Taalverzorging H1 mavo 2

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Mobiel in telefoonzak, tas van tafel, geen pet/capuchon, geen kauwgom, actieve houding!

Taalverzorging hoofdstuk 2 + 3

HERHALING

Wat gaan we deze les  doen?

Herhaling van ...

Werkwoorden

Persoonsvorm

Onderwerp

Meervouden -en & -s 
Spelling

Een werkwoord is:

1. Een ander woord voor het onderwerp
2. Een doe-woord
3. Een woord die aangeeft welk werk iemand doet
4. Een woord die je weg kan laten uit een zin

Schrijf zoveel mogelijk werkwoorden op!

Werkwoordelijk gezegde (WWG)

• Het wwg: alle werkwoorden in de zin.

Voorbeeld:

- Hij geeft vandaag zijn presentatie. (wwg is: geeft)

 - Hij gaat vandaag zijn presentatie geven. (wwg is: gaat geven)

Noteer het wwg:
Die film heb ik al gezien.

Persoonsvorm:

• De persoonsvorm is een werkwoord dat in een zin van tijd kan veranderen. Je kan de persoonsvorm ook vinden door een vraag te stellen.

Voorbeeld:

Tijd: Ik eet een broodje / ik at een broodje 

Vraag:  De docent wil beginnen met de les/ Wil de docent beginnen met de les?

Noteer van de volgende zin de persoonsvorm:

Hoeveel porties friet eet jij in een maand?

Het Onderwerp:

•  Het onderwerp van de zin geeft aan wie/wat iets doet of wie/wat iets is.
• Om het onderwerp te vinden stel je de vraag: wie/wat+ wwg? 

Voorbeelden:

1. Noortje geeft mij een bos bloemen. -> wie geeft? Noortje = het onderwerp

Haar lerares is sinds vorige week ziek. -> wie is (ziek)? Haar lerares = Het onderwerp

2. De walvis zwemt in de zee. -> wie zwemt? De walvis = Het onderwerp

De televisies zijn kapot. -> wat zijn (kapot)? De televisies = Het onderwerp

Wat is in deze zin het onderwerp?
Zijn lieve hond is vorige week weggelopen.

Wat is in deze zin het onderwerp?
In Artis zijn twee olifantjes geboren.

Wie zijn geboren? = twee olifantjes

Persoonsvorm + Onderwerp

•  Bij een pv (persoonsvorm) hoort een ond (onderwerp). Het ond bepaalt hoe de pv geschreven moet worden.
• Regel: Staat het ond in enkelv/meerv dan staat de pv ook in enkelv/ meerv

Voorbeeld: Pv  en ond

(enkelv) Ik loop naar het station  

(meerv) Wij lopen naar het station

Samenvattend:

2 manieren om de persoonsvorm te vinden:

1.  Zet de zin in een andere tijd (tijdproef)
2.  Maak een vraagzin (mag alleen bij enkelv)

Hoe vind je het onderwerp?

1. Bepaal wat de persoonsvorm is.
2. Stel daarna de vraag: wie/wat + persoonsvorm

Zoek de pv en ow:
Dat grote huis staat al een tijd te koop
pv= ow=

Meervouden op -en & -s 

Je schrijf soms een apostrof ('s) voor de -s. Dit doe je bij woorden die eindigen op -a, -0, -u, -i of -y

Bijvoorbeeld: baby's, opa's, menu's 

Bedenk zoveel mogelijk woorden met een meervoud die eindigt op 's

Het lijdend voorwerp

Stap 1) Zoek de persoonsvorm

Stap 2) Zoek het onderwerp
Stap 3) Stel de vraag: wie/wat + wwg + ow? 

Noteer het lijdend voorwerp van de volgende zin:
Kruiden uit eigen tuin geven een extra lekkere smaak aan kruidenboter.

Verder met...

Het juist spellen van persoonsvormen TT en VT

Geef een aantal voorbeelden van sterke werkwoorden

De tegenwoordige tijd:

- Als je een zin in de TT (tegenwoordige tijd) schrijft, schrijf je iets over het nu of in de toekomst. 

- Werkwoorden kan je vervoegen om het woord goed in een zin te laten passen. Dit doe je met: ik, jij, hij, wij, jullie en zij.

Voorbeeld: ik loop, jij loopt, hij loopt, zij loopt, wij lopen, jullie lopen, zij lopen. 

De verleden tijd:

De verleden tijd kan op 2 manieren worden gevormd: 

- door achter de ik-vorm de(n) of te(n) te zetten bij klankvaste werkwoorden (zwakke werkwoorden) werk - werkte

- door klankverandering bij klankveranderende werkwoorden (sterke werkwoorden) loop - liep 

Vervolg de verleden tijd

Meestal kun je wel horen of je in de verleden tijd de(n) of te(n) moet gebruiken. Lukt dat niet..? 

Gebruik dan: ' T EXKOFSCHIP

Regel van 't exkofschip: kijk naar de laatste letter van de stam. Als dat een x, t, k, f, s, ch of p is, schrijf je -te(n). Zo niet, -de(n) 

Hoe vervoeg je een werkwoord (TT) met jij/hij/zij/het...

1. Met 't exfokschaap
2. Door de stam te zoeken
3. Stam + T
4. Stam + en

Schrijf de pv in TT goed: Hij ..... de bestanden op zijn computer (bewaren)

1. bewaart
2. bewaard
3. bewaardt

Schrijf de pv in TT goed: ..... jij morgen alleen naar huis? (rijden)

Schrijf de pv in VT goed: Zij ..... haar vrienden (missen)

Schrijf de pv in VT goed: De mensen in de wachtkamer .... de tijd met een spelletje (doden)

1. doodde
2. doode
3. dode
4. doodden

www.minipret.nl