Kunstgeschiedenis - Grieken

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

GRIEKEN

Kenmerken Griekse
kunstgeschiedenis

Grieken

• Ca. 800 - 150 v. Chr.
• 776 v. Chr, eerste   Olympische Spelen.
• Groot gebied, toch eenheid.
• Verschillende stadstaten,  eigen  bestuur.
• Politiek, wiskunde,   filosofie,  literatuur,   kunst,   Olympische spelen.
• Mens als middelpunt (menselijke maat).
• Religie: mythen

3 tijdsperiodes

• Archaïsch (ca. 800 – 480 v. Chr.)

       - "Uit het begin"

       - Statisch en gestileerd

• Klassiek ((480– 323 v. Chr.)

       - Bloeiperiode

       - Grote variatie

       - Harmonie en evenwicht

• Hellenistisch (323 – ca. 150 v. Chr.)

       - "Grieks-achtig": mengvorm 

       - Theatraal, emotioneel, dynamisch

 

Schilderkunst

• Weinig schilderkunst bewaard gebleven,   behalve op vazen. 
• Vazen in allerlei soorten en maten,       beschilderde vazen vaak bijzonder functie.
• Voorstellingen op vazen enorme bron van      informatie over Griekse cultuur.

Geometrisch (ca. 1000 – 700 v. Chr.)

• Dipylonvazen => graven
• Invloed Egyptische kunst
• Meander = kronkelende versiering
  
• Horror vacui = angst voor leegte

Zwartfigurig (v/a ca. 700 v. Chr.)

• Zwarte slib op rode klei.
• Voor het eerst worden gesigneerd.
• Er komen meer kleuren, o.a. wit er     purper.
• Er wordt naar de werkelijkheid     gekeken, voor het eerst romp in     verkort.
• Mythologische scenes en dagelijks     leven. 

Roodfigurig (v/a ca. 530 v. Chr.)

• Rode figuren uitgespaard.
• Hierdoor meer details.
• Zelfde motieven als bij zwartfigurige stijl. 
• 6e eeuw hoogtepunt, sterft     af in de 4e eeuw.

Zet de stijlen in de juiste volgorde. 

Beeldhouwkunst

• Religieus van aard (bijv. voor in het graf).
• Levensgrote beelden v/a 660 v. Chr. 
• Streven naar volmaaktheid, schoonheid is     teken van goddelijkheid. 
• Marmeren beelden oorspronkelijk               polychroom = meerkleurig 
• Bronzen beelden verdwenen, marmeren          kopieën uit Romeinse tijd.

Replica van de Griekse speerdrager uit brons. 

Romeinse kopie uit marmer. 

Archaïsche periode: ca. 800 – 480 v. Chr.

• Kouroi (man), korè (vrouw)
• Archaïsche glimlach
• Stijf, frontaal, gestileerd
• Linkervoet voor, vuisten
• Amandelvormige ogen
• Invloed Egyptische kunst

Klassieke periode: 480– 323 v. Chr.

• Hoofd niet recht vooruit, natuurlijker
• Anatomische perfectie, harmonie
• Contraposto
• Polykleitos canon
• Vanaf 4e eeuw sierlijker => 

       hoofd: lichaam dan 1 : 9 i.p.v. 1 : 8 

Venus van Milo (Romeinse kopie)

Poseidon van Artemision

Wagenmenner 

van Delphi

Apollo van Belvedere (Romeinse kopie)

Aphrodite van Praxitelles, 360 v. Chr. (Romeinse kopie)

Eerste vrouwelijke naakt. 

Discuswerper

Bronzen kopie 2e eeuw

Verschillende Romeinse kopieën

Hellenistische periode (323 – ca. 150 v. Chr.)

• Invloed andere culturen (barbaros)
• Overdreven, theatraal, gespierd
• Pathos = edel lijden
• Dynamisch, ingewikkeld
• Complexe composities: groepen

Hellenistische beelden stralen vaak een enorme kracht en dynamiek uit. De kracht van de man wordt hier nog eens extra benadrukt door de uitgebluste houding van de vrouw, die op het punt staat te sterven. Misschien is ze neergestoken door haar man voordat hij zichzelf van het leven berooft. 

Laocoöngroep

Stervende Galliër 

Welke compositievorm hebben deze beelden? 

Welke compositievorm hebben de beelden op de vorige slide?

1. Horizontaalcompositie
2. Verticaalcompositie
3. Driehoekscompositie
4. Over-all compositie

Zet deze Griekse beelden op volgorde van ontstaan. 

Bouwkunst

• Tempel: huis van een god
• Woont als beeld in de cella
• Altaar vóór de tempel
• Drie bouwordes
• Optische harmonie
• Gulden snede
• Theaters

De oudste bewaard gebleven Griekse bouwwerken zijn de tempels. Deze werden al vroeg in duurzame natuursteen gebouwd, terwijl voor de overige bouwwerken meestal hout werd gebruikt. De tempels waren opgedragen aan één van de Griekse goden.

Dorische orde:   

• Kussenvormig kapiteel
• Fries met metopen en trigliefen
• Geen basement
  
• Vrij zware zuilen met cannelures

Metopen zijn de reliëfs tussen de trigliefen op het fries.

Ionische Orde

• Kapiteel met voluten
• Zuilen met een basement
• Slankere zuilen met cannelures
• Architraaf bestaande uit drie           horizontale balken
  
• Fries met doorlopend   beeldhouwwerk of kaal. 

Korintische orde

• Kapiteel met acanthusbladeren
• Variant van de Ionische orde
• Slanker en weelderigere versieringen.
• Meer door Romeinen dan door Grieken toegepast. 

Dorische orde

Ionische Orde

Korintische Orde

Welke orde heeft geen basement?

1. De Dorische orde
2. De Ionische orde
3. De Korintische orde
4. De composiet orde

Akropolis (Heilige rots van Athene)

Parthenon

• 450 en 435 v. Chr. 
  
• Belangrijkste monument
• Dorische orde
• Optische harmonie

Ereichteion

• Ca. 420 v. Chr. 
• Ionische orde 
• Kariatiden

Tempel van Nike

• Ca. 420 v. Chr. 
• Ionische orde 

VWO Gulden snede

• Harmonie 
• Ook in de natuur
• Verhouding ca. 1 : 1,6
• Fibbionacci reeks 
• 1 : 1  : 2 : 3 : 5 : 8 : 13 : 21
• Ontdekt tijdens Renaissance 

 Grieks theater

• Belangrijk in dagelijks leven
• Tegen heuvel, natuur als decor
• Acteurs uitsluitend mannen
• Komedie en tragedie
• Maskers

wat weet je nu van
de Grieken?

CULTUUR

Het mooiste en beste dat een volk presteert en gepresteerd heeft op het gebied van wetenschap, techniek, muziek, literatuur, architectuur, theater en beeldende kunst. 

Dus eigenlijk het tegenovergestelde van de "innerlijke natuur" van mensen; de gevoelens. 

KUNST

Is onderdeel van cultuur. 

In vroegere tijden was heel duidelijk wat kunst was; een ambacht wat niet iedereen kon, dat bracht kunst voort: een schilderij of een beeldhouwwerk. 

Tegenwoordig zijn de grenzen van wat KUNST is steeds verder opgerekt. Kunst is niet alleen meer ambacht maar laat ons ook nadenken over de diepere betekenis van ons bestaan. 

We kennen nu vele kunstvormen, van toneel, dans, muziek tot videokunst!

BEELDENDE KUNST

• is visueel 
• verbeeldt een thema of onderwerp dat door de kunstenaar is gekozen 

AUTONOME KUNST

Ook wel 'vrije kunst' = de kunstenaar is vrij om zelfstandig beslissingen te nemen over zijn kunstwerk. Er is geen opdrachtgever die bepaald wat hij/zij moet maken. 

Dit sluit niet uit dat ze geen rekening houden met de wensen van hun klanten. Ze willen hun werk wel verkopen natuurlijk!

THEMA / ONDERWERP

Een idee dat doormiddel van het beeld wordt overgedragen.

Thema is een overkoepelende term: bijv. natuur. Dat is nog heel breed en kan gaan over bijv. een hele tentoonstelling. 

Onderwerp is meer toegespitst : bijv. dieren in het oerwoud. Dit is dus minder uitgebreid dan thema.

INHOUD

De inhoud of betekenis van een kunstwerk bestaat uit gevoelens, gedachten of ideeën die de kunstenaar dmv het kunstwerk vorm wil geven. 

In dit schilderij laat Manet de executie zien van de Habsburgse aartshertog Maximiliaan. Deze zat sinds 1864 als keizer op de troon van Mexico, nadat hij was overgehaald deze troon te aanvaarden door de Franse keizer Napoleon III. De keizer had geprobeerd zijn macht buiten Europa uit te breiden. Hij wilde vooral in Midden-Amerika terrein winnen, maar zag uiteindelijk in dat het hem dit niet zou lukken. Hij trok daarom in 1866 de Franse troepenmacht terug uit Mexico. Dit leidde in 1867 tot de executie van de niet langer beschermde aartshertog Maximiliaan door Mexicaanse guerrillastrijders.

EXPRESSIE / ZEGGINGSKRACHT

De manier waarop het beeld "spreekt". Wat voor gevoel geeft het je, wat is de stemming, wat roept het in je op?

De Schreeuw

Ophelia

FUNCTIE

Wat is het doel van het kunstwerk? o.a.

• beeldend
• praktisch
• symbolisch
• toegepast
• religieus
• decoratief

Als het beeld wel een functie heeft maar als zodanig niet gebruikt kan worden. 

Ontworpen om te gebruiken.

Verwijzend naar bijv. macht, functie, religie, goede zeden, enz.

Een object heeft een duidelijke gebruiksfunctie maar is ook tegelijk op een bijzondere manier vormgegeven.

Het is tegelijk verhalend maar ook belerend.

Er is geen ander doel dan dat het kunstwerk decoratief is, versierend, leuk om naar te kijken.

HOE is het afgebeeld? 

(op welke manier zijn de beeldaspecten toegepast?)

Beeldaspecten:

VORM

LIJN

LICHT

ORDENING/COMPOSITIE 

RUIMTE

KLEUR

VOORSTELLING              VS          VORMGEVING

WAT is er afgebeeld?

 (wat stelt het voor?)

beeldaspecten