herhaling werkwoordsvormen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

werkwoordspelling

persoonsvorm tt en vt

Doelen:

-Ik kan de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd op de juiste      manier spellen.

-Ik kan de persoonsvorm in de verleden tijd op de juiste manier    spellen.

Waarom doen we dit?

1) Werkwoorden kun je alleen maar goed spellen, als je weet met welke vorm      van het werkwoord je te maken hebt:

    fout:  dat gebeurd nooit                   goed:  dat gebeurt nooit

    fout:  dat is nog nooit gebeurt      goed:  dat is nog nooit gebeurd

2) Het is verplichte stof 

pv-tt-ev           ik-vorm 

De stam van een werkwoord is het werkwoord zonder -en aan het eind. 
Soms zijn de ik-vorm en de stam hetzelfde, maar vaak moet je de stam aanpassen om de ik-vorm goed te spellen.

werkwoord                 stam                   ik-vorm

lachen                           lach                     lach

lopen                             lop                        loop

zweven                         zwev                   zweef

reizen                            reiz                       reis

                        Let op bij s-z woorden en f-v woorden.

Wanneer gebruik je de ik-vorm?

• Als ik  het onderwerp is:                                                                                                                                  Ik loop door het bos.

                              Loop ik door het bos?

• Als je of jij  achter de pv staat:

                             Loop jij door het bos?

                             Krijg jij een ijsje?

• Bij de gebiedende wijs (bevel, let op uitroepteken)  

                             Kom hier!

                             Maak je huiswerk!

pv-tt-ev         hij-vorm

• De hij-vorm maak je door t achter de ik-vorm te schrijven:

                  Hij loopt

                  Hij fietst

                  Hij slaapt

Wanneer gebruik je de hij-vorm?

• Als hij of zij  het onderwerp is:                                                                                                                    Hij loopt door het bos.
• Bij personen of dingen in het enkelvoud.

                              Het personeel ontvangt een bonus.

                              De stoel staat in de keuken.

• Als je of jij onderwerp is en voor de pv staat:

                             Jij verft de deur.

                             Je helpt mij goed vandaag.

werkwoorden op -d

Veel mensen maken fouten met werkwoorden met stam op -d.

•  Probleem 1: je hoort een t, maar schrijft een d:  ik word
• Probleem 2: de d blijft staan, ook als er t achter komt:  jij wordt

                  Bij twijfel, gebruik het werkwoord smurfen.

persoonsvorm tegenwoordige tijd meervoud

(pv-tt-mv)

• Heeft maar één vorm: de wij-vorm
• De wij-vorm maak je door het hele werkwoord te schrijven:

                  Wij lopen

                  Jullie fietsen

                  Zij rennen

Wanneer gebruik je de wij-vorm?

• Als wij, jullie of zij  het onderwerp is:                                                                                                         Wij klimmen in een boom. 

                               Jullie lopen door de stad.

                               Zij zwemmen in de rivier.

• Bij personen of dingen in het meervoud.

                              De leerlingen krijgen hun rapport.

                              De schoenen staan in de kast.

schema werkwoordspelling

onregelmatige vormen

onregelmatige vormen

Het Nederlands heeft ook een aantal onregelmatige vormen. 

De ik-vorm, jij-vorm of hij-vorm wordt dan anders gespeld dan bij gewone werkwoorden.

Hoe vorm je de persoonsvorm in de verleden tijd?

sterke werkwoorden

Sterke werkwoorden zijn werkwoorden die in de verleden tijd onregelmatig worden vervoegd. Je krijgt een nieuwe vorm:

bijten    -  ik beet

kopen   -  ik kocht

lopen    -  ik liep

sterke werkwoorden

Bij sterke werkwoorden kun je meestal schrijven wat je hoort. Als de vorm op een t-klank eindigt, kijk dan naar het hele werkwoord om te zien of je een t of een d moet schrijven. 

lijden        -   leed

smijten    -   smeet

rijden       -    reed

snuiten   -    snoot

zwakke werkwoorden

Zwakke werkwoorden zijn werkwoorden die in de verleden tijd regelmatig worden vervoegd. Je gebruikt dan:

ik-vorm   +  te(n) : ik maakte, wij lachten

                                      of 

ik-vorm   +  de(n) : jij hoorde, jullie belden

't ex kofschip

Om te bepalen of een zwak werkwoord in de verleden tijd met -d of -t geschreven moet worden, kun je gebruik maken van een ezelsbruggetje. 

't ex kofschip

1)   vind de stam van het werkwoord : haal -en van het                              werkwoord af 
2)  kijk of de laatste letter van de stam een medeklinker uit                    't  ex-kofschip is : t, x, k, f, s, ch, p

              Let op:  Gebruik hiervoor de stam, niet de ik-vorm!

't ex kofschip

Is de laatste letter van de stam een medeklinker uit                           't ex-kofschip?                 t, x, k, f, s, ch, p 

ja     ->  schrijf ik-vorm + te(n)  : praten  ->  ik praatte

                                                                 kruisen -> ik kruiste

nee ->  schrijf ik-vorm + de(n) : zagen  ->  ik zaagde

                                                                 zeven  ->  ik zeefde

schema werkwoordspelling

voltooid deelwoord,

onvoltooid deelwoord,

voltooid deelwoord als bn

voltooid deelwoord

• Hoort bij het gezegde.
• Kan nooit het enige werkwoord in de zin zijn.
• Kan achter hij heeft, hij is of hij wordt gezet worden.
• Begint meestal met ge-
• Kan ook beginnen met be-, ver-, ont-, her- of er-

voltooid deelwoord bij zwakke werkwoorden

Het voltooid deelwoord bij zwakke werkwoorden is regelmatig.

Je schrijft:

ge  +  ik-vorm  +  t : gefietst, gemaakt, gedanst

ge + ik-vorm + d : gebeld, gehoord, gekneusd

voltooid deelwoord bij zwakke werkwoorden

Om te weten of het voltooid deelwoord op -d of -t eindigt, 

moet je kijken naar de verleden tijd.

spelen   -   speelde   -   gespeeld

maken   -   maakte    -   gemaakt

spellen  -   spelde     -    gespeld

schema werkwoordspelling

 voltooid of onvoltooid deelwoord ?

Voltooid deelwoord : het is al gebeurd           ->  de geverfde deur

Onvoltooid deelwoord : het is nog gaande  ->  De dampende maaltijd staat                                                                                                      klaar.

onvoltooid deelwoord

• geeft aan dat een handeling nog niet voltooid is, nog                    bezig is.
• Je schrijft ALTIJD en d achter het hele werkwoord.                                   Lachend loopt de jongen door school.                                                   Fietsend belde Eva naar huis.

 voltooid deelwoord, bijvoeglijk gebruikt

bijvoeglijk naamwoord (BN)

voltooid : het is al gebeurd

de geverfde deur

de gewonnen wedstrijd

het verzonnen verhaal

BN bij een voltooid deelwoord

Om te weten of het voltooid deelwoord op -d of -t eindigt, 

moet je kijken naar de verleden tijd.

spelen   -   speelde   -   gespeeld

maken   -   maakte    -   gemaakt

spellen  -   spelde     -    gespeld

werkwoorden uit het Engels

gebruik de normale regels

Werkwoorden die uit het Engels komen, vervoeg je zoals Nederlandse werkwoorden.

Lastig hierbij is de ik-vorm. Voor de uitspraak moet hier soms een -e in blijven staan. Je krijgt dan een vorm die er wat ‘gek’ uitziet.

                         tapen  -> fout: ik tap

                                       -> goed: ik tape

Let op:

Als het werkwoord in het Engels aan het eind een dubbele medeklinker heeft, schrijven we in het Nederlands een enkele medeklinker, tenzij een dubbele medeklinker nodig is voor de uitspraak (ik baseball).

softballen ->  ik softbal

scrollen     ->   ik scrol

crossen     ->   ik cros

chillen        ->   ik chil

Als je de ik-vorm weet, vervoeg je de werkwoorden vervolgens zoals je geleerd hebt:

1) faxen:           ik fax           -  jij faxt           -  hij faxt          -        wij faxen

2) racen:          ik race        -  jij racet        -  hij racet        -        wij racen

3) typen:          ik typ          -  jij typt           -  hij typt          -        wij typen

4) stressen:    ik stres      -  jij strest       -  hij strest      -        wij stressen

5) recyclen:    ik recycle  -  jij recyclet  -  hij recyclet  -        wij recyclen