Verzorgingsstaat 5,5 sociale zekerheid

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

sociale zekerheid, werken nu en in de toekomst

Verzorgingsstaat 5.5

werken nu en in de toekomst 5.6

lesdoelen

Aan het einde van de les kan je:

• uitleggen wat ons socialezekerheidsstelsel is. 
• het verschil benoemen tussen sociale verzekeringen en sociale voorzieningen
• het verschil benoemen tussen werknemers- en volksverzekeringen
• uitleggen hoe we de sociale zekerheid betaalbaar kunnen houden

sociale zekerheidsstelsel: Neem over in je schrift

sociale verzekeringen

- verzekeringen waaraan iedereen die inkomen ontvangt verplicht bijdraagt, onderverdeeld in: 

1. Werknemersverzekeringen 

2. volksverzekeringen

werknemersverzekeringen

- Gelden alleen voor werknemers! Door betalen van premies recht op: 

1. Werkloosheidswet (WW)

2. Wet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte (WULBZ)

3. Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)

--> uitgekeerd door UWV (uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen)

Volksverzekeringen

Gelden voor iedereen, betaald door iedereen met een inkomen.

denk aan: 

1. AOW (algemene Ouderdomswet (AOW)

2. Algemene Nabestaandenwet (ANW)

3. Algemene Kinderbijslagwet (AKW)

Tip!

Alles beginnend met een W: Werknemersverzekering

Alles beginnend met een A: Volksverzekering

aantallen

Het aantal mensen met een bijstandsuitkering is in 2022 opnieuw gedaald, naar 394.000 mensen. Dat is het laagste aantal sinds 2012. Het aantal ging relatief het meest omlaag bij 27- tot 45-jarigen en het minst bij 45-plussers, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).27 feb 2023

toeslagen

In 2018 ontvingen zo’n 6 mln huishoudens zo’n 12 mld euro aan inkomensondersteuning via een of
meerdere toeslagen (huurtoeslag, kindgebonden budget, zorgtoeslag en kinderopvangtoeslag).7 Toch
worden die toeslagen niet altijd volledig benut. Enerzijds vragen huishoudens soms geen toeslagen aan terwijl
ze daar wel recht op hebben (niet-gebruik).

sociale voorzieningen

Geen aanspraak op werknemersverzekeringen/ onvoldoende inkomen: bijstand

- algemene bijstand: bedrag dat mensen nodig hebben om in levensonderhoud te voorzien

- bijzondere bijstand: ongewone, extra kosten

--> sinds invoering participatiewet: tegenprestatie vragen

(positieve) discriminatie & emancipatie

emancipatiebeleid: werkgevers worden gestimuleerd om mensen uit minderheidsgroepen in dienst te nemen. 

positieve discriminatie: maatregelen die minderheidsgroepen bevoordelen

betaalbare sociale zekerheid

5.6 werken nu en in de toekomst

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je uitleggen...

- waarom we werken 

- met welke veranderingen we te maken gaan krijgen mbt werk 

Waarom werken we?

• Materiële behoefte: inkomen.
• Immateriële behoeften: opdoen van sociale contacten, verbeteren van status, erkenning.  

Werk vergroot de welvaart + welzijn van een samenleving. 

Arbeidsethos

Het belang dat mensen aan werk hechten. 

• Hoog arbeidsethos: positiefover werk. 
• Laag arbeidsethos: negatief, werk is iets vervelends (je kunt weinig van je leven genieten).

Arbeidsmarkt

De plaats waar vraag naar arbeidskrachten en het aanbod van arbeidskrachten elkaar ontmoeten.

• Aanbod: beroepsbevolking (iedereen die geheel of gedeeltelijk beschikbaar is voor werk).
• Vraag: werkgelegenheid. Als de vraag groter is dan het aanbod heb je een "overspannen arbeidsmarkt", andersom heb je veel werkloosheid.

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

1. Automatisering
2. Flexibilisering
3. Globalisering  

Automatisering

Het vervangen van menselijke arbeid door machines en computers.

• Kostenbesparing voor de werkgevers (loonkosten, minder fouten).
• Nadeel: banen verdwijnen.
• Voordeel: werknemers kunnen efficiënter werken, kunnen zich op meer uitdagende taken richten, meer banen in ICT.

Flexibilisering

De ontwikkeling naar veel meer variaties in arbeidsrelaties en arbeidscontracten. 

• Flexibele werkcontracten.
• Nadeel: minder snel onderdeel van het bedrijf, werkgever kan minder snel in je investeren met een tijdelijk contract, kwetsbaar in tijden van crises.

Globalisering

Door de wereldwijde handel raken economieën steesd meer met elkaar verbonden. Denk bv aan de EU.

gevolgen voor de verzorgingsstaat

minder werkgelegenheid 

minder mensen die premies betalen

van belang is: bijscholing

omscholing

ook vormen onverzekerde zzp'ers een probleem

werk=sociaal grondrecht

hoever gaat deze plicht?