11-03-2022 4BB Herhaling hfst 7 en 8

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 7 Ademen 

7.1 Ademen

7.2 Ademhalingsstelsel

7.3 Luchtwegproblemen

7.4 Ademhaling bij dieren en 

planten

Hoe komen wij aan energie?

• Energie komt uit de verbranding van energierijke stoffen, vooral glucose.

• Voor de verbranding is ook zuurstof nodig.

Welke stoffen zijn nodig voor verbranding?

1. Glucose
2. Zuurstof
3. Glucose en zuurstof
4. Water en koolstofdioxide

Hoe komt glucose in ons lichaam?

1. Door inademing
2. Door uitademing
3. Door voedsel te eten
4. Door voedsel uit te scheiden

Waarom is verbranding belangrijk voor mensen?

1. Daar krijgen ze energie van
2. Daardoor gaan ze zweten
3. Bij verbranding maken ze voedingsstoffen die nodig zijn om te groeien
4. Verbranding is niet belangrijk voor mensen

Schrijf het proces verbranding op

Hoe haal je adem?

Ademhalingsstelsel

Gaswisseling

• Longblaasjes
• Haarvaten
• Zuurstof & koolstofdioxide:

Zuurstof gaat naar je bloed

Koolstofdioxide gaat uit je bloed

Wat is gaswisseling?

1. het opnemen van koolstofdioxide en afgeven van zuurstof
2. het opnemen van zuurstof en het afgeven van koolstofdioxide

Waar vindt gaswisseling plaats?

1. Longblaasjes
2. Luchtpijp
3. Luchtpijptakjes
4. Bronchiën

Hoe ademen insecten?

Insecten hebben ademhalingsbuizen. Die heten tracheeën.

Die tracheeën komen uit in de huid.

Daar zie je gaatjes. Die heten stigma's.

- Achterlijf groter maken --> lucht met 
zuurstof wordt in tracheeën gezogen
- Achterlijf kleiner maken --> lucht met 
koolstofdioxide wordt naar buiten 
geperst

Dit is een deel van het
ademhalingsstelsel
van een insect.
Hoe heet onderdeel P?

1. Bloedvat
2. Bot
3. Stigma
4. Trachee

Vogels hebben gaswisseling via:

1. longen
2. huid
3. tracheeën
4. kieuwen

Hoe ademen planten?

Hoe ademen planten?

Planten maken zelf zuurstof door fotosynthese

Nodig voor verbranding

Ontstaat bij verbranding

Zuurstof

Koolstofdioxide

Water

Energie

Glucose

+

---->

+

en

brandstof

verbrandingsproducten

Verbranding bij de mens

glucose

zuurstof

energie

koolstofdioxide

water

Hoofdstuk 8: eten

8.1 Voedsel

8.2 Gezond eten

8.3 Verteringsstelsel

8.4 Verteren

8.5 Eten bij dieren

Waarvoor heb je voedsel nodig?

Voedingsmiddel = alles wat je eet

Voedingsmiddelen bestaan uit 

voedingsstoffen

Voedingsstoffen

Glucose is een suiker (koolhydraat)

Glucose heb je nodig voor de verbranding

Voedingsstoffen

1. Koolhydraten
   
2. Eiwitten
3. Vetten
4. Mineralen
5. Vitaminen
6. Water

Soorten voedingsstoffen

1. Brandstoffen

- Koolhydraten en vetten

2. Bouwstoffen

- Eiwitten, vetten, mineralen en water

3. Beschermende stoffen

Zorgen ervoor dat je gezond blijft

- Vitaminen en mineralen

Gezond eten: de schijf van 5

1. Groente en fruit: Vitaminen, mineralen, koolhydraten en voedingsvezels
2. Smeer- en bereidingsvetten: vetten en vitaminen (vetten)
3. Zuivel (melkproducten), noten, vis, peulvruchten, vlees en ei: Eiwitten, vitaminen en mineralen (eiwitten)
4. Brood, graanproducten en aardappelen: zetmeel, vitaminen en voedingsvezels (koolhydraten)
5. Dranken leveren water

In de afbeelding zie je de schijf van vijf.
In welk vak komen voedingsmiddelen
voor die vooral eiwitten leveren?

1. Vak 1
2. Vak 2
3. Vak 3
4. Vak 4

Wat is ongezond eten?

• Te eenzijdig: te vaak dezelfde voedingsmiddelen eten
  
• Te vaak vet: te veel en vaak vet eten is ongezond. Je krijgt dan cholesterol in je bloed.
• Te veel koolhydraten en vetten: als je meer eet dan je nodig hebt dan gaat je lichaam het opslaan als reservestof. Hierdoor krijg je overgewicht

Tandbederf

Als je vaak zoete voedingsmiddelen eet, kun je last krijgen van tandbederf: gaatjes in je tanden of kiezen.

Je krijgt gaatjes doordat bacteriën in je mond de suikers omzetten in een zuur. Dat zuur lost je glazuur en tandbeen op. Hierdoor krijg je pijn aan je tand en kies. 

Onderdelen tanden

1.  Glazuur: Buitenste laag van je tanden en kiezen. Glazuur is erg hard en beschermt je gebit tegen beschadigingen.
   
2. Tandbeen is de laag onder het glazuur. 
3. Cement is het laagje tussen het tandbeen en het tandvlees. 

Je ziet hiernaast een kies met gaatje. In welke laag of lagen zit het gaatje?

1. Alleen in het glazuur
2. Alleen in het tandbeen
3. In het glazuur en het tandbeen
4. In het glazuur, het tandbeen en tandholte

Verteringsstelsel

Mondholte

Slokdarm

Maag

Twaalfvingerige darm

Dunne darm

Dikke darm

Endeldarm

Anus

Peristaltische bewegingen

In je slokdarm en darmen

Deze spierbewegingen noemen we peristaltische bewegingen

Peristaltische beweging

Wat is vertering

Vertering is het klein maken van voedingsstoffen door verteringssappen

Waar wordt je voedsel verteerd?

1. Mondholte, speeksel: zetmeel (koolhydraat)

2. Maag, maagsap: eiwitten

Maagzuur dood bacteriën

3. Twaalfvingerige darm

De alvleesklier maakt alvleessap: eiwitten, koolhydraten en vetten

De lever maakt gal: maakt vetten klein. 

4. Dunne darm, darmsap: eiwitten, koolhydraten

In afbeelding 11 hebben drie organen
een letter.

Welke letter geeft de lever aan ?

1. letter P
2. letter Q
3. De letter R

Wat is een functie van de lever?

1. Hier wordt gal opgeslagen
2. Hier wordt gal gemaakt
3. Produceert leversap
4. Het leverzuur doodt bacteriën

Planteneters, alleseters, vleeseters

Planteneters

• Lang darmkanaal
• Plooikiezen
• Scherpe snijtanden
• Vaak geen hoektanden

Sommige planteneters zijn herkauwers 

(zoals koeien en schapen)

Vleeseters

• Darmkanaal is kort
• Knipkiezen en snijtanden
• Hoektanden zijn meestal groot en scherp

Alleseters

• Eten zowel plantaardig- als dierlijk voedsel
• Darmkanaal is middellang
• Snijtanden en hoektanden
• Knobbelkiezen (beetje knippen en malen)
  

Het darmkanaal van een hond is...

1. Lang
2. Kort
3. middellang

Is dier A een planteneter of vleeseter? Heeft die een lang of kort darmkanaal?

1. Planteneter met een kort darmkanaal
2. Planteneter met een lang darmkanaal
3. Vleeseter met een kort darmkanaal
4. Vleeseter met een lang darmkanaal