hoofdstuk 1 burgers en stoommachines samenvatting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

geschiedenis B2TH

samenvatting  paragraaf 1/2/3

1.1 De Industriële revolutie

§1.1

De industriële revolutie

A

Van handwerk naar machine

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom huisnijverheid verdween toen de fabrieken kwamen

Begrippen:

• huisnijverheid
• fabrieken
• industrialisatie

B

oorzaken van de industrialisatie

Leerdoel:

• je kunt de vier  oorzaken van de industrialisatie in groot Brittannië noemen en een beschrijving geven hoe de industrialisatie in Nederland begon

Begrippen:

• geen begrippen

C

Gevolgen van de industriële revolutie

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat kapitalisme is en tenminste vier andere gevolgen noemen van de industrialisatie in de 19e eeuw

Begrippen:

• arbeiders
• industriële revolutie
• moderne tijd

Voor de tijd van fabrieken:

• Zomer: werken op platteland
• Winter: geld bijverdienen met huisnijverheid: het thuis produceren van producten
• Voor handelaren producten maken

§1.1

De industriële revolutie

A

Van handwerk naar machine

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom huisnijverheid verdween toen de fabrieken kwamen

Begrippen:

• huisnijverheid
• fabrieken
• industrialisatie

Komst fabrieken zorgde voor verandering:

In veel gebieden nam de landbouw en huisnijverheid af. Het aantal fabrieken groeide juist.

Fabrieken konden sneller, veel meer en goedkoper producten (textiel) maken.

Dit noem je industrialisatie

§1.1

De industriële revolutie

A

Van handwerk naar machine

De industrialisatie zorgde voor verandering op economisch gebied:

• Mijnbouw en metaalindustrie werd belangrijk
• Huisnijverheid en kleine werkplaatsen van ambachtslieden verdwenen
• Boeren waren niet langer baas op hun boerderij, maar werkten op vaste tijden in de fabriek
• Met machines kon je in dezelfde tijd veel meer maken

§1.1

De industriële revolutie

A

Van handwerk naar machine

§1.1

De industriële revolutie

B

oorzaken van de industrialisatie

• Eerste fabrieken in Nederland (NL) 1860

100 jaar later!!!

• Eerste fabrieken in Groot-Brittannië (GB) 1750: 4 oorzaken

§1.1

De industriële revolutie

B

De oorzaken van de industrialisatie

Leerdoel:

• Je kunt 4 oorzaken noemen van de industrialisatie in GB en beschrijven wanneer deze in NL begon

Begrippen:

• geen begrippen

1. bevolking groeit; vraag nar kleding neemt toe

2. Door nieuwe machines werd meer en snel geproduceerd

3. Aanbod van arbeiders is groot

4. katoen uit de plantages in Amerika

4. steenkool en ijzererts uit eigen grond

§1.1

De industriële revolutie

B

oorzaken van de industrialisatie

• Eerste fabrieken in Nederland (NL) 1860

Twente

Er was al veel huisnijverheid in Twente

Er woonden mensen die voor weinig geld veel wilden doen

voor deze industrialisatie waren kanalen en spoorlijnen nodig. voor aanvoer van grondstoffen en afvoeren van producten.

rond 1900: eerste steenkoolmijnen in zuid Limburg open

1. Huisnijverheid verdwijnt.
2. Mijnbouw en metaalindustrie worden belangrijk.
3. Producten worden goedkoper door massaproductie.
4. Mensen trokken van platteland naar de stad: verstedelijking.
5. Nieuwe groepen in de samenleving: arbeiders en ondernemers.
6. Het kapitalisme komt op.
7. Het milieu raakt vervuild en de aarde warmt op.

• Alle veranderingen tijdens de  industriële revolutie  vanaf 1800 betekenen een een nieuwe periode: de moderne tijd

§1.1

De industriële revolutie

c

Gevolgen van de industriële revolutie

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat kapitalisme is en tenminste 4 andere gevolgen noemen van de industrialisatie in de 19e eeuw.

Begrippen:

• verstedelijking

• arbeiders
• kapitalisme
• industriële revolutie
• moderne tijd

 §1.2 Leven in een industriestad

§1.2

Leven in een industriestad

A

Het leven van arbeiders

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van arbeiders beschrijven

Begrippen:

• geen begrippen

B

Het leven van de burgerij

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van de gegoede burgerij en de middenklasse beschrijven 

Begrippen:

• gegoede burgerij

C

Het liberalisme

Leerdoel:

• Je kunt een belangrijk economisch idee en een belangrijk  politieke idee noemen van de Liberalen in de 19e eeuw.

Begrippen:

• liberalen
• liberalisme
• kiesrecht

Werkomstandigheden:

• Lange dagen
• Nachtdiensten
• Lage lonen
• Hele gezin moest werken, ook kinderen
• Werk was gevaarlijk en ongezond
• Ziek? Je verdiende niets
• Je kon zomaar ontslagen worden
• Ging je klagen, dan werd je ontslagen

§1.2

Leven in een industriestad

A

Het leven van arbeiders

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van arbeiders beschrijven

Begrippen:

• geen begrippen

Leefomstandigheden:

• Huizen lagen dicht bij fabrieken
• Vuile rook
• Kleine huizen
• Geen stromend water
• Geen riolering
• Slechte hygiëne, veel ziektes
• Door geldgebrek konden kinderen niet naar school

§1.2

Leven in een industriestad

A

Het leven van arbeiders

Arbeiderswoningen in Amsterdam. 1 gezin per kamer!

Gegoede burgerij = groep mensen met veel geld en bezittingen, zoals fabriekseigenaren, advocaten, bankiers

Middenklasse= winkeliers, onderwijzers en kantoorpersoneel

• Grote huizen met tuinen
• Huizen hadden eigen wc
• Gezond voedsel en drinkwater

§1.2

Leven in een industriestad

B

Het leven van de burgerij

Leerdoel:

• Je kunt de werk- en leefomstandigheden van de gegoede burgerij en de middenklasse beschrijven 

Begrippen:

• gegoede burgerij

§1.2

Leven in een industriestad

B

Het leven van de burgerij

Leefomstandigheden gegoede burgerij en middenklasse:

• Kinderen gingen naar school
• Buiten spelen
• Vrouwen gegoede burgerij werkten niet: kinderen opvoeden en personeel aan het werk zetten
• Vrouwen uit de Middenklasse werkten wel

§1.2

Leven in een industriestad

B

Het leven van de burgerij

Onder de gegoede burgerij stond de middenklasse

• Winkeliers
• Onderwijzers
• Kantoorpersoneel

Kortom: beroep waar je een opleiding voor moet volgen / eigen bedrijf hebben. 

Waren minder rijk dan gegoede burgerij

Regering bestond uit liberalen, die veranderden niks aan de leefomstandigheden van de arbeiders.

§1.2

Leven in een industriestad

C

Het liberalisme

Leerdoel:

• Je kunt een belangrijk economisch idee en een belangrijk politiek idee noemen van de Liberalen in de 19e eeuw.

Begrippen:

• liberalen
• liberalisme
• kiesrecht

§1.2

Leven in een industriestad

C

Het liberalisme

Belangrijke punten liberalisme:

Economisch:

• Regering zo min mogelijk bemoeien met economie. Fabriekseigenaren mochten zelf lonen en prijzen bepalen.

Politiek:

• Zo min mogelijk bemoeien met de burgers, wel zorgen voor orde en veiligheid.
• Alle burgers zelfde grondrechten: vrijheid van meningsuiting/godsdienst
• Kiesrecht, Alleen voor de rijke mannen

§3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven wat verschillende groepen deden om de arbeiders en armen te helpen.

Begrippen:

• liefdadigheid
• vakbonden

B

Het socialisme

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat socialisten wilden veranderen aan de samenleving en hoe ze dat wilden doen.

Begrippen:

• socialisme
• politieke partij
• algemeen kiesrecht

C

Sociale wetten

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen door welke 2 ontwikkelingen er aan het einde van de 19e eeuw sociale wetten kwamen.

Begrippen:

• sociale wetten
• sociale kwestie

De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar.

Eind 19e eeuw. Vooral in de steden. je kon niet meer om de kwestie (probleem) heen

Arbeiders en armen werden door de staat niet geholpen.

Door wie wel?

• Familie
• Kerk
• Liefdadigheid van de rijken

§3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven wat verschillende groepen deden om de arbeiders en armen te helpen.

Begrippen:

• liefdadigheid
• vakbonden

Een vrouw zamelt geld in
voor een goed doel

Eind 19e eeuw richten arbeiders vakbonden op.

Zij strijden voor:

• hoger loon
• kortere werktijd
• afschaffing kinderarbeid

Dit deden zij door:

• Stakingen organiseren
• Doel: fabrieksbazen dwingen om lonen te verhogen en werkomstandigheden te verbeteren

§3

Arbeiders gaan samenwerken

A

Samen sterk

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven wat verschillende groepen deden om de arbeiders en armen te helpen.

§3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat socialisten wilden veranderen aan de samenleving en hoe ze dat wilden doen.

Begrippen:

• socialisme
• politieke partij
• algemeen kiesrecht

Fabriekseigenaar

Arbeiders

alle winst van de fabriek

bezaten grondstoffen, machines, fabrieken

kregen laag loon

Oneerlijk!!!

Socialisme

§3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

sommigen wilden met geweld het bezit afpakken (communisten)

Socialisten: de arbeiders zullen ooit in opstand komen en dan het bezit van de rijken afpakken.

Om echt dingen te veranderen was invloed op het bestuur nodig.

1881: oprichting socialistische politieke partij (de SDAP= sociaal democratische arbeiderspartij)

Belangrijkste doel: algemeen kiesrecht.

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat socialisten wilden veranderen aan de samenleving en hoe ze dat wilden doen.

§3

Arbeiders gaan samenwerken

B

Het socialisme

Algemeen kiesrecht

Ook arme arbeiders mogen stemmen

Socialisten zouden in bestuur komen

Wetten om arbeiders te beschermen

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat socialisten wilden veranderen aan de samenleving en hoe ze dat wilden doen..

Rond 1870: liberalen voeren eerste sociale wetten in.

dit is eigenlijk gek, waarom?

• Ongevallenwet
• Kinderwetje van Van Houten
• Leerplichtwet
• Woningwet

§3

Arbeiders gaan samenwerken

C

Sociale wetten

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen door welke 2 ontwikkelingen er aan het einde van de 19e eeuw sociale wetten kwamen.

Begrippen:

• sociale kwestie
• sociale wetten