Ethiek in de zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3,4

Ethiek en grenzen aan het verpleegkundig beroep

wat verstaan jullie onder ethiek?

www.google.com

Ethiek 

Bij ethiek weeg je zaken tegen elkaar af,

wat of welk belang weegt het zwaarst

De waarden en normen van de beroepsgroep spelen bij de uitoefening van het verpleegkundig beroep hierin een rol ( de beroepscode) en dus ook bij het afwegen van de belangen!

Waarden en normen

Waarden: gaan om zaken die je de moeite vindt om na te streven

Normen: zijn richtlijnen of regels. 

Waarden en normen horen bij elkaar 

Beroepsethiek

Verpleegkundigen en verzorgende hebben hun beroepsethiek vastgelegd in de ICN; hierin wordt de rol van de verpleegkundige beschreven ten opzichte van de medemens, de beroepsuitoefening, de maatschappij, de samenwerking met anderen, het beroep

Opdracht

Zoek de beroepscode verpleegkundige op en lees deze door. Welke 4 onderdelen worden er beschreven in de beroepscode?

Tijd: 10min

De  Nationale Beroepscode biedt de waarden en normen van de beroepsgroep en geeft je daarmee de uitgangswaarden voor je handelen. Belangrijke waarden zijn respect, vertrouwelijkheid, eerlijkheid, weldoen, geen schade toebrengen, autonomie en rechtvaardigheid.

1. Uitgangspunten met betrekking tot de beroepsuitoefening

2. De verpleegkundige/verzorgende in relatie tot de zorgvrager

3. De verpleegkundige/verzorgende in relatie tot andere zorgverleners

4. De verpleegkundige/verzorgende in relatie tot de samenleving

Bespreken ethisch dilemma 

voorbeeld: 

Een zorgvrager die overmatig veel alcohol gebruikt, terwijl hij in een zorgcentrum is opgenomen. 

Hier loop jij/ lopen jullie als collega's tegen aan omdat de zorgvrager door zijn drankgebruik storend gedrag vertoont naar personeel en andere zorgvragers.

belangen wegen van:

• de zorgvrager,
• jou als zorgverlener
• de familie
• de collega's
• medebewoners
• de organisatie en eventueel ander betrokkenen 

Andere vraagstukken 

• Dure behandeling voor mensen ouder dan 80 
• Vergoeding van extreem hoge kosten voor zeldzame ziekte
• Hoge kosten medicatie 
• Zorgvragers die niet therapietrouw zijn
• Orgaantransplantatie bij mensen met ongezonde leefstijl
• Zorgvrager die abortus inzet ipv anti-conceptie te gebruiken
• Medicatiefouten door organisatie op afdeling
• Ondervoeding van zorgvragers in instelling
• Technologische hulpmiddelen inzetten

Juridische normen

Juridische wetten waar een zorgverlener zich aan moet houden

Wet BIG,
 de WGBO,
 de Wet zorg en dwang
en de Wvggz

Ethiek en recht zijn met elkaar verbonden. Ethische afwegingen maak je zelf iedere dag. In wet- en regelgeving ligt een moraal vast waar veel mensen achter staan. Wetten en regels aanpassen gebeurt meestal na een ethische discussie. Als je afweegt hoe je een juridische regel interpreteert of zou moeten aanpassen, dan ben je met ethiek bezig. 

Medisch tuchtrecht 

• Medisch tuchtrecht is de vorm van rechtspraak die geldt voor de beroepen die zijn ingeschreven in het BIG-register. 
• Het tuchtcollege beoordeelt of de zorgverlener binnen de grenzen van het eigen deskundigheidsterrein zorgvuldige zorg heeft geleverd. 
• Straffen kunnen zijn: waarschuwing, ontzegging tot beroepsregister. Bij overtreden wetgeving geldt strafrecht.

De Artikel 34-beroepen vallen niet onder het tuchtrecht én kunnen zich niet registeren in het BIG-register. Maar ze vallen wél onder de Wet BIG.

Maar al hoef je je niet te registreren in het BIG-register, je kan wel onder artikel 34 van de Wet BIG vallen. Omdat je bijvoorbeeld een bepaald aantal handelingen wel mag uitvoeren. Denk dan aan injecteren, katheteriseren en een maagsonde inbrengen.

Een “gewone” verzorgende (AG) mag, buiten medicatie geven, bovengenoemde handelingen niet uitvoeren. De verzorgende IG (IG staat voor individuele gezondheidszorg), mag die handelingen wél uitvoeren. Dit komt omdat ze tijdens hun opleiding extra stof behandeld hebben waardoor ze extra kennis hebben gekregen. Helpenden hebben deze extra lesstof niet gehad tijdens hun opleiding, dus zij mogen geen voorbehouden en/of risicovolle handelingen uitvoeren.

https:

Moreel dilemma

Bij een moreel (of ethisch) dilemma is altijd sprake van een botsing van verschillende waarden. Daarom kent zo’n dilemma geen ‘juiste’ oplossing: wat je ook doet, je zult altijd een of meer waarden schenden. Maar dat er geen juiste oplossing is, wil niet zeggen dat er geen gesprek over mogelijk is, of dat er geen ‘betere’ en ‘slechtere’ oplossingen zijn. Voer je zo’n gesprek of ga je individueel op zoek naar de beste oplossing, dan kan een stappenplan helpen. Zo’n plan biedt je handvatten om het dilemma uit te pluizen en de argumenten te ordenen en af te wegen. 

Op deze website vind je heel veel informatie over ethische dilemma's in de zorg. 

Waarschijnlijk kun je zelf ook een aantal ethische dilemma’s bedenken of heb je al met ethische dilemma’s te maken gehad. In deze opdracht gaan we aan de slag met ethische dilemma’s waar je op dit moment mee te maken krijgt, die we voorheen niet tegen kwamen.  

Stappenplan

Er zijn verschillende methoden en stappenplannen om een ethisch vraagstuk te analyseren, maar de kern ervan is eigenlijk altijd gelijk. In alle gevallen gaat het om structuur aanbrengen in het gesprek en/of het denken over een moreel dilemma. Op die manier kun je toewerken naar een afweging of (voorlopige) conclusie, die goed onderbouwd is. Met een stappenplan voorkom je dat je zonder onderbouwing een mening over een bepaalde kwestie of situatie geeft.

Op de volgende slide zie je een stappenplan welke je kunt gebruiken bij het nadenken over een ethisch dilemma. Meer informatie kun je vinden op www.ethischetoolkit.nl.

Opdracht (in tweetallen)

1. Maak een happertje, zie voorbeeld.
2. Kies 2 dilemma's uit jouw happertje, beantwoordt samen de bijbehorende vraag en verdiep je in wat de normen en waarden zijn.
3. Formuleer samen 4 dilemma's uit jouw eigen praktijk of die je in de media tegen bent gekomen. Formuleer bij elke dilemma een morele vraag (zie ethische toolkit). 
4. Kies samen 1 morele vraag uit en werk hiervan het stappenplan uit. 

 

Volgende week

Starten met het onderwerp zwangerschap

Huiswerk: Neem een babyfoto van jezelf mee, vraag aan je moeder hoe de zwangerschap/bevalling van jou verlopen is, neem dit verhaal mee naar de les.