Fietsverlichting, - Klas 1 - Thema fiets - les 1 - Yuverta stijl

• Techniek
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 1,2

Techniek

Thema fiets

les 1 fietsverlichting

Wat weet je al over het onderwerp?

Inleiding

Doelstellingen

Competenties

1. Fietsverlichting theorie 
2. Stroomkring
3. Dynamo
   
4. Geleiding van elektriciteit
   
5. Lampentest/ lamp aansluiten
6. Opruimen

Praktijkopdracht

Zelfbeoordeling competenties

Toegepast rekenen

Huiswerkopdracht

Begrippenlijst

Inhoudsopgave

In deze les krijg je kennis over fietsverlichting. Je weet hoe je de verlichting kan aansluiten en kleine stroringen kan verhelpen. 

Dit doe je niet alleen, maar samen met een klasgenoot.

Je moet dus ook leren samenwerken en samen naar oplossingen proberen te zoeken.

Het samenwerken of oplossingen zoeken zijn competenties.

Jullie gaan dus niet alleen jullie kennis vergroten met deze les, jullie gaan ook werken aan (het verbeteren van jullie) competenties.

Lees eerst de les goed door en maak vervolgens de theorieles.

Maak daarna pas de praktijkles.

Als je klaar bent, vul je de reflectievragen in.

Bij deze les horen ook toegepaste rekenvragen. 

Met deze rekenvragen krijg je inzicht wat het kost als je de werkzaamheden door een ander zal laten uitvoeren of wat het je bespaart als je het zelf kan.  

Inleiding

Tijdens deze les ga je het volgende leren:

1.  Je leert hoe stroom kan worden opgewerkt voor fietsverlichting 
2.  Je leert een stroomkring te maken 
3.  Je leert verlichting aan te sluiten 
4.  Je leert een lampentest uit te voeren 
5.  Je leert een storing te verhelpen 
6.  Je leert gereedschappen te benoemen en te gebruiken       

Doelstellingen

Competenties

Aan deze competenties ga je werken:

• K 2.3 Hoe goed kan je samenwerken 

• K 2.9 Hoe zet je materialen en middelen in 

• K 2.16 Instructies en procedures opvolgen 

 

Om veilig aan het verkeer te kunnen deelnemen moet je zorgen dat je goed zichtbaar bent voor andere weggebruikers. 

Hiervoor heb je deugdelijke fietsverlichting en reflectoren nodig. 

Hiervoor heb je dus een koplamp, een achterlicht, een reflector achterop je fiets en reflectoren in je wiel of op je buitenband nodig. Hierdoor kunnen weggebruikers jou in het donker goed zien. 

Wit licht is voor de voorkant en rood licht voor de achterkant. 

Door deze verschillende kleuren kan iedereen goed zien welke richting je op fietst. 

Al deze onderdelen moeten goed vast zitten aan je fiets en mogen niet knipperen om andere weggebruikers in de war te brengen.

1. Fietsverlichting theorie

koplamp

dynamo

achterlicht

Om een lamp te kunnen laten branden hebben we een stroomkring nodig.

In een stroomkring loopt stroom van een spanningsbron, door een stroomdraad naar een verbruiker (bijvoorbeeld een lamp) en vervolgens vanaf de verbruiker weer terug naar de spanningsbron. 

Een voorbeeld van een spanningsbron is een batterij.

Een simpele weergave van een stroomkring is in onderstaand plaatjes te zien. 

Stroom loopt van de "+" van de batterij door het rode draadje naar de lamp. De stroom gaat door de lamp heen en gaat vervolgens van de lamp, door het zwarte draadje terug naar de "-" van de batterij

Klik op de afbeelding om te vergroten

2. Stroomkring

Door het ronddraaien van het wieltje aan de dynamo wordt stroom opgewekt. De dynamo is dus de spanningsbron. 

Vanaf de dynamo gaat de stroom door een draadje naar de koplamp of het achterlicht.  

De koplamp of achterlicht is bevestigd aan het fietsframe.

Via het metalen frame van de fiets gaat de stroom weer terug naar de dynamo welke ook op het fietsframe is gemonteerd. 

Je hebt nu een stroomkring gemaakt. 

De dynamo is de "+" en het frame is de "-" 

Op de volgde slide zie je een video hoe dit werkt.

Klik op de foto's om deze te vergroten

3. De Dynamo

0

Om een stroomkring te kunnen tekenen gebruiken we symbolen. Dit is makkelijker dan een plaatje te tekenen.

3. De Dynamo

symbool lamp

symbool dynamo

Sleep het juiste symbool naar het juiste plaatje

Sleep de symbool op de juiste plek in de stroom kring, niet in alle hokjes hoort een symbool te staan

voorkant van de fiets

achterkant van de fiets

afbeelding van een stroomkring van een fiets

De elektriciteit moet vanaf de dynamo naar de koplamp en achterlicht. 

Dit gebeurt via de elektradraden. 

In deze draad zit materiaal dat elektriciteit goed geleid. In een elektra draad is dat koper. 

De buitenkant van een stroomdraad is van kunststof gemaakt, dit geleidt de stroom slecht. Dit noemen we een isolator.  

Nadat de koplamp en achterlicht branden gaat de stroom via het fietsframe weer terug naar de dynamo. 

Het frame is de "–" en wordt ook wel massa genoemd. 

Als er wat roest zit tussen een lamp en het frame is de massa verstoord. De fietslamp zal dan niet branden. 

Omdat er laagspanning door het frame gaat voelen wij dit niet. 

Laagspanning is stroom wat lager is dan 42V en bij fiets verlichting is dit 6V.

4. Geleiding van

    elektriciteit

Geleiden van elektriciteit betekend dat er WEL/GEEN stroom door het materiaal gaat.

1. wel
2. geen

Isolatiemateriaal geleidt WEL/GEEN elektriciteit.

1. wel
2. geen

De elektriciteitsdraad vanaf de dynamo naar de koplamp geleidt WEL/GEEN elektriciteit.

1. wel
2. geen

Het fietsframe geleidt de stroom WEL/NIET terug naar de dynamo.

1. wel
2. niet

Als er roest tussen de koplamp en het frame zit, geleidt de stroom WEL/NIET terug naar de dynamo.

1. wel
2. niet

Bedenk nog eens 3 punten waardoor een fietslamp niet kan branden?

Pak het kunststofbakje "fietsverlichting" uit het magazijn.

Je gaat oefenen een fietslamp te controleren en aan te sluiten

5. Lampentester/

    lamp aansluiten

bakje fietsverlichting

lampentester

schroevendraaier met spanningzoeker

stroomdraadjes

koplamp

achterlicht

dynamo

Omdat er verschillende oorzaken kunnen zijn dat een lamp niet kan branden gaan we een aantal tests uitvoeren om de problemen op te kunnen lossen.

Hiervoor heb je het kunststofbakje nodig. Hierin zit een lampentester, koplamp, achterlicht, dynamo, stroomdraadjes, een schroevendraaier met spanningzoeker, een striptang en een zijkniptang. 

5. Lampentester/

    lamp aansluiten

Controleren of de lamp kapot is.

Uit te voeren stappen:

1. Pak de lampetester uit het bakje. 

2. Zet het lampje vanuit de koplamp in het gaatje van de lampetester E10. 

Als de lampentester gaat piepen is het lampje nog heel. 

Ter controle gaat er ook een groen ledlampje op de tester branden. 

3. Controleer ook of het lampje uit het achterlicht ook nog goed is.

1x kort controleren is genoeg. Het geluid is redelijk hinderlijk, ook voor je klasgenoten.

5. Lampentester/

    lamp aansluiten

Aansluiten stroomdraad koplamp

Uit te voeren stappen:

1. Neem de koplamp uit de kunststof bak.

2. Haal de onderdelen uit elkaar en zorg ervoor dat alle onderdelen liggen zoals te zien in onderstaand foto.

Klik op de afbeelding om de foto te vergroten

 

5. Lampentester/ 

    lamp aansluiten

Aansluiten stroomdraad koplamp

(klik op de foto om te vergroten)

3.   Pak een elektradraadje en controleer dat er ongeveer 1,5 cm koperdraad of aluminium zichtbaar is 

      bij beide uiteinden, zie foto 1

4.   Steek het elektradraadje door het kleine gaatje van de lamphouder (de fitting), zie foto 2

5.   Vouw het draadje om zodat deze aan de binnenkant van de fitting komt te zitten, zie foto 3

6.   Draai het fietslampje in de fitting, zodat de zijkant van het lampje het elektradraadje raakt, zie foto 4

7.   Zet de fitting in de binnenspiegel, zoals te zien bij foto 5

8.   Zet de plastic doorzichtige kap op de binnenspiegel, zoals te zien bij foto 6

9.   Haal de andere kant van het stroomdraadje door het gaatje van de houder, zoals te zien in foto 7

10. Zet de plastic doorzichtige kap op de houder zoals te zien bij foto 8 en zorg ervoor dat de achterkant 

      van de lamp het ijzertje in de houder raakt

              1                     2                    3                    4                    5                     6                  7                   8

 

5. Lampentester/ 

    lamp aansluiten

Aansluiten stroomdraad dynamo

(klik op de foto om te vergroten)

Uit te voeren stappen:

1. Neem de dynamo uit het bakje

2. Duw onderop de dynamo op het uitstekende ijzertje, zodat er een opening ontstaat, zie foto

3. Duw het draadje van de koplamp door de opening en laat het ijzertje los.

 

5. Lampentester/ 

    lamp aansluiten

Optioneel

Aansluiten stroomdraad achterlicht

Kijk of je genoeg tijd over hebt. 

Als dat zo is, dan kun je nu zelfstandig het stroomdraadje van het achterlicht aansluiten. 

Je hebt de schroevendraaier nodig om het schroefje achterop los te draaien.

 

5. Lampentester/ 

    lamp aansluiten

Uit te voeren stappen:

1. Haal het stroomdraadje weer uit de dynamo door onderop het ijzertje te drukken

2. Maak de stroomdraad los van de koplamp. 

4. Zet de koplamp weer in elkaar zonder de stroomdraad.

3. Indien van toepassing, maak de stroomdraad van het achterlicht los en zet het achterlicht              weer in elkaar, inclusief het terugdraaien van het schroefje.

4. Doe alles weer in het kunststof bakje en zet het bakje terug op de juiste plek in het 

    magazijn.

5. Laat je werkplek netjes achter

6. Opruimen

Het fietslampje in de lampentester ging WEL / NIET branden

1. wel
2. niet

Doordat ik een piepgeluid hoor weet ik dat de fietslamp HEEL / STUK is

1. heel
2. stuk

Als er geen goede massa is brand de fietsverlichting WEL / NIET.

1. wel
2. niet

Als er een breuk in de stroomdraad zit wordt de stroom WEL / NIET geleid naar de koplamp

1. wel
2. niet

Voorop je fiets moet ROOD / WIT licht gemonteerd zitten.

1. rood
2. wit

Achterop je fiets moet ROOD / WIT licht gemonteerd zitten.

1. rood
2. wit

Reflectoren in je wiel zijn ervoor zodat je WEL / NIET beter on het donker opvalt.

1. wel
2. niet

Wat heb je nodig voor de praktijkles:

                                                                        Een rek           Practicumbord van fietsverlichting    Plaats het rek op de werkbank en en hang het practicum bord er in 

en pak de volgende gereedschappen uit de kast:

Praktijkopdracht

Fietsverlichting

steeksleutel maat 8 / 9

ringsleutel maat 8 / 9

striptang

Schroevendraaier

Dynamo monteren op fietsframe

(klik op foto om te vergroten)

Bij het monteren moet uiteindelijk het wiel van de 

dynamo de band raken zodra er op de knop van de 

dynamo is gedrukt. Zie foto 1.

Uit te voeren stappen:

1. Demonteer de dynamo van de blauwe

    beugel. Hiervoor heb je een steeksleutel en

    een ringsleutel nodig. 

    Hou met de ringsleutel de moer vast en draai

    het boutje met de steeksleutel aan de

    voorkant linksom los.  Zie foto 2

    Bewaar het boutje en moertje, want die heb je 

    ook nodig om de dynamo te monteren aan het frame.

   

Fietsverlichting

Praktijkopdracht

Foto 1

Foto 2

Dynamo monteren op fietsframe

Uit te voeren stappen:

2 . Monteer de dynamo aan het beugeltje van de voorvork door de 

     dynamo tegen het beugeltje aan te houden en een boutje door de 

     gaatjes van het zwarte beugeltje en de dynamo te duwen. Zie foto 1

3. Draai het moertje voor zover mogelijk met de hand om 

    het boutje heen.

4. Zet het geheel vast door de steeksleutel achterop op het boutje te 

    zetten, de steeksleutel vast te houden en aan de voorkant te draaien 

    met de ringsleutel aan het moertje. Zie foto 2

5. Controleer of het wieltje van de dynamo de band raakt, nadat je

    op het knopje hebt gedrukt en of het wieltje van de dynamo gaat

    draaien als je aan het fietswiel draait. Zie foto 3.

Fietsverlichting

Praktijkopdracht

Foto 1

Foto 2

Foto 3

Koplamp monteren op fietsframe

(klik op foto om te vergroten)

Uit te voeren stappen:

1. Demonteer de koplamp van de blauwe beugel. Gebruik hier de ring- en steeksleutel voor. Zie foto 1.

2. Positioneer het boutje en de koplamp zoals bij foto 2.

3. Draai met de hand voor zover mogelijk het moertje op het boutje, zie foto 3.

4. Positioneer de ringsleutel op het boutje zoals te zien bij foto 4.

5. Zet de koplamp omhoog, hou met de ringsleutel het boutje tegen en zet het moertje vast met de steeksleutel. Zie ook foto 5.

6. Controleer dat de koplamp recht staat en goed vast zit. Zie foto 6.

              1                             2                              3                             4                              5                             6        

Fietsverlichting

Praktijkopdracht

Achterlicht monteren op fietsframe

(klik op foto om te vergroten)

Uit te voeren stappen:

1. Demonteer het achterlicht van de blauwe beugel. Gebruik hier weer de ring- en steeksleutel voor. Zie foto 1.

2. Positioneer het boutje en het achterlicht zoals bij foto 2.

3. Draai met de hand, voor zover mogelijk, het moertje op het boutje, zie foto 3.

4. Positioneer de ringsleutel op het boutje zoals te zien bij foto 4.

5. Zet het achterlicht omhoog, hou met de ringsleutel het boutje tegen en zet het moertje vast met de steeksleutel. Zie ook foto 5.

6. Controleer dat de koplamp recht staat en goed vast zit. Zie foto 6.

              1                             2                              3                             4                              5                             6        

Fietsverlichting

Praktijkopdracht

Elektriciteitsdraad aansluiten op de koplamp

Uit te voeren stappen:

1. Pak een elektradraadje en controleer dat er ongeveer 1,5 cm koperdraad of aluminium zichtbaar is bij 

    beide uiteinden. zie foto 1. 

2. Maak de koplamp open, haal de fitting uit de binnenspiegel en draai het lampje uit de fitting. Zie foto 2

3. Steek het elektradraadje door het kleine gaatje van de de fitting, zie foto 3

4. Vouw het draadje om zodat deze aan de binnenkant van de fitting komt te zitten, zie foto 4

5. Draai het fietslampje in de fitting, zodat de zijkant van het lampje het elektradraadje raakt, zie foto 5

6. Zet de fitting in de binnenspiegel, zoals te zien bij foto 6

7. Zet de plastic doorzichtige kap op de binnenspiegel, zoals te zien bij foto 7

8. Haal de andere kant van het stroomdraadje door het gaatje van de houder, zoals te zien in foto 8

9. Zet de plastic doorzichtige kap op de houder zoals te zien bij en zorg ervoor dat de achterkant van de lamp het ijzertje (foto 9)      in de houder raakt.

           1                2                   3                4                 5                 6                 7                 8                  9

Fietsverlichting

Praktijkopdracht

Elektriciteitsdraad aansluiten op het achterlicht

Uit te voeren stappen:

1. Pak een elektradraadje en controleer dat er ongeveer 1,5 cm koperdraad of aluminium zichtbaar is bij 

    beide uiteinden. zie foto 1. 

2. Maak het achterlicht open door het schroefje los te draaien draai het lampje uit de fitting. Zie foto 2

3. Steek het elektradraadje door het van de houder acherop, zie foto 3

4. Vouw het uiteinde van het draadje om de zwarte fitting en draai het lampje in de fitting. Zorg ergvoor de het elektradraadje de      zijkant van het lampje raakt. zie foto 4. 

5. Zet de rode kap weer op het achterlicht en deze weer vast met het schroefje. Zie foto 5 en 6

           1                2                   3                4                 5                 6                 

Fietsverlichting

Praktijkopdracht

Elektriciteitsdraden aansluiten op de dynamo

Uit te voeren stappen:

1. De draden gaan we nu voorlangs aansluiten op de dynamo. Zie foto 1. 

    Bij je eigen fiets zou je je draden door het frame wegwerken. 

2. Draai de 2 uiteinden van de draadjes in elkaar zoals te zien bij foto 2.

3. Druk het metalen knopje onderop de dynamo in zodat er een opening ontstaat. Zie foto 3.

4. Stop de draadjes door het gaatje en laat los. De draden zitten nu vast aan de dynamo. Zie foto 4. 

                          1                                          2                                         3                                          4                  

               

Fietsverlichting

Praktijkopdracht

Controleren van de fietsverlichting

Uit te voeren stappen:

1. Draai het wiel rond en controleer of beide lampen gaan branden.

2. Laat je docent het controleren.

Doet het licht het niet?

- Zijn de lampjes heel? controleer de lampjes met een lampentester

- Zit alles juist aangesloten?

- Draait het wieltje van de dynamo rond als je aan de band draait?

- Zit er een breuk in de kabel?

Fietsverlichting

Praktijkopdracht

Opruimen

Uit te voeren stappen:

1. Demonteer de koplamp, achterlicht en

    dynamo en monteer deze weer aan de

    blauwe beugel vast. Hang de

    elektriciteitsdraadjes weer aan het bord.

    Zie ook de foto.

2. Ruim alle gereedschappen en het

    practicumbord weer netjes op.

3. Laat je werkplek schoon achter 

Fietsverlichting

Praktijkopdracht

Zelfbeoordeling van de competenties:
K.2.3 Hoe goed kan je samen werken
Wat vond je goed gaan?
Wat kan je nog verbeteren?

Zelfbeoordeling van de competenties:
K.2.9 Hoe zet je materialen en middelen in
Waarom heb je deze materialen gebruikt?
Op welke veiligheids punten moet je letten bij deze
materialen en middelen?

Zelfbeoordeling van de competenties:
K.2.16 Instructies en procedures opvolgen
Welke werkzaamheden heb je uitgevoerd in de les?
Op welke voorschriften moet je letten?

Toegepast rekenen

Laat bij je antwoord altijd de berekening zien

Rekenvraag fietsverlichting

Nu heb jij geleerd je eigen fietsverlichting te maken. Stel dat je dit nog niet kon en naar de fietsenmaker had moeten gaan. Wat had je dan aan de fietsenmaker moeten betalen?

De fietsenmaker rekent, arbeidskosten, materiaalkosten en btw.

(Over de arbeidskosten en materiaal kosten moet btw betaald worden) Tip reken eerst 1% uit.

 

Reken uit wat jij moet gaan betalen aan de fietsenmaker?

• De fietsenmaker werkt een halfuur aan jouw verlichting, hij kost €40 per/uur.

• 2 lampjes vervangen per stuk €1,25

• Elektrodraad vervangen € 2,25

• Nieuwe dynamo € 7,50

. btw = 21%

Toegepast rekenen

Reken uit wat jij moet gaan betalen aan de fietsenmaker?
stap 1 arbeidskosten
Stap2 materiaalkosten
stap 3 BTW (tip reken eerst 1% uit)
stap 4 wat moet je aan de fietsenmaker totaal betalen

Sleep de afbeelding naar de juiste naam. Klik op de afbeelding om te vergroten.

Je houdt vier woorden over.

Huiswerkopdracht 1 

Spanningzoeker

Dynamo

Achterlicht

Steeksleutel

Symbool lamp

lampfitting

Symbool dynamo

Symbool massa

afsluitdopje

Symbool T

Reflector

Koplamp

Priem

Sleep de afbeelding naar de juiste naam, je houd vier woorden over

Huiswerkopdracht 2 

Lampetester

Steeksleutel

fietslampje

Striptang

Stroomdraad

Ringsleutel

Reflector

Kruiskop

schroevendraaier

Fiets

Platte schroevendraaier

Massaklem

Fietsframe

Lamp 230V

A
B
C
D	Demonteren Het losmaken van de onderdelen.
	Dynamo Dit onderdeel wekt stroom op om bijvoorbeeld een lamp te kunnen laten branden
E	E10 Is een voorbeeld van de maat van de lampvoet. Je hebt ook bijvoorbeeld E27 of Gu10
F

Begrippenlijst

G	Geleiding Doorlaten/ doorgeven, bijvoorbeeld stoom door een stroomdraad van de ene naar de andere kant van de draad
H
I	Isolator Afsluiting, bijvoorbeeld dat de stroom niet door het kunststof materiaal van een stroomdaad komt. Voor komt een stroom schok
J
K	Koper Is een metaal dat bijvoorbeeld in een stroomdraad zit
L	Lampetester Met dit apparaatje kan je controleren of de lamp niet stuk is. Je hoort een pieptoon en er gaat een controlelampje branden. De lamp zelf gat niet branden
	Lamphouder Ook wel fitting genoemd. Hierin zit een lamp in vast gedraaid
M	Massa Is de nul-lijn van stroom zeg maar de – pool
	Monteren Het vast maken van onderdelen.

N
O
P
Q
R	Reflector Weerkaats de licht stralen die hierop schijnen zodat je de ander nog beter in het donker kan zien
S	Spanningzoeker Met dit gereedschap kan je zien op welk onderdeel stroom staat. Er gaat in de schroevendraaier dan een lampje branden
	Strippen Weghalen van de rubber buitenmantel van het stroomdraadje.
T
U

V
W
X
Y
Z	Zichtbaar Dat je iets goed kan zien bijvoorbeeld in het donker

Techniek

Controleer of je alle vragen en opdrachten heb gemaakt van thema fiets les 1 fietsverlichting

lever dan je opdrachten digitaal in