HC 2.1 Oorzaken WOII

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Tweede Wereldoorlog

Totalitaire ideologiën en de oorzaak van WOII

KA38: Het in de praktijk brengen van totalitaire ideologieën communisme, fascisme/nationaalsocialisme

KA 40: Het voeren van twee wereldoorlogen 

Programma 

1. Terugblikvragen (10 min.)

2. Uitleg + controlevragen (15 min.) 

3. Zelf aan de slag: Nazificatie, lebensraum en de oorzaken van de Tweede Wereldoorlog (rest van de les) 

Lesdoelen 

1. De leerlingen kunnen uitleggen welke totalitaire ideologieën er bestaan, waarom deze populair werden en waarin ze van elkaar verschillen 

2.De leerlingen kunnen uitleggen op welke manieren andere Europese landen reageerden op de machtsgreep van Hitler en waarom ze op deze manieren reageerden.

3. De leerlingen kunnen uitleggen wat de appeasement politiek inhoudt en waarom Europa voor deze politieke koos.

Keuzemenu

Keuze 1: Doe mee met de klassikale les. Volg de instructies van de docent

Keuze 2: Ga zelfstandig aan de slag 

1. Maak deze LessonUp: alle opdrachten en vragen
2. Bekijk met name de eerste video van JortGeschiedenis in deze Lessonup over ideologieën heel goed. Andere video's zijn een extra hulp. Uitgewerkt schema volgt later. 
3. Maak de opdracht die in deze LessonUp wordt uitgelegd heel nauwkeurig. De vragen moeten zijn beantwoord voor de volgende les. Dan heb je ook gelegenheid om hier fysiek vragen over te stellen. 

Let op: Niets doen is geen optie

1

2

3

4

Hitler heft het parlement op, verbied andere partijen en benoemt zichzelf tot führer

Het parlement stemt over de machtigingswet

Er breekt een brand uit in het Rijksdaggebouw

De NSDAP wordt de grootste partij bij de verkiezingen

Welk begrip hoort bij communisme

1. kapitalisme
2. vrijheid van meningsuiting
3. rassenleer
4. planeconomie

Wat is het begrip?  

1.  Censuur (8p)
2. 1 leider(6p)
3. Onderdrukking (4p)
4. Geen individuele vrijheden (2p)

• Totalitaire staat: Een staat waarin het belang van het individu ondergeschikt is aan het belang van de staat

Wat is het verband? 

Opdracht (rest van de les)

In de jaren dertig worden drie Totalitaire Dictatoriale ideologieën populair: communisme, facisme en nationaal socialisme. Je gaat in tweetallen over een van deze drie stromingen de volgende vragen beantwoorden: 

1.  Wat is een totalitaire dictatoriale ideologie
2. Waarom past jouw stroming hierbij 
3. Wat is het einddoel van jouw stroming (pol, eco, cult, soc)
4. Noem zoveel mogelijk typische kenmerken van jouw stroming (pol, eco, cult, soc)
5. Wat is die visie van jouw stroming op de twee andere stromingen en op de democratie? 

Je mag voor de beantwoording gebruik maken van je boek (2.1, 9.2  en/of 9.3) en het internet 

Vul de antwoorden op deze vragen in, in het schema dat je kunt vinden in Teams 

Totalitair 

Mogelijke definities: 

1. Definitie boek: Een staatsvorm waarin persoonlijke belangen ondergeschikt zijn aan het staatsbelang 

2. Alternatieve definitie: een politiek systeem waarbij de burger geen individuele vrijheid heeft; de overheid streeft naar een complete controle van de maatschappij

Praktijk - land wordt bestuurd door één partij met een sterke leider, dmv propaganda en censuur beïnvloed de overheid het denken en doen van haar burgers. Als propaganda en censuur niet effectief genoeg is, dan volgt onderdrukking van het volk

Kenmerken facisme?

Kenmerken van fascisme 

1. Totalitair + ultra-nationalistisch: Staat gaat boven het individuele belang. De staat is superieur 
2. Niet denken maar doen. Gevoel is belangrijker dan verstand.
3. Leiderschapsbeginsel: Samenleving is hiërarch. Duidelijke rolverdeling, waarbij de leider niet bevraagd dient te worden 
4. Militarisme: Geweld is goed: geen woorden maar daden

Nationaalsocialisme

Fascisme 

+ 

Rassenleer & streven naar Lebensraum

Rassenleer + Lebensraum 

Rassenleer = Het geloof dat de hele mensheid is opgedeeld in Rassen, waarbij er een duidelijk hiërarchie zit tussen de rassen

• überras: Arische ras = Germanen (Duitsland, Nederland)
• ünterras: Joden. Eigenlijk geen ras, maar parasieten 

Lebensraum: Het geloof dat het Arische ras ruimte nodig heeft om te leven. Oost-Europa moet graanschuur worden. 

Nationaalsocialisme maakte veel gebruik van propaganda en censuur

Jud Süß is een film uit 1940 geproduceerd voor het nazi-regime. De film was een groot succes in nazi-Duitsland en werd bekeken door meer dan twintig miljoen mensen. Onderwerp van de film is het verhaal van Joseph Süß Oppenheimer, een in 1698 geboren Joodse bankier in Stuttgart.

Het in de film vertelde verhaal komt niet overeen met de historische bronnen; de Joden in de film worden geportretteerd volgens karakteristieke nazi-stereotypen: ze hebben een lange haakneus, zijn materialistisch, immoreel, onbetrouwbaar en lelijk.

Wat zijn kenmerken van het fascisme én het nationaalsocialisme?

1. eenpartijstaat en collectivisatie
2. wereldrevolutie en gelijkschakeling
3. nationalisme en verheerlijking van geweld
4. rassendiscriminatie en endlösung

Wat zijn de twee kenmerken die nationaal-socialisme wel kent, maar fascisme niet?

1. Rassenleer en het leidersbeginsel
2. Leidersbeginsel en Lebensraum
3. Rassenleer en Lebensraum
4. Leidersbeginsel en verheerlijking van geweld

In nazi-Duitsland werden zowel arische als niet-arische geestelijk gehandicapten en psychiatrische patiënten zonder pardon vermoord. Dit gebeurde in inrichtingen. Zo’n inrichting kreeg eerst een nationaalsocialistische directeur. Daarna moest het hele personeel lid worden van de NSDAP. Uit het hele land werden patiënten naar de inrichtingen gebracht. Zij werden na aankomst meteen gedood.

Hieronder staan vier begrippen die horen bij het nationaal-socialisme

Welke twee begrippen passen bij de tekst hierboven?

1. censuur propaganda
2. censuur gelijkschakeling
3. gelijkschakeling propaganda
4. gelijkschakeling rassenwetten

Opdracht (rest van de les) 

1.  Lees HC 2.1 blz. 252 

2. Beantwoord de vragen in de LessonUp HC 2.1 oorzaken WOII 

3. Bekijk het filmpje van JortGeschiedenis over de conferentie van München en beantwoord de vragen in dit filmpje. 

4. Geef op de laatste pagina aan wat je nog niet begrijpt over de onderwerpen die op blz. 252 worden besproken (economisch succes van Hitler, verovering van gebieden en conferentie van München  

Waaruit bestond de economische politiek van Hitler

Wat waren de doelen van de economische politiek van Hitler

Noem een overeenkomst en een verschil tussen de economische politiek van Hitler en van Stalin

Hitler wilde meer ruimte voor Duitsland en haar boeren creëren. Hoe heet deze ontwikkeling?

1. anschluss
2. Appeasement
3. Lebensraum
4. Rassenwetten

Waarom focuste Hitler zich bij de verovering van extra gebied vooral op Oost-Europa

1. Was minder gevaarlijk
2. Was meer ruimte
3. Woonden meer Duitsers
4. Zag de bewoners als minderwaardig ras

Hoe heet Hitlers politiek om alle Duitstaligen in het Duitse rijk te verenigen?

1. Lebensraum
2. Anschluss
3. Heims ins Reich
4. Deutschpolitik

Welk gebied werd niet bij Duitsland gevoegd voor 1939?

1. Polen
2. Sudetenland
3. Oostenrijk
4. Saargebied

Wat was Hitler excuus voor het claimen van veel gebieden buiten Duitsland?

Welk begrip past het beste bij deze afbeelding?

1. Verdrag van Versailles
2. Totalitaire staat
3. Appeasement politiek
4. Duitse opmars

Lees de twee bronnen
Hadden de Engelse en de Franse premier dezelfde mening over de houding van Duitsland rond de Conferentie van München?

Kies het juiste antwoord.

1. Ja: Beiden vinden het een goede zaak dat Hitler tevreden is gesteld door het overhandigen van Tsjechoslowakije.
2. Ja: beiden zien Duitsland als een grote bedreiging voor de vrede.
3. Nee: Chamberlain ziet nog mogelijkheden tot vrede met Duitsland, Daladier denkt dat Duitsland Tsjechoslowakije zal innemen.
4. Nee: Chamberlain dacht dat de Conferentie zou leiden tot blijvende vrede met Dl. Daladier geloofde er minder in; hij benoemde dat Hitler ook zijn oog heeft laten vallen op Polen en Roemenië.

Gebruik de bron op de volgende dia. Verklaar met behulp van de bron waarom Groot-Brittannië niet ingreep bij de inval van Tsjecho-Slowakije. Gebruik het begrip 'appeasementpolitiek' in je antwoord.

Toespraak Adolf Hitler 26 september 1938

Adolf Hitler over het Sudetenland en Tsjecho-Slowakije:

En ik heb Chamberlain (=minister-president van Groot-Brittannië) verder verzekerd dat ik op het moment waarop Tsjecho-Slowakije zijn problemen oplost, dat wil zeggen waarin een regering tussen de Tsjechen en hun minderheden tot stand gekomen is, en wel op een vreedzame en niet op een gewelddadige wijze, in de Tsjechische staat helemaal niet meer geïnteresseerd ben. En dat garandeer ik. Wij willen helemaal geen Tsjechen.

Was er volgens jou zonder de appeasementpolitiek ook een WOII gekomen? Oftewel, is deze politiek de belangrijkste oorzaak van WOII

Lesdoelen check

1. De leerlingen kunnen uitleggen welke totalitaire ideologieën er bestaan, waarom deze populair werden en waarin ze van elkaar verschillen 

2.De leerlingen kunnen uitleggen op welke manieren andere Europese landen reageerden op de machtsgreep van Hitler en waarom ze op deze manieren reageerden.

3. De leerlingen kunnen uitleggen wat de appeasement politiek inhoudt en waarom Europa voor deze politieke koos.

Welke vraag heb je nog over de in deze les besproken onderwerpen?

Hitler's populariteit stijgt

vanaf 1934

Hitler is rond 1934 mateloos populair. Het gaat goed in Duitsland. 

Zolang je niet tot een minderheid hoort, pluk je de vruchten van zijn beleid.

Door grootschalige werkverschaffingsprojecten (zoals de aanleg van de Autobahnen en de grote wapenindustrie) daalt de werkloosheid snel en krijgen Duitsers weer zelfvertrouwen en nationalistische gevoelens.

Neurenberger Rassenwetten

1935

Maar er waren ook grote groepen die niet profiteerden; die juist steeds meer werden buitengesloten. Dat gebeurde met de Neurenberger Rassenwetten. 

Deze wetten moesten de rechten voor Joden sterk beperken, met als doel dat ze 'vrijwillig' uit Duitsland zouden vertrekken.

Zo mogen Joden geen Duitser meer zijn, of trouwen met een Duitse burger

Duitse troepen in het Rijnland (1936)

Hitler zorgde voor economisch herstel in Duitsland. De volgende stap was volgens Hitler dat Duitsland zelfvoorzienend moest worden. Daarvoor was gebiedsuitbreiding nodig. Gebieden buiten Duitsland waar veel Duitssprekenden woonden, moesten volgens Hitler weer bij Duitsland gevoegd worden. Heim ins Reich noemde hij dat, 'thuis in het rijk' 

In het Verdrag van Versailles stond dat er geen Duitse soldaten in het Rijnland mochten zijn (gedemilitariseerd).Hitler houdt zich hier niet aan, maar Engeland en Frankrijk zijn 

terughoudend in hun reactie: zij zitten niet te wachten op een nieuwe oorlog

Der Anschluß (maart 1938)

Hitler wilde alle Duitsers in één Groot Duits Rijk (Heim ins Reich). Hij maakte handig misbruik van de politieke chaos in Oostenrijk en speelde in op de gevoelens van het Oostenrijkse volk. Hij bezette Oostenrijk, hield een volksstemming over de aansluiting bij Duitsland en verklaarde Oostenrijk vervolgens als deel van het Duitse Rijk (Ostmark)

Conferentie van München (september 1938)

Uiteindelijk kwamen Duitsland, Engeland, Frankrijk en Italië in München tot een akkoord: als de Sudeten-Duitsers dat zelf ook wilde, mocht Hitler het gebied bezetten.  Het overleg vond plaats zonder Tsjecho-Slowakije en de Sovjet-Unie.

Hitler beloofde Chamberlain bovendien ook geen oorlog te gaan voeren tegen Engeland.

Al snel bleek dat Hitler meer wilde dan alleen Sudetenland; hij bezette een groot deel van Tsjechoslowakije. 

Conferentie van München (september 1938)

Frankrijk en Engeland zijn geschrokken van de Anschluß. Hitler belooft dat er geen oorlog komt als hij Sudetenland, een deel van Tsjecho-Slowakije, ook nog kreeg. Dit gebied hoorde bij Oostenrijk-Hongarije vóór de Eerste Wereldoorlog en er woonden Sudeten-Duitsers. 

Er ontstonden grote spanningen tussen Tsjechoslowakije en Duitsland, maar Engeland bleek niet bereid om oorlog te voeren over dit onderwerp. 

De Engelse minister-president Chamberlain was van mening dat Hitler zijn zin moest krijgen, want dat werd een nieuwe oorlog voorkomen. 

Politiek van toegeven aan Hitler: Appeasement-politiek

Kristallnacht (9 november 1938)

In Parijs vermoordde een jonge Jood, Herschel Grynszpan, een Nazi-diplomaat. 

Na een vlammende radiotoespraak van Joseph Goebbels (de Duitse minister van Volksvoorlichting) trokken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.

De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen. Bizar genoeg kregen de Joden de schuld, zij zouden het geweld hebben uitgelokt en moesten de schade betalen: 1 miljard Mark. 

Dit was de eerste grote aanval op de Joden in Duitsland en daarmee het begin van de grootschalige vervolgingen. Veel Joden probeerden het land te ontvluchtten.