9.0 Hh zinsdelen, onderwerp en pv (theorie + quiz)

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

WAT WE VANDAAG GAAN DOEN

1.  Herhaling van zinsdelen

2.  Ophaalquiz over zinsdelen, onderwerp, persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde en het zelfstandig naamwoord

LEERDOELEN

1. Je weet waar je zinsdelen plaatst in een zin

2. Je weet waarom je zinsdelen moet plaatsen

3. Je weet het onderwerp van een zin te vinden 

4. Je weet de persoonsvorm van een zin te vinden

Waarom moet je dit weten?

1. ZINSDELEN

Je zet streepjes meteen vóór en meteen na de persoonsvorm. Daar begin je altijd mee. 

Elk streepje markeert een woord of woordgroep die vóór de persoonsvorm kan staan. Het resultaat is telkens een goede Nederlandse zin.  

De zinsdelen van de zin 'Bij mijn buren hebben ze een nieuwe hond', zijn: 

Bij mijn buren | hebben | ze | een nieuwe hond.

... want dit zijn ook allemaal goede zinnen in het Nederlands:

- Ze | hebben | bij mijn buren | een nieuwe hond.

- Een nieuwe hond | hebben | ze | bij mijn buren.

2. OPHAALQUIZ 

... over zinsdelen, onderwerp en persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde en zelfstandig naamwoord.

Op de volgende slide begint de quiz (met veel quizvragen), dus pak je laptop erbij en log in. 

Is de onderstaande zin juist verdeeld in zinsdelen?

'De jonge held | kreeg | een onderscheiding.'

1. juist
2. onjuist

Is onderstaande zin juist verdeeld in zinsdelen?

'Koala's | eten | geen | vlees.'

1. juist
2. onjuist

'Henk schrijft.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

'Henk voetbalt op het veld.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

'De mooie vogel vliegt in de lucht.'

Uit hoeveel zinsdelen bestaat bovenstaande zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel zinsdelen heeft onderstaande zin?

'De fiets van Henk stond in de schuur van mijn ouders.'

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

Hoeveel zinsdelen heeft onderstaande zin?

'Thuis heeft iedereen een eigen computer.'

1. 2
2. 3
3. 4
4. 5

Is onderstaande zin correct verdeeld in zinsdelen?

'Om half drie | gaat | Henk | trainen.'

1. juist
2. onjuist

Uit hoeveel zinsdelen bestaat onderstaande zin?

'Henk maakte een PowerPoint-presentatie.'

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Is onderstaande zin correct verdeeld in zinsdelen?

'Op het ruiterpad | is | Henk | gevallen.'

1. juist
2. onjuist

PERSOONSVORM

De persoonsvorm is altijd een werkwoord, dat het onderwerp 'laat werken'. Daarom staat de persoonsvorm in het enkelvoud als het onderwerp in het enkelvoud staat. 

In de Nederlandse taal heb je in elke zin in elk geval een onderwerp en een persoonsvorm. 

De kortst mogelijke zin? 

Wat is waar over de persoonsvorm?

1. het is altijd een werkwoord
2. het is altijd enkelvoud
3. het is altijd meervoud
4. het is altijd een zelfstandig naamwoord

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Waarom wandelt Henk de avondvierdaagse?'

1. waarom
2. er is geen persoonsvorm
3. wandelt
4. Henk

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Henk, houd eens je mond.'

1. Henk
2. er is geen persoonsvorm
3. houd
4. je mond

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Waarom wandelt hij niet graag?'

1. waarom
2. hij
3. wandelt
4. er is geen persoonsvorm

Wat is de persoonsvorm in onderstaande zin?

'De wind blies het bootje weg.'

ONDERWERP

De persoonsvorm is dus een werkwoord dat het onderwerp 'laat werken'.  

In wezen kan je alle onderwerpen samenvatten tot ik / jij / hij / zij / het / u / men / wij / jullie / zij. 

Kijk maar: 'De hond van de buren krijgt mijn koekje.' 

Wat zijn de zinsdelen? Wat is de persoonsvorm? 

Wie of wat doet iets? 

Wat is het onderwerp van onderstaande zin?

'Het is heel warm buiten.'

Wat is het onderwerp van onderstaande zin?

'Heb jij thuis een heel grote hond?'

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?

'De wind blies het bootje weg.'

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?
'In de keuken heeft de kok een heerlijke visschotel bereid.'

Wat is het onderwerp van onderstaande zin?

'Wie is vergeten het boek te lezen?'

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?
'Vanmorgen vond hij in een tijdschrift de tekening van een vogelhuisje.'

En wat is de persoonsvorm?
'Vanmorgen vond hij in een tijdschrift de tekening van een vogelhuisje.'

WERKWOORDELIJK GEZEGDE

... ofwel alle werkwoorden in de zin. 

Kijk naar deze zin: 'Gisteren heeft hij zijn nieuwe huis bekeken.' 

Hoe kom je er nu achter hoeveel werkwoorden er in de zin staan?

1. je maakt eerst zinsdelen van de zin.

2. vervolgens benoem je die zinsdelen. 

Zie je werkwoorden in die zin, in welke vorm dan ook? 

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
'Met groene verf probeerde meneer Vogels het vogelhuisje te schilderen.'

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

'Wie is vergeten het boek te lezen?'

In een zin met meer dan één werkwoord is de persoonsvorm altijd onderdeel van het:

1. werkwoordelijk gezegde
2. werkwoord
3. zelfstandig naamwoord

ZELFSTANDIGE NAAMWOORDEN

... hebben drie kenmerken:

1. er kan een lidwoord voor (de, het, een)
2. je kunt het verkleinen
3. je kunt het vermeerderen

Is onderstaand woord een zelfstandig naamwoord?

'bovendien'

1. ja
2. nee

Is onderstaand woord een zelfstandig naamwoord?

'formulier'

1. ja
2. nee

Is onderstaand woord een zelfstandig naamwoord?

'gebruikelijk'

1. ja
2. nee

Is onderstaand woord een zelfstandig naamwoord?

'ontmoeting'

1. ja
2. nee

Is onderstaand woord een zelfstandig naamwoord?

'snelheid'

1. ja
2. nee

'Henk heeft er leuke muziek onder gezet.'

Het zelfstandig naamwoord in bovenstaande zin is:

Welk woord is geen zelfstandig naamwoord?

1. verbouwing
2. motor
3. NS
4. geweldig

Wat is niet waar over het zelfstandig naamwoord?

1. het heeft een verkleinwoord
2. het heeft een enkelvoud en een meervoud
3. het kan van tijd veranderen
4. er kan een lidwoord voor

2. Taalblokken 2F: spelling en grammatica

Ga naar Taalblokken, klik het niveau van jouw opleiding aan (2F) en vervolgens 'Spelling en Grammatica' dat je in het linkermenu ziet staan.

Daarna kies je '01. Grammatica' in het midden van jouw scherm. Het tiende onderdeel daaronder moet je hebben: 'Zinsbouw - persoonsvorm, onderwerp en werkwoordelijk gezegde'. Lees de theorie en maak de (drie) opdrachten.

Heb je deze af, lees en maak dan onder '01. Grammatica' het eerste onderdeel: 'Woordsoorten: het werkwoord' en lees en maak het derde: 'Woordsoorten: het wederkerend werkwoord'. 

EINDE VAN DE LES