Erfelijkheid Geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 3

Wat gaan we vandaag doen

• Herhalen stambomen
• Uitleg paragraaf 6: geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting

Wat moet je na deze les weten/kunnen

Je weet:

• het verschil tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke   voortplanting 
• wat veredeling is en waarom dit wordt toegepast
• minimaal 3 manieren van ongeslachtelijke voortplanting te   noemen

Stambomen

Een stamboom laat zien van wie iemand afstamt.

Een rondje staat voor een vrouw, een vierkantje staat voor een man.

Verschillende kleuren voor verschil in fenotype (dit gaat om 1 erfelijke eigenschap)

geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting

Wat is volgens jou geslachtelijke voortplanting?

Geslachtelijke voortplanting is het versmelten van twee willekeurige geslachtscellen met elkaar

Doordat geslachtscellen verschillende genotypen hebben, zijn er voor de genotypen van de bevruchte eicel ook heel veel verschillende mogelijkheden

Hoe noemen we het proces waarbij we geslachtscellen maken?

1. Gewone celdeling (mitose)
2. Reductiedeling (meiose)
3. Geslachtsceldeling (meiose)
4. Lichaamsceldeling (mitose)

Wat is waar over geslachtelijke voortplanting?

1. Organismen die hierbij ontstaan (nakomelingen) hebben telkens hetzelfde genotype
2. Dit moet altijd met hetzelfde geslacht zijn
3. Organismen die hierbij ontstaan (nakomelingen) hebben telkens een ander genotype)
4. Dit komt alleen bij mensen voor

In de landbouw en veeteelt willen de telers en fokkers zo veel mogelijk gunstige eigenschappen in één nakomeling krijgen

Daarom passen ze kunstmatige selectie toe: 

de individuen met de meest gunstige eigenschappen worden met elkaar gekruist

Dit wordt veredeling genoemd

Wiettelers willen het liefst alleen wiet met gunstige eigenschappen. Ze zullen daarom de planten met de meest gunstige eigenschappen met elkaar kruisen.
Wat is géén goed voorbeeld van zo'n eigenschap?

1. Snelle groei van de plant
2. Lange levensduur van de plant
3. De plant is gevoelig voor ziektes of vraat
4. De plant heeft veel zaadtopjes

Kunnen planten zich alleen maar geslachtelijk voortplanten?

1. ja
2. nee

Na de bevruchting

Ongeslachtelijke voortplanting

• Dit is een vorm van voortplanting waarbij het nageslacht uit een deel van de "moeder" bestaat of uit een onbevruchte eicel.
• vormen van ongeslachtelijke voortplanting zijn:

           - Stekken

           - Weefselkweek

           - Knollen/bollen

Bij stekken groeit er uit een stuk van een plant weer een nieuwe plant.

Stekken

Knollen

Weefselkweek

Bij ongeslachtelijke voortplanting zijn geslachtscellen nodig.

1. Ja
2. Nee

Hebben nakomelingen van ongeslachtelijke voortplanting hetzelfde genotype als de ouder?

1. Ja
2. Nee

Noem minimaal 2 van de 3 genoemde voorbeelden van ongeslachtelijke voortplanting.

• Ongeslachtelijke voortplanting vind plaats door gewone celdeling.
  
• Al het erfelijke materiaal wordt eerst gekopieerd en dan over twee dochtercellen verdeeld.
• De dochtercellen zijn dus identiek aan de moedercel.
• De nakomelingen hebben dus allemaal hetzelfde genotype (kloon)
• De nakomelingen kunnen wel een ander fenotype hebben door verschillende milieuomstandigheden

MUTATIES

Bij de celdeling kan DNA beschadigd raken. De informatie over de erfelijke eigenschappen is dan veranderd.

Dit heet een mutatie, er is dan 1 of meerdere genen gemuteerd.

Als deze mutatie te zien is in het fenotype dan noem je het organisme een mutant.

mutaties

Als een mutatie voorkomt in 1 lichaamscel heeft dat weinig invloed.

komt een mutatie voor in een geslachtscel heeft dit veel invloed.

Mutagene invloeden vergroten de kans op mutaties

Wat moet je na deze les weten/kunnen

Je weet:

• het verschil tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke   voortplanting 
• wat veredeling is en waarom dit wordt toegepast
• minimaal 3 manieren van ongeslachtelijke voortplanting te   noemen