Les 5: samengestelde zinnen + infinitief

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Werkwoordspelling

Werkwoordspelling

Bekend - benieuwd - bewaard

Vorige les

Gebiedende wijs

Bekend - benieuwd - bewaard

Deze les

• Infinitief
  
• Samengestelde zinnen
  

Bekend - benieuwd - bewaard

Overleg met je buurman of buurvrouw. Wat betekent het infinitief volgens jullie?

Bekend - benieuwd - bewaard

Overleg met buurman/buurvrouw
Wat is volgens jullie een samengestelde zin?

1. Een zin met alleen meerdere onderwerpen,
2. De belangrijkste zin in een alinea.
3. Een zin met meerdere persoonsvormen.
4. Ik zou het echt niet weten.

Op welke vragen zou jij graag antwoord willen krijgen deze les?

Enkelvoudige zinnen

• Enkelvoudige zinnen zijn vaak vrij korte zinnen, waarin je één mededeling doet. 
• Enkelvoudige zinnen hebben 1 persoonsvorm. Voorbeelden van enkelvoudige zinnen zijn:
• Hierbij ontvangt u de factuur voor uw bestelling.
• Wij hebben gisteren een nieuwe computer gekocht.
• Deze plant moet je twee keer per week water geven.

Modeling/volledige instructie

Samengestelde zinnen

• Een samengestelde zin is een zin met 2 of meer persoonsvormen. 
  
• Een samengestelde zin bestaat uit 2 hoofdzinnen of een hoofdzin + bijzin.
• Gebruik de getal- of tijdsproef en zoek de persoonsvormen in de volgende zinnen:
• Hij faxte dat jullie gisteren heel goed bridgeden. 
• Shelly eet een appel omdat ze honger heeft.
• Hij ging naar school, want hij had een toets.

Modeling/volledige instructie

Maar het kan nog langer

• De Amerikaanse ex-wielrenner Lance Armstong werd op jonge leeftijd al wereldkampioen wielrennen, maar een ernstige ziekte leek een vroegtijdig einde te maken aan zijn carrière. 
• Gelukkig wist hij niet alleen zijn ziekte te overwinnen, maar keerde hij ook nog sterker dan daarvoor terug in profpeloton, waardoor hij veel respect afdwong bij het grote publiek.  
• Terwijl de ene na de andere renner, zoals de Duitser Jan Ullrich die vaak achter Armstrong tweede werd, op dopinggebruik werd betrapt, wist Armstrong maar liefst zeven keer op rij de Tour de France te winnen, waarmee hij als beste ronderenner ooit de geschiedenisboeken in ging. 

Hoofdzin (HZ)

• Staat onderwerp en persoonsvorm naast elkaar.
  
• De persoonsvorm staat op de eerste of tweede plaats.
  

• Voorbeeld:
  
• Alle boeken van Harry Potter zijn beroemd.
  

Modeling/volledige instructie

Bijzin (BZ)

• Tussen de persoonsvorm en het onderwerp kunnen wel andere zinsdelen staan, maar dit hoeft niet.
  
• De persoonsvorm staat vaak achter in de bijzin.
  

• Voorbeeld:
  
• Weet je al of we vanavond uit eten gaan?
  

Modeling/volledige instructie

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Ik ben moe en ik heb geen zin om te gaan trainen.'

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Verander tijd: 'Ik was moe en had geen zin om te gaan trainen'.

'Ben' en 'heb' veranderen, dus 2 persoonsvormen, dus samengestelde zin. 

Merk op dat in allebei de zinnen het onderwerp naast de persoonsvorm staat. Het zijn dus allebei hoofdzinnen. 

Enkelvoudige of samengestelde zin?

'Petra wil graag met haar moeder tennissen'

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. Hoofdzin
2. Bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

2a [Mijn moeder heeft me straf gegeven,] want
2b [ik was een uur te laat thuis.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a en b zijn beide BZ
3. a is HZ, b is BZ
4. a is BZ, b is HZ

1a [Ik ben in Griekenland geweest], 1b omdat [mijn moeder daar is opgegroeid.]

1. a en b zijn beide HZ
2. a is HZ, b is BZ
3. a is BZ, b is HZ
4. a en b zijn beide BZ

Infinitief

• Een infinitief is het hele werkwoord zoals je het in het woordenboek vindt. 
• Er is nog niets mee gebeurd. 
• De meeste infinitieven eindigen op -en; sommige eindigen op -n. 
  
• Hij wil morgen al gaan.
• Hij kan goed voetballen.
• Mijn broer moet morgen optreden.
• Het huilen stond hem nader dan het lachen.
• Vissen is zijn lust en zijn leven.

Modeling/volledige instructie

Met het infinitief bedoelen we ...

1. ...een vervoegd werkwoord
2. ...het hele werkwoord

Welk woord is het infinitief?

1. Geloof
2. Gelofen
3. Geloven
4. Geloofd

Welk woord is geen infinitief

1. Worden
2. Dansen
3. Dromen
4. Liepen

Welke onderdelen van werkwoordspelling vind jij nog lastig?

Aan de slag met het infinitief en samengestelde zinnen

• Infinitief
  

https://www.cambiumned.nl/theorie/spelling/werkwoordspelling/de-spelling-van-de-infinitief-en-engelse-werkwoorden/

• Samengestelde zinnen
  

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-samengestelde-zin-2/

Scaffolding

Aan de slag met stof uit vorige lessen

• Persoonsvorm tt/vt
  

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-6-persoonsvorm/

• Onvoltooid- / voltooide deelwoorden
  

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-onvoltooide-en-voltooide-deelwoorden-2/

Scaffolding

Schrijf drie dingen op die je deze les hebt geleerd.

Exit ticket

Schrijf op welke onderdelen jij nog lastig vindt.

Welke vraag over werkwoordspelling zou jij nog graag beantwoord hebben?