een alinea staat vaak in de kernzin van de alinea.

1. juist
2. onjuist

Kernzin, hoofd- en bijzaken

Hoofdzaken: 

belangrijkste zaken in een tekst

vind je op voorkeursplaatsen (inleiding/slot)

Staat vaak in kernzin van een alinea. 

Het signaalwoord 'omdat' hoort bij het tekstverband

1. Tegenstellend
2. Voorbeeldgevend
3. Redengevend
4. Samenvattend

Het signaalwoord 'dus' hoort bij het tekstverband

1. Tegenstellend
2. concluderend
3. Redengevend
4. Samenvattend

Het signaalwoord 'bovendien' hoort bij het tekstverband

1. Opsommend
2. concluderend
3. Redengevend
4. Samenvattend

Juist of onjuist?
Een redengevend verband geeft aan waarom iemand iets doet of vindt.

1. Juist
2. Onjuist

Juist of onjuist?
'daardoor' is een redengevend signaalwoord.

1. Juist
2. Onjuist

Juist of onjuist?
'om te' is een vergelijkend signaalwoord.

1. Juist
2. Onjuist

'Bijna alle scholieren hebben een smartphone. De verbruikskosten daarvan waren 15 euro per maand. Als gevolg van de coronacrisis is dit bedrag toegenomen.'
In dit stukje tekst is een ... signaalwoord te vinden.

1. Opsommend
2. Redengevend
3. Oorzakelijk
4. Concluderend

'Samen bepalen mijn vriend en ik wat we elke avond gaan eten. Ik heb echter wel mijn voorkeur. Dit zorgt wel eens voor flinke discussies.'
In dit stukje tekst is een ... signaalwoord te vinden.

1. Tegenstellend
2. Redengevend
3. Oorzakelijk
4. Concluderend

Tekstverbanden en signaalwoorden

tekstverband	signaalwoorden
chronologisch	daarna, vervolgens, dan
opsommend	ten eerste, ook, bovendien
tegenstellend	maar, echter, in tegenstelling tot
toelichtend	bijvoorbeeld, zo, neem nou
concluderend	dus, daarom, concluderend, dat houdt in
redengevend (waarom iemand iets doet)	omdat, daarom, dus, want, dankzij
oorzakelijk (waardoor iets gebeurt)	doordat, daardoor, als gevolg van
doel-middel	opdat, zodat, om te, door middel van
vergelijkend	zoals, in vergelijking met, als, evenals...
samenvattend	kortom, samengevat, met andere woorden, al met al

'Ik lig nu met buikpijn op de bank, omdat ik net tien pannenkoeken heb gegeten.'
In dit stukje tekst is een ... signaalwoord te vinden.

1. Tegenstellend
2. Redengevend
3. Oorzakelijk
4. Concluderend

'Jonnie is dol op peulvruchten, zoals bonen, erwten, linzen en kapucijners.'
In dit stukje tekst is een ... signaalwoord te vinden.

1. Tegenstellend
2. Redengevend
3. Toelichtend
4. Concluderend

'Eerst maakt Sam zijn huiswerk, daarna gaat hij sporten.'
In dit stukje tekst is een ... signaalwoord te vinden.

1. Tegenstellend
2. Redengevend
3. Toelichtend
4. Chronologisch

Manieren van tekst inleiden

Het onderwerp aankondigen;

De aanleiding noemen;

Een of meer vragen stellen;

Mening van de schrijver geven;

Korte samenvatting;

Een of meer personen introduceren.

Een inleiding kan meer dan één functie hebben.

Op welke manier wordt de tekst ingeleid?

(Antwoord geven op de volgende slide)

Op welke manier werd de vorige tekst ingeleid?

1. De aandacht trekken met een pakkend detail
2. De mening van de schrijver weergeven
3. Een samenvatting van de rest van de tekst
4. Het introduceren van een deskundige

Lees de tekst. 

De vraag volgt op de volgende slide.

Tuinslakken zijn niet altijd populair, omdat mensen denken dat de tuinslak al hun planten opeet. Toch klopt dit niet.
Geef 2 redenen uit de vorige tekst waarom dit niet klopt.

Lees de tekst. De vraag volgt op de volgende slide.

Wat is de belangrijkste functie van de vorige tekst?

1. Het geven van een aanbeveling
2. Het geven van een conclusie
3. Het geven van een samenvatting
4. Het geven van een toekomstverwachting

Lees de tekst. 

De vraag volgt op de volgende slide.

Wat is het belangrijkste doel van deze advertentie?

1. Aansporen om een bedrijf in pure chocolade te steunen
2. Erop wijzen dat kinderen pure chocolade niet lusten
3. Overtuigen dat pure chocola niet voor kinderen bestemd is
4. Laten zien dat er een startend bedrijf in pure chocola is

Een afbeelding kan verschillende functies hebben.
1. Is nodig om de tekst te begrijpen
2. Trekt de aandacht van de lezer
3. Voegt inhoudelijk iets nieuws toe aan de tekst

Welke functie(s) heeft de afbeelding in deze advertentie vooral?

1. Alleen 2
2. 1 en 3
3. Alleen 1
4. 2 en 3

Kitty Smeeten en Thomas de Groen noemen hun chocoladereep 'de meest volwassen chocoladereep'.
Leg in eigen woorden uit wat zij hiermee bedoelen.
Gebruik niet meer dan 10 woorden.

Citeer de zin uit de tekst die het best uitlegt wat er op de afbeelding te zien is.
Maak gebruik van aanhalingstekens --> "....."

Lees de tekst. De vraag volgt op de volgende slide.

Op welke manier wordt de vorige tekst ingeleid?

1. De aanleiding voor het schrijven van de tekst geven
2. De mening van de schrijver geven
3. Een belangrijke conclusie voorop stellen
4. Een samenvatting van de tekst geven

Lees de tekst.

De vraag volgt op de volgende slide.

Wat is het belangrijkste verband tussen alinea 7 en 8?

1. Alinea 8 geeft een advies bij alinea 7
2. Alinea 8 nuanceert het gestelde in alinea 7
3. Alinea 8 verklaart het gestelde in alinea 7
4. Alinea 8 vormt een tegenstelling met alinea 7

Lees de tekst. De vraag volgt op de volgende slide.

Wat is de belangrijkste functie van de vorige tekst?

1. Een aanbeveling doen
2. Een toekomstverwachting geven
3. Een voorbeeld geven
4. Een waarschuwing geven

Wat heb je geleerd deze les?