Grammatica woordsoorten H1: wed. vnw en wedig. vnw

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica woordsoorten H1

Wederkerend en wederkerig voornaamwoord

Leerdoelen

Aan het eind van de lessenserie kun je: 

- wederkerende voornaamwoorden herkennen en benoemen

- wederkerige voornaamwoorden herkennen en benoemen

Wederkerend voornaamwoord (wed. vnw)

Bij wederkerende werkwoorden zie je het onderwerp wederkeren (terugkomen) in een wederkerend voornaamwoord. Het hangt dus van het onderwerp af welk wederkerend voornaamwoord je moet gebruiken. 

Voorbeelden wed. vnw

Ik vergis me

Jij vergist je

Hij/zij/ze vergist zich

U vergist zich

Wij/we vergissen ons

Jullie vergissen je

Zij/ze vergissen zich 

Verplicht wederkerend voornaamwoord

Als je het wederkerend voornaamwoord niet door iets of iemand kan vervangen dan is het een verplicht wederkerend voornaamwoord. Het hoort dan bij het gezegde als je de zin moet ontleden. 

Voorbeeld: 

Ik schaam me diep voor het onjuiste antwoord. 

Me kun je niet vervangen, dus is me hier een verplicht wed vnw. 

Toevalling wederkerend voornaamwoord

Soms kun je het wederkerend voornaamwoord wel vervangen door iets of iemand. Dan is het een toevallig wederkerend voornaamwoord en als je de zin gaat ontleden is het een lv. 

Voorbeeld: 

Hij scheert zich iedere ochtend. 

Hij scheert de hond elke week. 

Zich is hier een toevallig wederkerend voornaamwoord. 

Toevalling wederkerend voornaamwoord

De wederkerend voornaamwoorden  mezelf, jezelf, zichzelf en onszelf komen alleen voor bij toevallig wederkerende werkwoorden. 

Voorbeeld: 

Hij wast zichzelf iedere ochtend.  Je kunt ook iemand of iets anders wassen.
Fout: Ik vergiste mezelf. Je kunt niet iemand anders vergissen.

Wederkerig voornaamwoord (wedig vnw)

In het Nederlands kennen we maar één wederkerig voornaamwoord en dat is 'elkaar'. 

Soms zie je ook mekaar (spreektaal) en elkander (ouderwets Nederlands). 

Deze woorden drukken uit dat twee personen een wederzijdse handeling verrichten: ‘Sem en Indy groeten elkaar’ en ‘We hebben elkaar gisteren nog gezien.’

Wat is het wederkerend vnw in onderstaande zin?

Ik was me iedere morgen met koud water om goed wakker te worden.

Toevallig of vast wederkerend voornaamwoord?

Ik was me iedere morgen met koud water om goed wakker te worden.

1. toevallig
2. vast

Wat is het wederkerend vnw in onderstaande zin?

Zij heeft zich ontzettend geërgerd aan haar kleine zusje.

Toevallig of vast wederkerend voornaamwoord?

Zij heeft zich ontzettend geërgerd aan haar kleine zusje.

1. toevallig
2. vast

Wat is het wederkerend vnw in onderstaande zin?

Er was niemand om mee te spelen, dus we hebben ons ontzettend verveeld vandaag.

Toevallig of vast wederkerend voornaamwoord?

Er was niemand om mee te spelen, dus we hebben ons ontzettend verveeld vandaag.

1. toevallig
2. vast

Wat is het wederkerend vnw in onderstaande zin?

Jullie herkennen je niet in het beeld dat geschetst wordt.

Toevallig of vast wederkerend voornaamwoord?

Jullie herkennen je niet in het beeld dat geschetst wordt.

1. toevallig
2. vast

Opdracht

Blz. 30 - 31

Maak opdracht 1, 2 en 4
Let op: Je moet wel nog weten wat een pers. vnw, bez, vnw, blw, olw, czn, azn, zn-e, bn, hww, kww, zww, aanw. vnw, vr. vnw, onbep vnw, vz, bw is!