2.4 De opstand breekt uit

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Leerdoel:

Ik kan uitleggen hoe de onrust in de Nederlanden leidde tot de Opstand.

1566 Het Smeekschrift

• Lagere edelen bieden op 5 april 1566 aan de landvoogdes Margaretha van Parma het Smeekschrift aan.
• Ze vroegen hierin dat zij de Staten-Generaal bijeen te roepen om de politieke en religieuze problemen in de Nederlanden op te lossen. Zij wilden dat de plakkaten tijdelijk niet meer zouden gelden.
• Margaretha laat tijdelijk de plakkaten, inquisitie stopzetten tot een beslissing van Filips II.

Protestanten gingen hagenpreken houden.

1566 de Beeldenstorm, protestanten vernielen kerken om afgoderij. Beelden en schilderijen vernield.

Gevolgen op korte en langere termijn van het matigen van de plakkaten. 

Motieven/redenen in bronnen

Mensen hebben bepaalde motieven of redenen om iets te doen bij historische gebeurtenissen, verschijnselen en ontwikkelingen. Als je bronnen wilt beoordelen is het handig om die redenen/motieven te onderzoeken. 

Bijvoorbeeld: Mensen protesteerden tegen het Bloedplakkaat van Karel V, m aar hadden daar andere motieven voor. Protestanten vonden het niet eerlijk om vervolgd te worden, anderen hadden gewoon medelijden met de slachtoffers van de inquisitie. Terwijl bestuurders, edelen vonden dat de plakkaten zorgden voor teveel onrust. 

Vaardigheid Motieven/redenen herkennen in bronnen.

Mensen hebben bepaalde motieven of redenen om iets te doen bij historische gebeurtenissen, verschijnselen en ontwikkelingen. Als je bronnen wilt beoordelen is het handig om die redenen/motieven te onderzoeken. 

Bijvoorbeeld: Mensen protesteerden tegen het Bloedplakkaat van Karel V, maar hadden daar andere motieven voor. Protestanten vonden het niet eerlijk om vervolgd te worden, anderen hadden gewoon medelijden met de slachtoffers van de inquisitie. Terwijl bestuurders, edelen vonden dat de plakkaten zorgden voor teveel onrust. 

Gevolg op korte termijn van de Beeldenstorm: Edelen herstelden orde met geweld of zoals W.v.O. door calvinisten kerken te geven

• Filips II woest over beeldenstorm en vertrouwde Nederlandse edelen niet meer om de orde te herstellen.
• 1567: Gevolg lange termijn:Alva in de Nederlanden, Willem van Oranje en andere edelen, protestanten gevlucht naar met name Duitsland.
• Raad der Beroerten/Bloedraad: Straffen beeldenstormers en opstandelingen. 
• Voerde 10e penning in: 10% belasting op alle producten om de oorlog tegen de opstandelingen te betalen, niet populair.

Willem prins van Oranje-Nassau. Mocht als soeverein vorst van Oranje landen de oorlog verklaren en legers inhuren.

• Willem gevlucht naar Duitsland.
• 1568 Slag bij Heiligerlee, legers Alva+ Willem van Oranje in de Nederlanden=> begin Nederlandse Opstand.


• 1572: Willem van Oranje mag als prins kapersbrieven geven aan watergeuzen.
• 1 april 1572 watergeuzen nemen Den Briel in: Hol., Zee. steden kiezen kant Opstand, meer geld naar Opstand en benoemen W.v.O. als stadhouder. Hoop opstandelingen dat Spanje is te verslaan. 

1572 Bloedbad Naarden. Stad geplunderd, bewoners vermoord, vrouwen misbruikt, vluchtelingen opgehangen doodgevroren.

1572. Beleg van Zutphen. Bewoners in IJssel.

Alva kreeg bijnaam IJzeren Hertog door wrede optreden.

Propaganda van de opstandelingen

Belegeringen van Alva en de Opstand na 1572.

• De Opstand ging nu verder, maar Alva gaat in de aanval door steden te belegeren. Gaf je je niet snel over=> plunderden de Spaanse soldaten de stad na de verovering en werden de inwoners gestraft.  Veel steden werden bang en gaven zich over. 
• De tactiek van. angst mislukte:  De opstandelingen gebruikten de bloedbaden in hun propaganda tegen de Spanjaarden.
• 1573 belegeringen van Alkmaar, Leiden worden door opstandelingen beëindigd. 

aanleiding en oorzaken opstand

• Aanleiding: Beeldenstorm
• Oorzaken: centralisatiepolitiek en godsdienstvervolgingen.

Toetsvragen:

A: Leg uit wat de aanleiding en oorzaken waren van de Nederlandse Opstand.

B: Leg uit waarom we de Opstand niet in 1566 laten beginnen, maar pas in 1568.

C: Leg een gevolg op korte termijn en op lange termijn uit na het aanbieden van het Smeekschrift door de edelen aan Margaretha van Parma.

Toetsvragen:

A: Leg uit wat de aanleiding en oorzaken waren van de Nederlandse Opstand.

•  De komst van Alva is de aanleiding en de oorzaken waren de Beeldenstorm en de godsdienstvervolgingen.
•  De aanleiding is de Beeldenstorm en de oorzaken zijn de centralisatiepolitiek en godsdienstvervolgingen van Filips II.

B: Leg uit waarom we de Opstand niet in 1566 laten beginnen, maar pas in 1568.

•  In 1568 kwam Alva naar de Nederlanden en in 1566 was hij er nog niet.
•  In 1566 was de Beeldenstorm, dat was de aanleiding van de Opstand waardoor Alva naar de Nederlanden werd gestuurd en in 1568 waren de 1e gevechtshandelingen tussen de legers van Alva en Willen van Oranje daarom laten we dan pas de Opstand beginnen.

C: Leg een gevolg op korte termijn en op lange termijn uit na het aanbieden van het Smeekschrift door de edelen aan Margaretha van Parma.

•  Een gevolg op korte termijn zijn de hagenpreken, op langere termijn de Beeldenstorm.
• Een gevolg op korte termijn is het matigen van de plakkaten en op lange termijn de Beeldenstorm.

www.socrative.com